Μια μεταρρύθμιση που ωφελεί τους πλουσιότερους, εξυπηρετεί τις επιχειρήσεις, ευνοεί τις πολυεθνικές, δεν έχει καμία βλέψη αναδιανομής του πλούτου και άρα περιορισμού των ανισοτήτων, απειλεί να συνδαυλίσει τον φορολογικό ανταγωνισμό, ανησυχεί (ως εκ τούτου) την Ευρώπη και εμπεριέχει μακροοικονομικούς κινδύνους: κάπως έτσι θα μπορούσε να συνοψίσει κανείς την πρώτη μεγάλη νομοθετική και πολιτική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ, τη μεγαλύτερη αμερικανική φορολογική μεταρρύθμιση των τελευταίων 30 ετών που κατάφερε να περάσει προχθές και χθες από τα δύο Σώματα του Κογκρέσου.
Ο ίδιος ο αμερικανός πρόεδρος, βέβαια, την παρουσίασε ως «ένα από τα ωραιότερα χριστουγεννιάτικα δώρα για τη μεσαία τάξη». Αλλά το μεγαλύτερο κομμάτι των φοροελαφρύνσεων ύψους 1,45 τρισ. δολαρίων που προγραμματίζονται για την επόμενη δεκαετία αφορά τις μεγάλες επιχειρήσεις και τους πλουσιότερους Αμερικανούς. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ανεξάρτητου Tax Policy Center, ενός think tank με έδρα την Ουάσιγκτον, τα νοικοκυριά μεσαίου εισοδήματος θα δουν του χρόνου μια μέση μείωση φόρων της τάξης των 900 δολαρίων, ενώ το πλουσιότερο 1% των Αμερικανών θα κληθεί να πληρώσει στην Εφορία κατά μέσο όρο 51.000 δολάρια λιγότερα.
ΔΕΝ ΞΕΧΝΑΕΙ ΤΟ OBAMACARE. Και ο Τραμπ φρόντισε να συμπεριλάβει στο νομοσχέδιο, προκειμένου να εξασφαλίσει τις απαραίτητες ρεπουμπλικανικές ψήφους, δύο δηλητηριώδη άρθρα: το ένα καταργεί το πρόστιμο για τους Αμερικανούς που δεν συνάπτουν ασφάλιση υγείας, απειλώντας πλέον να οδηγήσει το Obamacare (τη μεταρρύθμιση του Μπαράκ Ομπάμα που παλεύει να διαλύσει ο διάδοχός του από την πρώτη μέρα της θητείας του) σε χρεοκοπία ελλείψει επαρκούς αριθμού ασφαλισμένων. Το άλλο επιτρέπει την εξόρυξη πετρελαίου στο Αρκτικό Εθνικό Καταφύγιο Αγριας Ζωήςτης Αλάσκας: μία ακόμα «προσφορά» του Ντόναλντ Τραμπ στον πλανήτη και στις επόμενες γενιές.
Το πιο εντυπωσιακό μέτρο της φορολογικής του μεταρρύθμισης είναι, σε κάθε περίπτωση, η μείωση του φόρου επιχειρήσεων από το 35% στο 21%. Η μεταρρύθμιση προβλέπει επίσης κίνητρα για τον επαναπατρισμό στις ΗΠΑ κερδών που επιτυγχάνουν οι αμερικανικές επιχειρήσεις στο εξωτερικό: τους προτείνεται πλέον ένας κατ’ αποκοπή φόρος 15,5% για τα μετρητά και 8% για τα μη ρευστά περιουσιακά στοιχεία. Και οι πολυεθνικές θα φορολογούνται πλέον μόνο για τα αμερικανικά τους κέρδη, όχι για τα παγκόσμια. Οσο για τους ιδιώτες, θα υπόκεινται σε επτά φορολογικούς συντελεστές που κυμαίνονται από το 10% έως το 37% για τους πλουσιότερους, αντί 39% σήμερα. Ο φόρος κληρονομιάς (40%), τέλος, δεν θα επιβάλλεται πλέον παρά από τα 11,2 εκατομμύρια δολάρια και πάνω, έναντι 5,6 εκατομμυρίων σήμερα.
ΣΕ ΜΟΝΤΕΛΟ ΡΙΓΚΑΝ. Η λογική της μεταρρύθμισης είναι εμπνευσμένη από εκείνη που υιοθετήθηκε το 1986 επί Ρόναλντ Ρίγκαν: μικρότεροι φόροι για τις επιχειρήσεις και τους πλουσιότερους φέρνουν θεωρητικά μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη και, τελικά, περισσότερα φορολογικά έσοδα. Οπως επισημαίνει ωστόσο η «Monde», αντίθετα με τη δεκαετία του 1980, αυτή η μεταφορά πλούτου έρχεται στο τέλος του κύκλου της οικονομικής ανάκαμψης, έπειτα από οκτώ χρόνια ανάπτυξης κι ενώ η ανεργία έχει επιστρέψει στις ΗΠΑ στα χαμηλότερα επίπεδά της (γύρω στο 4% του ενεργού πληθυσμού). Οι περισσότεροι οικονομολόγοι εκτιμούν πως η μεταρρύθμιση Τραμπ θα επηρεάσει ελάχιστα την ανάπτυξη και τις επενδύσεις, δεδομένου του ότι τα κέρδη των επιχειρήσεων βρίσκονται ήδη στο ζενίθ. Από θέση αδυναμίας λόγω της μειοψηφίας τους τόσο στη Βουλή όσο και στη Γερουσία, οι Δημοκρατικοί καταγγέλλουν πως θα προσθέσει την επόμενη δεκαετία 1,5 τρισ. δολάρια επιπλέον στο χρέος των 20 τρισ. δολαρίων που ο Τραμπ υποσχέθηκε πέρυσι να εξαλείψει ως πρόεδρος. Οι Ρεπουμπλικανοί, βέβαια, είναι ένα κόμμα κατά παράδοση αυστηρό στα δημοσιονομικά. Πολλοί από τους βουλευτές και τους γερουσιαστές τους είχαν ενστάσεις με τη μεταρρύθμιση, κι ας δέχθηκαν τελικά να την ψηφίσουν. Ηδη όμως δηλώνουν έτοιμοι να προχωρήσουν, εφόσον χρειαστεί, σε περικοπές δαπανών, ξεκινώντας από τα κοινωνικά προγράμματα. Για ακόμα μία φορά, χαμένοι κινδυνεύουν να βγουν οι ασθενέστεροι, αυτοί οι «ξεχασμένοι» της Αμερικής, στους οποίους ο Τραμπ υποσχόταν προεκλογικά τα πάντα.
