Συντάξεις: Περικοπές δίχως τέλος

Σύνταξη 480 ευρώ θα παίρνει το 2021 ένας στους δύο συνταξιούχους στη χώρα μας, ενώ θα έχουν προηγηθεί σωρευτικές απώλειες εισοδημάτων 50 δισ. ευρώ εξαιτίας των μνημονιακών περικοπών ύψους 45%.

Επιστημονική μελέτη δείχνει τις απώλειες που θα έχουν ανά Ταμείο οι σημερινοί συνταξιούχοι από το 2019, με τη μείωση της προσωπικής διαφοράς. Μάλιστα, από το 2019, λόγω των νέων περικοπών και τη μείωση του αφορολογήτου, οι συντάξεις μετατρέπονται σε φιλοδωρήματα όπως προκύπτει από μελέτη των Σάββα Γ. Ρομπόλη (ομότιμου καθηγητή Παντείου Πανεπιστημίου) και Βασίλη Μπέτση.

Ο Σάββας Ρομπόλης εκτιμά ότι το 2021 η μέση σύνταξη θα φθάσει στα 480 ευρώ οδηγώντας σε πλήρη φτωχοποίηση τους συνταξιούχους. Οπως αποκαλύπτει ο Σάββας Ρομπόλης σήμερα, ένας στους δύο σε σύνολο 2.650.000 συνταξιούχων παίρνει κάτω από 660 ευρώ καθαρά. Με τα νέα μέτρα από το 2019, συν την ευελιξία της απασχόλησης, συν τη μείωση της κρατικής επιχορήγησης που σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΔΝΤ θα υποχωρήσει από τα 18 δισ. στα 12 δισ. ευρώ, ένας στους δύο συνταξιούχους θα παίρνει μία σύνταξη στα 550 ευρώ καθαρά και αν μπει το θέμα του αφορολογήτου σε αυτές τις κατηγορίες εισοδήματος, θα φτάσουμε γύρω στα 480 ευρώ. Ο Σάββας Ρομπόλης είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικός για το μέλλον των συντάξεων λέγοντας ότι έως το 2055 θα μειωθούν συνολικά κατά 55% και αυτό για δύο λόγους: ο πρώτος αφορά την κλιμάκωση της μερικής απασχόλησης που κόβει έσοδα από τα Ταμεία και ο δεύτερος η γήρανση του πληθυσμού που θα αυξάνει συνεχώς τον λόγο συνταξιούχων προς εργαζομένους, με αποκορύφωμα τη δεκαετία 2020-2030.

Οπως τονίζεται στην ίδια μελέτη, το μνημονιακό νομοθετικό πλαίσιο του συνταξιοδοτικού συστήματος στην Ελλάδα, όπως διαμορφώθηκε από το 2010, περιλαμβάνει μεταξύ των άλλων περικοπών των συνταξιοδοτικών παροχών, τις μειώσεις των κύριων συντάξεων από 1/1/2019 [έπειτα από 26 διαδοχικές μειώσεις (45%) την περίοδο 2010-2017, αφαιρώντας από τους συνταξιούχους τουλάχιστον 50 δισ. ευρώ] μέσω της διαδικασίας του επανυπολογισμού των συντάξεων σύμφωνα με τον Ν. 4387/2016. Και αυτό, προκειμένου ο δείκτης των συνταξιοδοτικών δαπανών προς ΑΕΠ να διαμορφωθεί στο ανώτερο όριο (16% του ΑΕΠ) μέχρι το 2060, συνδέοντας τις περικοπές αυτές περισσότερο με την εξυπηρέτηση του χρέους και τα πρωτογενή πλεονάσματα, παρά με την αναγκαία ανασύσταση του αποθεματικού κεφαλαίου του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης.

Πιο συγκεκριμένα, η μεθοδολογία επανυπολογισμού των συντάξεων αφορά την καταβαλλόμενη ή καταβλητέα κύρια σύνταξη (δηλαδή το ποσό που προκύπτει μετά τις μειώσεις των Μνημονίων) κατά τις 12/5/2016, η οποία χορηγήθηκε με προγενέστερες του Ν. 4387/2016 διατάξεις.

Σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 4387/2016 η κύρια σύνταξη θα αποτελείται από δύο μέρη: α) την εθνική σύνταξη η οποία για 20 έτη ασφάλισης καθορίζεται στα 384 ευρώ και β) την ανταποδοτική σύνταξη. Για τον υπολογισμό των συντάξεων οι παράμετροι που είναι απαραίτητες είναι οι συντάξιμες αποδοχές, τα έτη ασφάλισης και το ποσοστό αναπλήρωσης για έτος ασφάλισης του εργαζομένου. Ετσι, για τον υπολογισμό του ανταποδοτικού μέρους των συντάξεων του Ν. 4387/2016 δεν θα γίνει νέος υπολογισμός των συντάξιμων αποδοχών, αλλά θα χρησιμοποιηθούν οι συντάξιμες αποδοχές με τις οποίες υπολογίστηκαν οι ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις. Σε αυτές τις συντάξιμες αποδοχές υπολογίζονται κλιμακωτά ποσοστά αναπλήρωσης των άρθρων 8 και 28 του Ν. 4387/2016, ανάλογα με τα χρόνια ασφάλισης. Σε περίπτωση που ασφαλισμένοι, σύμφωνα με το προϊσχύον νομοθετικό καθεστώς, κατέβαλλαν υψηλότερες εισφορές από αυτές του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, προβλέπεται προσαύξηση σύμφωνα με τα άρθρα 30 και 94 παρ. 4.5 του Ν. 4387/2016. Στην περίπτωση που το ποσό της ήδη καταβαλλόμενης σύνταξης κατά τις 12/5/2016 είναι μεγαλύτερο από το ποσό της κύριας σύνταξης που επανυπολογίστηκε, τότε η καταβαλλόμενη σύνταξη συνεχίζεται να καταβάλλεται και η διαφορά μεταξύ καταβαλλόμενης σύνταξης και επανυπολογισθείσας σύνταξης καταγράφεται και χορηγείται ως «προσωπική διαφορά».

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα σημαντικά σημεία που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής αναφέρονται: α) στην εφαρμογή του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2018-2021 του Ν. 4472/2017, σύμφωνα με τον οποίο η προσωπική διαφορά περικόπτεται μέχρι και το 18% της διαφοράς μεταξύ της καταβαλλόμενης και της επανυπολογισθείσας σύνταξης, δηλαδή εάν ένας συνταξιούχος λαμβάνει σήμερα 1.400 ευρώ (μεικτά) μηνιαία σύνταξη και με τον επανυπολογισμό προκύψει σύνταξη 1.000 ευρώ (μεικτά) μηνιαίως, τότε σήμερα καταγράφεται ως προσωπική διαφορά 400 ευρώ τον μήνα. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 30% της καταβαλλόμενης κύριας σύνταξης.

Ετσι, από 1/1/2019, σύμφωνα με τον Ν. 4472/2017 θα περικοπεί μέχρι και το 18% αυτού του ποσού, με αποτέλεσμα να λάβει μηνιαία σύνταξη 1.148 ευρώ. β) Στον επανυπολογισμό των κύριων συντάξεων μπορεί να προκύψουν και συντάξεις οι οποίες να είναι μεγαλύτερες από τις ήδη καταβαλλόμενες. Σε αυτή την περίπτωση η αύξηση θα δοθεί σταδιακά εντός 5 ετών (1/5 κάθε έτος).

Πιο συγκεκριμένα, από τα παραδείγματα που παρουσιάζονται στους πίνακες για συνταξιούχους του Δημοσίου, του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, των ελεύθερων επαγγελματιών του πρώην ΟΑΕΕ και των αυτοαπασχολουμένων των τομέων του πρώην ΕΤΑΑ (ΤΣΜΕΔΕ, ΤΣΑΥ και Ταμείο Νομικών), συμπεραίνεται ότι συνταξιούχοι οι οποίοι συνταξιοδοτήθηκαν με υψηλές (π.χ. υψηλότερες από 2.200 ευρώ μεικτά τον μήνα) συντάξιμες αποδοχές και με έτη ασφάλισης από 39 μέχρι 42, ή θα υποστούν μικρές μειώσεις από το 2019 και μετά, λόγω της κατάργησης του 18% της προσωπικής διαφοράς ή θα υπάρχουν περιπτώσεις όπου θα λαμβάνουν σχετικά μεγαλύτερη σύνταξη από την ήδη καταβαλλόμενη. Αυτό συμβαίνει γιατί στις περιπτώσεις αυτές η συνολική μείωση από τα Μνημόνια προσέγγιζε ή ξεπερνούσε το 40%, καθώς οι περικοπές των συντάξεων πραγματοποιήθηκαν με κλίμακες ποσών και όχι οριζόντια. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι κύριες συντάξεις των 900 μέχρι 1.800 ευρώ μεικτά, οι οποίες είχαν προκύψει με συντάξιμες αποδοχές μεταξύ 1.200 και 2.200 ευρώ και με χρόνο ασφάλισης 35 έτη ή λιγότερα, να υποστούν τις μεγαλύτερες απώλειες λόγω της κατάργησης του 18% της προσωπικής διαφοράς, γιατί οι συγκεκριμένες περιπτώσεις είχαν υποστεί μικρότερες μειώσεις από τα Μνημόνια. Ετσι, στις περιπτώσεις αυτές εμφανίζεται προσωπική διαφορά η οποία προσεγγίζει ή υπερβαίνει το 30%. Τέλος, στις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις που ήταν 700 ευρώ μεικτά ή και λιγότερο, με τον επανυπολογισμό εμφανίζεται θετική προσωπική διαφορά, με αποτέλεσμα η κύρια σύνταξη που θα προκύψει μετά τον επανυπολογισμό να είναι σχετικά μεγαλύτερη λόγω της εθνικής σύνταξης.