Είναι δημιουργοί εικόνων –κυρίως ζωγράφοι -, οι οποίες, ως γνωστόν, ισοδυναμούν με χιλιάδες λέξεις. Μία λέξη τους όμως γραμμένη από το χέρι τους πάνω σε χαρτί πόσες εικόνες, και μάλιστα αθέατες εκ πρώτης όψεως, μπορεί να μας αποκαλύψει για τον ίδιο άνθρωπο; «Σε πολλές περιπτώσεις ο γραφικός χαρακτήρας λειτουργεί ως προέκταση της καλλιτεχνικής δημιουργίας» λέει η επιμελήτρια της συλλογής χειρογράφων των Αρχείων Αμερικανικής Τέχνης του Ινστιτούτου Σμιθσόνιαν, Μαίρη Σέιβιγκ. «Ενας καλλιτέχνης μπορεί να γράψει μια επιστολή με τον ίδιο τρόπο που σχεδιάζει και κατ’ αυτή την έννοια μπορεί η σύνταξη μιας επιστολής να αποτελέσει καλλιτεχνική πράξη. Στις προσεκτικά συνταγμένες επιστολές οι καλλιτέχνες επιλέγουν να γράψουν με καλλιγραφικό τρόπο, διαλέγουν μολύβι και χαρτί που να συνάδουν με την καλλιτεχνική τους τάση».
Φρίντα Κάλο
«Απέδιδε σταθερή προσοχή στη λεπτομέρεια»
Κατά τη διάρκεια της ταραχώδους σχέσης διάρκειας τριών δεκαετιών με τον Ντιέγκο Ριβέρα, η οποία ξεκίνησε το 1927 και περιελάμβανε γάμο, διαζύγιο και επανασύνδεση, η Φρίντα Κάλο διατηρούσε ημερολόγιο στο οποίο έγραφε παθιασμένες ερωτικές επιστολές στον αγαπημένο της. Δύο εξ αυτών περιλαμβάνονται στο βιβλίο με την ερωτική αλληλογραφία που διατηρούσε με τον Ριβιέρα και κυκλοφόρησε το 2005.
«Δεν βιάζεται όταν γράφει. Η γραφή της είναι προσεκτική και μεθοδική. Ο τρόπος με τον οποίο έχει τοποθετηθεί η τελεία στο i του ρήματος «is» (είναι) δείχνει σκόπιμη και σαφή πίεση, ενδεικτική της σταθερής προσοχής που απέδιδε η Φρίντα Κάλο στη λεπτομέρεια», επισημαίνει η Κάθι ΜακΝάιτ.
Οσο για το P και το R η γραφολόγος υποστηρίζει ότι το ψηλό στέλεχος του P είναι ενδεικτικό των πνευματικών της αναζητήσεων, ενώ η επίπεδη απόδοση του άνω μέρους του R φανερώνουν τον πολύ καλό συντονισμό ματιών και χεριών.
Βίνσεντ βαν Γκογκ
«Οταν γράφει το όνομά του, αισθάνεται πως είναι δυνατός»
Στα μέσα Ιουνίου του 1888, ενώ ήταν 35 ετών, ο Βαν Γκογκ έγραψε μια επιστολή στον αυστραλό ζωγράφο φίλο του Τζον Πίτερ Ράσελ. Είναι η εποχή του θερισμού στην Αρλ και ο ίδιος βρίσκεται διαρκώς στους αγρούς, κάτι που αποτυπώνεται στο γοητευτικό σκίτσο το οποίο παρεμβάλλεται στην αριστερή πλευρά της σελίδας. Διαβάζοντας την επιστολή, η χρήση της προσωπικής αντωνυμίας «εγώ» αποτελεί ένδειξη της απομόνωσης που ένιωθε ο ζωγράφος. «Υπάρχει μια συναισθηματική αποσύνδεση και απόσταση» παρατηρεί η Κάθι ΜακΝάιτ. Εντελώς διαφορετικό προφίλ ωστόσο αποκαλύπτεται στην υπογραφή του. «Οταν γράφει το όνομά του στο τέλος της επιστολής, αισθάνεται πως είναι δυνατός. Τα γράμματα είναι δυνατά και καθαρά. Θυμάται πάντα να γράφει πολύ καθαρά το “t”, κάτι που δεν συνηθίζει στην υπόλοιπη επιστολή, και μάλιστα το γράμμα έχει αποτυπωθεί με πίεση, που αποτελεί ένδειξη αποφασιστικότητας. Το ευμέγεθες της υπογραφής του θεωρείται ενδεικτικό της αυτοπεποίθησής του».
Μιχαήλ Άγγελος
«Χαρακτήρας θαρραλέος που δεν βλέπει προβλήματα»
Την εποχή που ξεκινούσε να ζωγραφίζει την Καπέλα Σιστίνα, τον Ιούνιο του 1508 στη Ρώμη, έγραψε τη συγκεκριμένη επιστολή ο Μιχαήλ Αγγελος προς τον πατέρα του στη Φλωρεντία. Στο πολύ προσεκτικό και σχεδόν καλλιγραφικό κείμενο του ο καλλιτέχνης διαβεβαιώνει τον πατέρα του ότι οι φήμες για τον θάνατό του είναι αναληθείς και παραπονείται επειδή δεν είχε πληρωθεί από τον Πάπα Ιούλιο Β’ για τον οποίο εργαζόταν ήδη έναν χρόνο.
Το χειρόγραφο του Μιχαήλ Αγγέλου εκφράζει την καλλιτεχνική, σχεδόν μουσική φύση του καλλιτέχνη. Οι ακριβείς και ομοιόμορφες γραμμές μπορούν να θεωρηθούν ως ένδειξη σταθερότητας. Τα κενά μεταξύ των λέξεων εκτιμώνται ως ένδειξη ακραίας διαισθητικότητας, ενώ το μικρό και σύνθετο κείμενο οφείλεται στη δυνατότητα συμπύκνωσης και συγκέντρωσης που διέθετε ο πολυπράγμων δημιουργός. «Οσο για το γεγονός ότι πολλές καταληκτικές μολυβιές στα γράμματα φτάνουν να σχηματίζουν γωνία έως και 45 μοιρών δείχνουν έναν χαρακτήρα θαρραλέο που δεν βλέπει προβλήματα παρά μόνο λύσεις».
Πάμπλο Πικάσο
«Το μυαλό του δουλεύει εξαιρετικά γρήγορα»
Τον Μάρτιο του 1913, ο Πάμπλο Πικάσο στέλνει μια καρτ ποστάλ στη φίλη του στο Παρίσι, Γερτρούδη Στάιν, συγγραφέα και συλλέκτρια έργων τέχνης. Την εποχή εκείνη ο καλλιτέχνης ζούσε σε μια γαλλική κωμόπολη στα Πυρηναία με την ερωμένη του Εύα Γκουέλ. Αστειευόμενος γράφει ότι η φωτογραφία στο μπροστινό μέρος της κάρτας – η οποία απεικονίζει τρεις Καταλανούς να πίνουν – περιλαμβάνει κι ένα πορτρέτο του Ανρί Ματίς ως Καταλανού. Εν συνεχεία ζητά από τη Στάιν να του απαντήσει στην κάρτα που της στέλνει κι εκείνος της υπόσχεται ότι θα γράψει κριτική για το λογοτεχνικό της έργο.
Η βιαστική εικόνα του χειρογράφου υποδηλώνει ότι ο Πικάσο έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του και διατηρεί την αμεσότητα του προφορικού λόγου. Η γραφή του στερείται του σκοπού, της ευσυνειδησίας και των προσεκτικών κινήσεων ακριβείας που μπορεί να διακρίνει κάποιος στο χειρόγραφο του Μιχαήλ Αγγέλου, επί παραδείγματι. «Βιάζεται να βάλει τις σκέψεις του στο χαρτί και το μυαλό του δουλεύει εξαιρετικά γρήγορα», επισημαίνει η γραφολόγος προσθέτοντας ότι το χειρόγραφο αποτυπώνει επιπλέον την αισιοδοξία του Πικάσο τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.
Ο τρόπος που γράφει το t αποπνέει χάρισμα, αυτοπεποίθηση και συναισθηματική ευφυΐα, ενώ το σχήμα του συγκεκριμένου γράμματος υποδηλώνει έναν πεισματάρη άνθρωπο. Ο τρόπος γραφής του n τέλος σχετίζεται με άτομα που διαθέτουν υψηλή νοημοσύνη.
