Ενάμιση χρόνο μετά το δημοψήφισμα που εξελίσσεται στο μέχρι στιγμής σημαντικότερο πολιτικό γεγονός του 21ου αιώνα για την Ευρώπη και 15 μήνες πριν από την εφαρμογή του αποτελέσματός του, του Brexit , η αγωνία των 3,2 εκατ. ευρωπαίων πολιτών της Βρετανίας, μεταξύ τους περίπου 150.000 Ελληνες, δεν έχει μετριαστεί. Η κατ’ αρχήν συμφωνία για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους δεν είναι ακόμη νομικά δεσμευτική. Τι θα γίνει εάν το Λονδίνο και οι Βρυξέλλες τα σπάσουν στις διαπραγματεύσεις; Η απάντηση του βουλευτή των Συντηρητικών και προέδρου της Διακομματικής Κοινοβουλευτικής Ομάδας για την Ελλάδα Αλμπέρτο Κόστα αιφνιδιάζει: «Εάν δεν συναφθεί συμφωνία στο θέμα των πολιτών της ΕΕ, η κυβέρνηση θα καταρρεύσει», λέει στα «ΝΕΑ». «Αν προσπαθούσαμε να αφαιρέσουμε αναδρομικά δικαιώματα που υφίστανται επί σειράν ετών, η κυβέρνηση θα βρισκόταν αντιμέτωπη με τσουνάμι δικαστικών προσφυγών». Για τον λόγο αυτό, θεωρεί αδιανόητο να μην κατοχυρωθούν τα δικαιώματα των Ευρωπαίων της Βρετανίας και διαβεβαιώνει τους Ελληνες που ζουν στη χώρα ότι θα μπορέσουν να αποκτήσουν καθεστώς «εγκατεστημένου πολίτη» και να φέρουν τους συγγενείς τους μαζί τους. «Δεν αφαιρείς έτσι τα δικαιώματα των ανθρώπων. Αυτό αντιβαίνει στις βρετανικές αξίες. Προσωπικά, δεν θα ψήφιζα ποτέ να αφαιρεθούν τα δικαιώματα των γονιών μου» τονίζει ο ιταλικής καταγωγής πολιτικός.
Ο 46χρονος Αλμπέρτο Κόστα, δικηγόρος και βουλευτής στην περιφέρεια του Νότιου Λέστερσιρ από το 2015, είναι ένα από τα ανερχόμενα στελέχη των Τόρις. Τον συνάντησα μια βροχερή ημέρα στο Ουέστμινστερ, μέσα στο επιβλητικό Πορτκάλις Χάους το οποίο στεγάζει τα γραφεία 210 από τους συνολικά 650 βρετανούς βουλευτές. Ενα παχύ τσιμεντένιο στρώμα χωρίζει το κτίριο από τον σταθμό του μετρό που βρίσκεται ακριβώς από κάτω, για να το προστατεύει σε περίπτωση βομβιστικής επίθεσης. Το Πορτκάλις Χάους επικοινωνεί υπόγεια με τη Βουλή. Στο αίθριο με τον εντυπωσιακό γυάλινο θόλο στο ισόγειο, βουλευτές, δημοσιογράφοι και λομπίστες «συνωμοτούν»καθημερινά συνοδεία τσαγιού ή καφέ.
Φιλικός και με εμφανές ενδιαφέρον για κάθε τι ελληνικό, ο Κόστα αναλύει με το ίδιο πάθος τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων και τη θέση του για το ελληνικό δημοψήφισμα του 2015. Με υποδέχεται στο γραφείο του με ένα ελληνικότατο «γεια σας» και με πληροφορεί ότι γνωρίζει καλά «ΤΑ ΝΕΑ». Προφανώς σε αυτό έχει βοηθήσει η ελληνίδα σύζυγός του. Στο περυσινό δημοψήφισμα ψήφισε υπέρ της παραμονής. «Αν ξαναγινόταν δημοψήφισμα σήμερα, θα ψήφιζα και πάλι να παραμείνουμε» μου λέει. Στη συζήτησή μας γίνεται εμφανές ότι δεν του αρέσει αυτό που συμβαίνει στη Βρετανία, αλλά μου δίνει την εντύπωση ότι προσέχει τα λόγια του για να μην βγει «εκτός γραμμής» –κυβερνητικός βουλευτής γαρ.
Υπάρχουν φορές που εύχεστε να μη γίνει το Brexit; τον ρωτάω. «Για πολλά χρόνια, ο βρετανικός λαός αισθανόταν άβολα στην ΕΕ. Γι’ αυτό το 2015 το κόμμα μου υποσχέθηκε το δημοψήφισμα. Εγώ εξελέγην με αυτή τη δέσμευση. Υπερασπίστηκα την παραμονή, ψήφισα παραμονή, αλλά σέβομαι το αποτέλεσμα». Και τι γίνεται με αυτούς που διακηρύσσουν ότι το Brexit δεν πρέπει να γίνει, όπως ο Τόνι Μπλερ; Ο Κόστα επιμένει, κάνοντας δυσάρεστους για την Ελλάδα συνειρμούς: «Σε αυτή τη χώρα σεβόμαστε τα αποτελέσματα των δημοψηφισμάτων. Μου έρχεται τώρα στο μυαλό το ελληνικό δημοψήφισμα, το αποτέλεσμα του οποίου δεν έγινε σεβαστό. Αυτό ήταν ένα χαστούκι στη δημοκρατία».
«Αλλά η δημοκρατία είναι μια ελληνική σύνθετη λέξη», συνεχίζει. «Σημαίνει την εξουσία του λαού, αλλά δεν σημαίνει ότι καταπνίγουμε τις μειοψηφίες, ότι επειδή η πλειοψηφία ψήφισε προς μία κατεύθυνση πρέπει να αγνοήσουμε τη μειοψηφία. Η διαφορά στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν πολύ μικρή. Η δουλειά της κυβέρνησής μου και του Κοινοβουλίου είναι να ενώσει τη χώρα».
Μετά το Brexit, θα μπορούσε η Βρετανία να επιστρέψει στην ΕΕ; «Αυτή είναι μια υποθετική ερώτηση και προϋποθέτει πρώτον ότι η ΕΕ όπως υφίσταται σήμερα θα συνεχίσει να υπάρχει και δεύτερον ότι θα υπάρχει βούληση για να επιστρέψουμε. Τίποτε δεν είναι γραμμένο σε πέτρα. Οι νόμοι που ψηφίζουμε μπορούν να καταργηθούν από τα μελλοντικά Κοινοβούλια. Αυτό θα το αποφασίσουν οι μελλοντικές γενιές» λέει ο Κόστα, αφήνοντας, θα μπορούσε κάποιος να πει, μια χαραμάδα για το μέλλον.
«Η έξοδός μας όχι μόνο πρέπει να είναι ομαλή, αλλά οφείλουμε να δημιουργήσουμε μια νέα, ακόμη πιο ισχυρή σχέση με μια μεταρρυθμισμένη ΕΕ, σε τομείς όπως η ασφάλεια. Θα συνεχίσουμε να κάνουμε εμπόριο, θέλουμε πρόσβαση στην ενιαία αγορά και κάποιας μορφής πρόσβαση στην τελωνειακή ένωση» σημειώνει. «Και οι ευρωπαίοι πολίτες δεν πρέπει να ανησυχούν. Υπάρχει επί της αρχής συμφωνία που διασφαλίζει όλα τα δικαιώματά τους. Εάν η πεθερά μου που ζει στην Ελλάδα επιθυμεί να έρθει κοντά μας μετά την έξοδο, θα μπορεί να το κάνει».
Τι θα γίνει όμως με όσους θελήσουν να μεταναστεύσουν μετά το Brexit και δεν έχουν ήδη συγγενείς πρώτου βαθμού στη Βρετανία; «Οι μετανάστες θα είναι πάντα ευπρόσδεκτοι εδώ, και μιλάω ως παιδί μεταναστών. Οι Ευρωπαίοι συμβάλλουν στην οικονομική επιτυχία αυτής της χώρας» απαντά ο Κόστα, αλλά προσθέτει: «Η ελεύθερη μετακίνηση πολιτών δεν θα ισχύει μετά το Brexit. Θα τεθούν κάποιοι περιορισμοί ως προς το πόσοι άνθρωποι θα έρχονται, αλλά ακόμη δεν μπορούμε να πούμε ποιοι. Αυτό θα αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης και την τελική απόφαση θα την πάρει η Βουλή. Πάντως, δεν πρόκειται να έχουμε σφραγίδες και ελέγχους. Οι άνθρωποι θα εξακολουθήσουν να έρχονται. Το ερώτημα είναι αν θα έχουν το δικαίωμα να εργαστούν και να εγκατασταθούν ή όχι».
Οι διαπραγματεύσεις με τις Βρυξέλλες είναι σκληρές. Η απόσταση που χωρίζει τις δύο πλευρές είναι μεγάλη και ορισμένοι φοβούνται ναυάγιο. «Είμαι απολύτως πεπεισμένος ότι θα υπάρξει μια καλή συμφωνία. Ωστόσο, για να φτάσουμε εκεί, θα περάσουμε φουρτούνες όπως συμβαίνει τώρα» σημειώνει ο βουλευτής.
Πάντως, εκτός από την ευρωπαϊκή, η Μέι έχει να αντιμετωπίσει και μια εσωτερική φουρτούνα. Οι υπουργοί και τα στελέχη του κόμματός της εμφανίζονται διχασμένοι ως προς το Brexit. Ορισμένοι, μάλιστα, επιδιώκουν την παραίτηση της πρωθυπουργού. Ο Κόστα επιχειρεί να υποβαθμίσει και τα δύο θέματα: κάνει λόγο για «ενδιαφέρουσες υψηλού επιπέδου ανταλλαγές απόψεων», επισημαίνει ότι υπάρχουν διαφορές, «αλλά για τη διαδικασία που θα ακολουθηθεί και όχι για το ίδιο το Brexit», και υποστηρίζει ότι «δεν ξέρει κανέναν βουλευτή των Συντηρητικών που να έχει μιλήσει για παραίτηση της Μέι».
Ο Αλμπέρτο Κόστα, παιδί ιταλών μεταναστών, μεγάλωσε στη Σκωτία. Ο ίδιος αισθάνεται Βρετανός, αλλά όταν καλείται να επιλέξει μεταξύ της πατρίδας των γονιών του και της δικής μας, δεν έχει κανέναν δισταγμό. «Λατρεύω την Ελλάδα. Είναι η αγαπημένη μου χώρα μετά τη Βρετανία. Ειλικρινά, την προτιμώ από την Ιταλία. Μου αρέσει να περνάω τις διακοπές μου στην Ελλάδα και νιώθω ότι είναι το σπίτι μου».
Για τη δήλωση αυτή, ασφαλώς, μεγάλο μερίδιο ευθύνης έχει η ελληνίδα σύζυγός του. «Η γυναίκα μου σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ήρθε στη Βρετανία για να κάνει μεταπτυχιακό και διδακτορικό. Τη γνώρισα στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης. Αργότερα, με ‘’σύστησε’’ στην Ελλάδα» μου λέει χαμογελώντας.«Η σύζυγός μου είναι από τα Ψαχνά, τα οποία μου αρέσουν πολύ, διότι είναι μια αγροτική περιοχή με πανέμορφες παραλίες, αλλά όχι ιδιαίτερα τουριστική. Κάθε χρόνο περνάμε εκεί όλον τον Αύγουστο».
Το ζευγάρι έχει μια ενδεκάχρονη κόρη και έναν γιο τεσσεράμισι ετών.
Κατανόηση. Νιώθουν, άραγε, Βρετανοί, Ιταλοί ή Ελληνες; «Από την αρχή φρόντισα να κατανοήσουν ότι η χώρα τους είναι η Βρετανία. Ωστόσο, τους αρέσει που έχουν και μια άλλη καταγωγή: η κόρη μου μιλά άπταιστα ελληνικά με τη μητέρα της και ο γιος μου μαθαίνει τώρα». Αντιθέτως, το ιταλικό στοιχείο στην οικογένεια δεν είναι έντονο. «Δεν τους μιλάω ιταλικά. Εχουν εμποτιστεί με την ελληνική κουλτούρα. Παντρεύτηκα σε ελληνορθόδοξο ναό και τα παιδιά μου βαφτίστηκαν ορθόδοξοι. Η γιαγιά (σ.σ. το λέει στα ελληνικά) μας επισκέπτεται κάθε μήνα κι αυτό είναι ένα από τα προνόμια του να είσαι μέλος της ΕΕ: πηγαινοέρχεσαι όποτε θέλεις». «Για την ώρα» παρατηρώ και εκείνος χαμογελάει.
Κλείνοντας τη συζήτησή μας, δεν μπόρεσα να μην τον ρωτήσω για τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Πρέπει επιτέλους να επιστρέψουν στην Αθήνα;
Αν και φιλέλληνας, ο Κόστα αρνείται να απαντήσει θετικά. «Είναι αποκλειστικά θέμα των διαχειριστών του Βρετανικού Μουσείου. Υπάρχει μια μακρά διαμάχη. Κατανοώ πλήρως τις πολιτιστικές ευαισθησίες γύρω από το ζήτημα. Είναι τοτέμ για την πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας. Το Βρετανικό Μουσείο είναι ένα παγκόσμιο μουσείο και άνθρωποι από όλο τον κόσμο είναι σε θέση να θαυμάσουν την κληρονομιά της αρχαίας Ελλάδας. Ο Παρθενώνας δεν αντιπροσωπεύει μόνο την κληρονομιά του ελληνικού λαού, αλλά ολόκληρης της Δυτικής Ευρώπης», μου λέει.
«Η Ελλάδα έχει τόσο πολλούς θησαυρούς. Οταν πηγαίνεις στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και βλέπεις την προσωπίδα του Αγαμέμνονα, όταν βλέπεις τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων, το άγαλμα του Ποσειδώνα, τον ναό του Ολυμπίου Διός, τα θαύματα του Μουσείου της Ακρόπολης· Θεέ μου, υπάρχουν τόσο πολλά να δεις!».
Ναι, αλλά θέλουμε και τα Γλυπτά, του αποκρίνομαι. «Αν τα επόμενα χρόνια η Ελλάδα πει στο Βρετανικό Μουσείο ότι θα σας δανείσουμε τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων εάν μας δανείσετε μερικά από τα Γλυπτά του Παρθενώνα, ίσως αυτό να το υποστηρίξω!».
