Υπάρχουν πρόσωπα και πρόσωπα. Οπως αυτά που ξεχώρισαν στη χρονιά που πέρασε. Για την Ευρώπη, το νέο πρόσωπο λέγεται βέβαια Εμανουέλ Μακρόν. Ο γάλλος πρόεδρος ήλθε στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή σχεδόν «από το πουθενά». Και κυριάρχησε. Με έναν καθαρό, οραματικό λόγο για την Ευρώπη και ένα μεταρρυθμιστικό σχέδιο για τη Γαλλία (χώρα της χρονιάς για τον «Economist») την οποία έχει επαναφέρει στην ευρωπαϊκή διαδικασία ως φιλοενοποιητική δύναμη που δεν κατατρύχεται για την εθνική κυριαρχία αλλά μιλά ευθέως για την ανάγκη οικοδόμησης της «ευρωπαϊκής κυριαρχίας». Αλλά εάν θα καταφέρει να εμπεδωθεί τελικά και ως το «νέο ηγετικό πρόσωπο της Ευρώπης» θα κριθεί μέσα στον νέο χρόνο, 2018. Και γι’ αυτό χρειάζεται η σύμπραξη άλλων και κυρίως της αντι-οραματικής Ανγκελα Μέρκελ. Η τελευταία θεωρεί μείζον όραμα «να κλείνουν καλά τα παραθυρόφυλλα στα σπίτια» (το είπε η ίδια σε συνομιλία της με τον οξφορδιανό ακαδημαϊκό, τον Timothy Garton Ash!).
Και το ελληνικό πρόσωπο της χρονιάς; Ο καθένας μπορεί να έχει τις επιλογές του, μικρές ή μεγάλες. Θα μπορούσε π.χ. να θεωρηθεί ως το ξεχωριστό πρόσωπο ο καθηγητής Νίκος Αλιβιζάτος. Ανέλαβε το δύσκολο έργο, όχι απλά «να οργανώσει» αδιάβλητες εκλογές για την ηγεσία του νέου, ενιαίου φορέα της Κεντροαριστεράς αλλά να ενώσει τον κατακερματισμένο χώρο. Και τελικά κατάφερε σχεδόν το ακατόρθωτο –το μεγαλύτερο μέρος των κεντροαριστερών, μεταρρυθμιστικών δυνάμεων να συμπράξουν στη διαδικασία και να φέρουν στις κάλπες 220.000 πολίτες (όταν στη Γαλλία για την πρόσφατη εκλογή ηγέτη του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης συμμετείχαν μόνο 100.000). Θα μπορούσε επίσης ως πρόσωπο της χρονιάς να θεωρηθεί η νικήτρια των εκλογών αυτών, Φώφη Γεννηματά, όχι τόσο γιατί κέρδισε τις εκλογές αλλά γιατί προσέφυγε σ’ αυτές μέσω μιας ανεξάρτητης επιτροπής δεοντολογίας. Κάτι ανάλογο δεν είχε γίνει στο παρελθόν. Δημιουργεί ένα νέο καλό προηγούμενο.
Πρόσωπο ή μάλλον πρόσωπα της χρονιάς θα μπορούσαν να θεωρηθούν επίσης όλες εκείνες οι δύστυχες ψυχές στη Μόρια. Είναι η ντροπή μας.
Ωστόσο πρόσωπο και της χρονιάς αυτής για μένα παραμένει ο Λεοπόλδος. Συζητώ συχνά μαζί του. Και ως φιλόσοφος που είναι (θα μπορούσε να) σκέπτεται εκτός ίσως από τη «ματαιότητα του κόσμου», την κατάσταση της χώρας μέσα στο 2017 που εάν την χαρακτηρίζει κάτι είναι η εντεινόμενη ανομία, σε σημείο που η χώρα να προσλαμβάνει τα χαρακτηριστικά του ιδιόμορφου «αποτυχημένου κράτους» (failed state) σε μια «κοινωνία φόβου και ανασφάλειας». Να σκέπτεται ότι μετά 37 χρόνια συμμετοχής στην Ευρωπαϊκή Ενωση η Ελλάδα είναι σήμερα στην τελευταία θέση –την 28η –ανάμεσα στις χώρες-μέλη της σ’ όλους σχεδόν τους κρίσιμους οικονομικούς και κοινωνικούς τομείς (ανταγωνιστικότητας, καινοτομίας, εκπαίδευσης, κοινωνικής δικαιοσύνης κ.ά.). Πιο πίσω ακόμη και από χώρες που εντάχθηκαν μόλις χθες, Κροατία, Βουλγαρία, Ρουμανία κ.ά. Η Ελλάδα εμφανίζεται ως εάν να «έχει επιστρέψει στα Βαλκάνια» την ώρα ακριβώς που τα Βαλκάνια κινούνται προς την Ευρώπη! Πορεία στην παρακμή.
Ο Λεοπόλδος είναι ένας από τους αγαπημένους μου γάτους-φιλόσοφους, που στοχαζόμενος όλα αυτά καταφεύγει στην όπερα για να ξεφύγει από τη ζοφερή πραγματικότητα. «Va, pensiero… Oh mia patria»…
