Ανθρωποι ή αριθμοί; Πολλοί παραξενεύτηκαν όταν έμαθαν ότι ο ένας στους δέκα δικαιούχους του κοινωνικού μερίσματος είναι αλλοδαπός. Ακόμη περισσότερο, από την παρουσία ατόμων από πλούσιες χώρες όπως Γερμανία, Βρετανία.

Στην απορία αντιτάσσουμε τρεις παρατηρήσεις για την κοινωνική πολιτική, για την χρηματοδότηση και για την κοινωνία.

Η κοινωνική πολιτική κάποτε απαιτούσε προσωπικές αποφάσεις. Στην Αργεντινή έκαναν ουρές οι αναξιοπαθούντες να δουν την Εβίτα Περόν. Εκείνη, αφού αφουγκραζόταν τον πόνο τους, έδινε εντολή στον διοικητή της κεντρικής τράπεζας που στεκόταν πίσω της να τους ελεήσει. Κοινωνική πολιτική με ανθρώπινο πρόσωπο (αν και, δυστυχώς, αυτό της Εβίτας).

Ευτυχώς, κατατασσόμαστε, πλέον, μεταξύ χωρών όπου η κοινωνική πολιτική απαιτεί την εφαρμογή γενικών κανόνων. Οποιος πληροί τα κριτήρια που ορίζονται εκ των προτέρων είναι δικαιούχος. Οποιος όχι, ακόμη και αν μας είναι συμπαθής, γνωστός, φίλος, σύντεκνος ή συγγενής, ατυχεί. Πρώτα μπαίνουν οι αριθμοί. (Μετά οι άνθρωποι).

Το κοινωνικό μέρισμα χρηματοδοτείται από τη φορολογία και επιδοτεί ανάγκη. Δεν έχει ασφαλιστικό χαρακτήρα και άρα δεν θέτει ως προϋπόθεση ένσημα (όπως στις συντάξεις). Οποιος ζει στην Ελλάδα (και πληρώνει φόρους) θα πρέπει να δικαιούται, κατ’ αρχήν, το μέρισμα. (Λαμβάνοντας το μέρισμα αναλαμβάνει και τον κίνδυνο να αποδειχθεί ότι κατέθεσε ανειλικρινή δήλωση –αλλά αυτό είναι άλλο θέμα).

Τέλος, η συνεπής εφαρμογή κανόνων και μάλιστα στα στοιχεία εισοδήματος αναδεικνύει χαρακτηριστικά της κοινωνίας που ίσως ξαφνιάζουν όσους πιστεύουν σε μια διαχρονικά απαράλλακτη Ελλάδα. Στο εργατικό δυναμικό συναντούμε την ίδια ποικιλομορφία που βλέπαμε παλιά στην Ευρώπη: τότε ενδεχομένως κάποιοι Αγγλοι να παραξενεύονταν όταν Ελληνες εισέπρατταν προνοιακά επιδόματα. Ετσι, το «παρών» των αλλοδαπών στο κοινωνικό μέρισμα είναι υπαρκτό, αν και αναλογικά μικρότερο της συμμετοχής τους στην αγορά εργασίας.

Πώς εξηγείται η ύπαρξη ατόμων από πλούσιες χώρες; Η ατυχία και η ανάγκη δεν υποκύπτουν σε εξωτερικά γνωρίσματα. Κάποιος που ανήκει σε κατηγορία ανθρώπων με υψηλό εισόδημα δεν αποκλείεται ο ίδιος να είναι φτωχός. Ο δίκαιος κανόνας οφείλει να διακρίνει τη φτώχεια πίσω από τα γενικά χαρακτηριστικά και τους μέσους όρους. Να αξιολογεί τους αριθμούς που κρύβονται πίσω από τον άνθρωπο.

Ο Πλάτων Τήνιος είναι επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς

Τελευταία Νέα