«Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, το μόνο που ακούω είναι να μιλούν για την κρίση και να λένε ότι η ιταλική οικονομία πρέπει να ενισχυθεί».
Μαρία Λούτσε, 19 ετών, απόφοιτη λυκείου, Μιλάνο. Ούτε εργάζεται ούτε σπουδάζει.
«Η Ευρώπη μας βοηθά ελάχιστα στην αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης. Υπάρχει μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, αλλά φαίνεται ότι το μόνο που τους νοιάζει είναι τα χρήματα».
Ντάβιντε, 18 ετών, μαθητής λυκείου, Ρώμη.
«Το μεταναστευτικό κύμα απειλεί την ιταλική δημοκρατία, διότι προκαλεί επαναστατικά, ακόμη και βίαια, συναισθήματα στην εργατική τάξη, το στομάχι της χώρας».
Ντάριο, 20 ετών, πρωτοετής φοιτητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Τεργέστης. Ονειρεύεται να γίνει βουλευτής.
Οι βουλευτικές εκλογές στην Ιταλία θα διεξαχθούν τον Μάρτιο. Μιλώντας σε δημοσιογράφους, ο ιταλός πρωθυπουργός Πάολο Τζεντιλόνι επισήμανε ότι η πολιτική αστάθεια είναι ένας κίνδυνος που πρέπει να αντιμετωπιστεί με αίσθημα ευθύνης. Η Ιταλία, ιδρυτικό κράτος – μέλος της ΕΕ και πατρίδα του Αλτιέρο Σπινέλι, είναι εγκλωβισμένη σε μια δίνη ευρωσκεπτικισμού. Και οι επικείμενες εκλογές είναι πολύ πιθανό να μη δώσουν την πολυπόθητη λύση, καθώς, σύμφωνα με τους αναλυτές, η επίτευξη απόλυτης πλειοψηφίας θα είναι εξαιρετικά δύσκολη. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι πρώτο έρχεται το Κίνημα Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο (26%), δεύτερο το Δημοκρατικό Κόμμα του Ματέο Ρέντσι (25%), ενώ ακολουθούν το Forza Italia του Σίλβιο Μπερλουσκόνι (15%) και η Λέγκα του Βορρά (14%).
Καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις θα παίξουν νέοι σαν τους παραπάνω, η γενιά της κρίσης, η γενιά του ευρώ, η γενιά που πιστεύει ότι θα καταφέρει λιγότερα από τη γενιά των γονιών της. Απογοητευμένοι από την πολιτική εντός και εκτός ιταλικών συνόρων, αισθάνονται ότι δεν έχουν προοπτικές. Σύμφωνα με τη Eurostat, η Ιταλία έρχεται τρίτη εντός ΕΕ στην ανεργία των νέων μετά την Ελλάδα και την Ισπανία.
Συνέπεια αυτής της απογοήτευσης είναι η μαζική μετανάστευση νέων επαγγελματιών υψηλής εξειδίκευσης, γνωστή και ως brain drain, η οποία στερεί από την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης ένα μεγάλο τμήμα των πιο φιλόδοξων και συχνά πιο ταλαντούχων επιστημόνων της. Αλλη συνέπεια είναι η πλήρης απαξίωση της πολιτικής από τους νέους και η απομάκρυνσή τους από το ευρωπαϊκό ιδεώδες.
Και ενώ στη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ολλανδία, ακόμη και το Ηνωμένο Βασίλειο του Brexit, οι νέοι είναι πιο φιλευρωπαίοι από ό,τι οι μεγαλύτερης ηλικίας συμπατριώτες τους, στην Ιταλία συμβαίνει το αντίστροφο. Το 71% των ψηφοφόρων κάτω των 45 ετών πιστεύει ότι θα ήταν καλύτερα εάν η Ιταλία δεν ήταν μέλος της Ενωσης, σύμφωνα με μελέτη του Benenson Strategy Group. Εάν διεξαγόταν στην Ιταλία δημοψήφισμα για έξοδό της από την ΕΕ, το 51% των εκλογέων κάτω των 45 ετών θα ψήφιζε υπέρ, ενώ το 68% των ψηφοφόρων άνω των 45 κατά.
Αυτή η τάση θα αξιοποιηθεί δεόντως κατά τη διάρκεια του προεκλογικού αγώνα από εκείνους που μπορούν να επωφεληθούν. Τους τελευταίους μήνες τα κόμματα της αντιπολίτευσης συζητούν την ιδέα ενός νομίσματος παράλληλου με το ευρώ. Ενα τέτοιο μέτρο, γράφει η Ναόμι Ο’Λίρι στο «Politico», θα μπορούσε να επιφέρει περαιτέρω αποσταθεροποίηση στην ήδη καταβεβλημένη ιταλική οικονομία, εκτονώνει ωστόσο την εθνική δυσθυμία, ενώ παράλληλα είναι εύπεπτο, εφόσον δεν ηχεί τόσο ριζοσπαστικό όσο η πλήρης αποχώρηση από την ευρωζώνη. Την ίδια στιγμή, η προσφυγική και μεταναστευτική κρίση επιτείνει την ανασφάλεια και την αστάθεια.