Οι διαδηλώσεις που κλονίζουν τα θεμέλια του καθεστώτος

Ξεκίνησαν πριν από τέσσερις ημέρες έχοντας ως στόχο την κατάσταση της οικονομίας, τη νεανική ανεργία που φτάνει το 29% και τη διαφθορά. Και εξελίχθηκαν σε μια διαμαρτυρία με κεντρικό σύνθημα την ανατροπή του «δικτάτορα» –αυτός δεν είναι άλλος από τον αγιατολάχ Χαμενεΐ, τον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

Το Ιράν είχε να ζήσει από το 2009 και το κύμα της Αραβικής Ανοιξης τέτοιου μεγέθους ταραχές. Το καθεστώς απάντησε σήμερα όπως και τότε: με καταστολή που σύμφωνα με πληροφορίες έχει αφήσει πίσω της τουλάχιστον δώδεκα νεκρούς, ενώ οι συλληφθέντες φέρεται να έχουν ξεπεράσει τους τετρακόσιους. Σύμφωνα με τις αρχές, ανάμεσα στα θύματα είναι και ένας αστυνομικός: «ένας διαδηλωτής επωφελήθηκε από την κατάσταση στην πόλη Νατζάφ Αμπάντ και άρχισε να πυροβολεί τις αστυνομικές δυνάμεις με ένα κυνηγετικό όπλο» ανέφερε εκπρόσωπος της αστυνομίας χωρίς να αναφέρει πότε σημειώθηκε το επεισόδιο από το οποίο φέρονται να έχουν τραυματιστεί άλλοι τρεις αστυνομικοί.

Αν υπάρχει μια διαφορά, είναι στο πρόσωπο του προέδρου. Τότε ήταν ο σκληροπυρηνικός Μαχμούτ Αχμαντινετζάντ, τώρα είναι ο εμφανώς πιο μετριοπαθής Χασάν Ρουχανί. Σε αυτή του τη μετριοπάθεια οφείλεται πιθανότατα η αναγνώριση του δικαιώματος στους ιρανούς πολίτες να «διαμαρτύρονται» και να «ασκούν κριτική στην εξουσία».

Από την άλλη πλευρά όμως είναι ο ίδιος που προειδοποίησε ότι «δεν θα υπάρξει καμία ανοχή απέναντι σε αυτούς που προκαλούν καταστροφές στη δημόσια περιουσία, διασαλεύουν τη δημόσια τάξη και προκαλούν αναταραχή στην κοινωνία». Αναλυτές παρατηρούν ότι οι διαδηλώσεις αυτές συνιστούν πρόβλημα για τον Ρουχανί, ο οποίος εξελέγη στην προεδρία με την υπόσχεση ότι θα εγγυηθεί τα δικαιώματα της έκφρασης και του συνέρχεσθαι. Οι δυνάμεις της τάξης χρησιμοποίησαν αντλίες νερού για να διαλύσουν τους διαδηλωτές στο κέντρο της Τεχεράνης, ενώ ιδιαίτερα βίαιες φαίνεται ότι ήταν οι διαδηλώσεις στο Σαχίν Σαχρ, στο Κεντρικό Ιράν, όπου διαδηλωτές εμφανίζονται σε βίντεο να ανατρέπουν και να πυρπολούν αυτοκίνητο. Πληροφορίες αναφέρουν ότι διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν επίσης στις πόλεις Σαναντάι, Κερμανσάς, Τσαμπαχάρ, Ιλάμ, Ιτζέχ και Κοραμαμπάντ όπου κυριάρχησε το σύνθημα «Ντροπή σου Χαμενεΐ, άφησε τη χώρα ήσυχη».

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΕΝΕΩΝ. Ηταν όμως και ένα άλλο σύνθημα που έκανε εξίσου εντύπωση –αν όχι και μεγαλύτερη αν λάβει υπόψη του κανείς ότι έσπασε ένα ταμπού. Ηταν το σύνθημα υπέρ του Ρεζά Σαχ, του βασιλιά που κυβέρνησε τη χώρα από το 1925 έως το 1941 και του οποίου η δυναστεία ανατράπηκε το 1979 από την επανάσταση του αγιατολάχ Χομεϊνί, πρώτου ηγέτη της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Πώς εξηγείται αυτή η νοσταλγία από νέους που δεν έχουν καμία μνήμη από την Περσία του Σάχη; Οι διαδηλωτές, σημειώνουν οι αναλυτές, είναι νέοι στην πλειονότητά τους και αν κάτι ανησυχεί επιπλέον το καθεστώς είναι το κίνημα της διαμαρτυρίας μοιάζει ακηδεμόνευτο, δείχνει δηλαδή να μην πατρονάρεται από κάποιον ηγέτη. Αναφέρουν ακόμη ότι το καθεστώς μπορεί να υπολογίζει στην υποστήριξη της παλαιότερης γενιάς, εκείνης που είχε συμμετάσχει στην επανάσταση του 1979 για την ανατροπή του Σάχη. Από εκείνη τη γενιά, ωστόσο, θα πρέπει να εξαιρεθούν εκείνοι που εξεγέρθηκαν για να μετατραπεί η Περσία σε μια κανονική δημοκρατία και όχι στο θεοκρατικό καθεστώς που είναι σήμερα.

Ο ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ. Αυτό το καθεστώς πάντως επιχειρεί να εμποδίσει την πρόσβαση στην υπηρεσία ανταλλαγής μηνυμάτων Telegram και στο Instagram, ενώ σε ορισμένες περιοχές της Τεχεράνης ήταν αδύνατη η πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Την ενέργεια αυτή δεν άφησε ασχολίαστη ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, του οποίου τα εχθρικά αισθήματα απέναντι στο Ιράν αλλά και τα φιλικά απέναντι στο twitter είναι γνωστά: «Το Ιράν, ο μεγαλύτερος υποστηρικτής της τρομοκρατίας με πλήθος παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ωριαία βάση, έκλεισε το Διαδίκτυο για να μην μπορούν να επικοινωνούν οι ειρηνικοί διαδηλωτές. Καθόλου καλό!» έγραψε στον λογαριασμό του.

Τη στήριξή τους στους διαδηλωτές εξέφρασαν και γερουσιαστές των Ρεπουμπλικανών, ενώ και πάλι ο Τραμπ έγραφε στο twitter: «Μεγάλες διαδηλώσεις στο Ιράν. Ο λαός κατάλαβε πώς του κλέβουν τα χρήματα και τα πλούτη για να τα δίνουν στην τρομοκρατία». Ο ιρανός πρόεδρος δήλωσε απαντώντας πως ο Τραμπ δεν έχει δικαίωμα να εκφράζει τη συμπάθειά του προς τους Ιρανούς από τη στιγμή που τους «αποκαλούσε τρομοκράτες πριν από μερικούς μήνες».