Τα παραμύθια της γιαγιάς Αργυρώς

Το 1853 ο Κάρολος Ντίκενς έγραφε στο δοκίμιό του με τίτλο «Frauds on the fairies»: «Σε μια ωφελιμιστική εποχή, απ’ όλες τις άλλες φορές, είναι πολύ σημαντικό να γίνονται σεβαστά τα παραμύθια». Ενάμιση αιώνα αργότερα, η Αργυρώ Χιώτη φαίνεται να ακολουθεί την παραίνεση του βικτωριανού συγγραφέα επιχειρώντας μια επιστροφή στην αθωότητα και τη νοσταλγία με κύριο όχημα τα παραμύθια της γιαγιάς της.

Ετσι, παρέα με την ομάδα Vasistas συνεργάζεται για πρώτη φορά με το θέατρο Πόρτα, ανεβάζοντας την παράσταση «Ο αληθινός», βασισμένη σε μικρασιατικές φανταστικές ιστορίες. «Η παράσταση προέκυψε ύστερα από παρότρυνση του Θωμά Μοσχόπουλου (σ.σ.: η ψυχή του θεάτρου). Του είχα μιλήσει για τα παραμύθια της γιαγιάς μου αφού δεν ήξερα τι μπορούσα να κάνω μ’ αυτά. Είναι ένα υλικό που με έφερνε σε αμηχανία και το άφηνα μ’ έναν τρόπο στο ντουλάπι. Σε μια στιγμή ευαίσθητη από προσωπικής πλευράς και επειδή με την ομάδα θέλαμε να επιστρέψουμε σε κάτι πιο προσωπικό, οικογενειακό σχεδόν, καταλήξαμε στην παράσταση. Βγήκε σαν μια πράξη απενοχοποιημένη, σαν αυθόρμητη, και την αφήσαμε να υπάρξει» αναφέρει η Χιώτη.

Η ίδια, αντλώντας υλικό από τα μικρασιατικά παραμύθια και τις αφηγήσεις της γιαγιάς Αργυρώς απ’ τα Βουρλά της Σμύρνης, τα οποία είχε ηχογραφήσει, κατασκευάζει επί σκηνής ένα συμβολικό και ταυτόχρονα ποιητικό σύμπαν. «Πρόκειται για αφηγήσεις στη σφαίρα της προσωπικής παράδοσης με ιστορίες για μεγάλους που εμπεριέχουν ήρωες οι οποίοι ζουν στην πόλη και η γιαγιά τις χρησιμοποιούσε ως οδηγό διαβίωσης για την καθημερινότητά της. Κατά κάποιον τρόπο αποτύπωναν την κοσμοθεωρία της» επισημαίνει η δημιουργός.

Η ΤΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΡΟΪ ΑΝΤΕΡΣΟΝ. Αξιοποιώντας τρία παραμύθια από αυτά, συχνά σκληρά, ρεαλιστικά κι ενίοτε αντικρουόμενα μεταξύ τους ως προς τον συλλογισμό ή την ορθότητα που μεταφέρουν, η ομάδα κατά την επεξεργασία του υλικού διατήρησε την προσωπική σύνδεση μαζί του κι επιχείρησε να την επαναπροσδιορίσει στο παρόν. «Οι αφηγήσεις της γιαγιάς μετέφεραν κάτι έντονο, είχαν συγκεκριμένα στοιχεία που τα έχουμε κρατήσει, όπως η γλώσσα, η αναφορά στους δερβίσηδες ή τις λίρες. Φτιάχνοντας τον συλλογισμό μας, δανειστήκαμε τη λογική της ταινίας του Ρόι Αντερσον “Ενα περιστέρι έκατσε σ’ ένα κλαδί συλλογιζόμενο την ύπαρξή του”. Και κάναμε κάτι πιο ελεύθερο, συνειρμικό, ποιητικό, αφαιρετικό για την ύπαρξή μας» τονίζει η σκηνοθέτρια.

Προκειμένου να οδηγηθούν στο τελικό κείμενο της παράστασης, με εφαλτήριο την προφορική παράδοση που τους μεταλαμπάδευσε η γιαγιά Αργυρώ, οι Θεανώ Μεταξά, Νικολίτσα Ντρίζη, Ματίνα Περγιουδάκη και Τζωρτζίνα Χρυσκιώτη κλήθηκαν να συλλογιστούν πάνω στις προσωπικές τους πορείες, τις αλήθειες και τα φαινόμενα που τις καθόρισαν. «Διαλέξαμε κομμάτια που μας αφορούν και οι ηθοποιοί έγραψαν τέσσερις διαφορετικές επιστολές προς τη γιαγιά. Τα κορίτσια έφεραν τα δικά τους στοιχεία και φτιάξαμε τελικά κείμενα που μπλέκονται μεταξύ τους αλλά έχουν διαφορετικό περιεχόμενο και ύφος» επισημαίνει η Χιώτη.