Το νέο έτος είναι μια καλή αρχή για να δούμε τα πράγματα από μια πιο ρεαλιστική οπτική γωνία. Υπ’ αυτό το πρίσμα διαπιστώνει κανείς ότι η απώλεια βάρους δεν ήταν και δεν πρόκειται να γίνει μια εύκολη –χωρίς στερήσεις –υπόθεση.

Αυτό άλλωστε είναι και το πλέον συχνό λάθος, καθώς οι δίαιτες που συγκεντρώνουν τα περισσότερα βλέμματα και ενδιαφέρον είναι κατά κανόνα εκείνες που παραπλανούν, αφού δημιουργούν ελπίδες για γρήγορο και εύκολο αδυνάτισμα. Στην πράξη όμως, τα αποτελέσματα τους –ιδίως μακροπρόθεσμα –είναι κάθε άλλο παρά ικανοποιητικά.

Ευτυχώς, η παράδοση του αμερικάνικου περιοδικού «US News» να βαθμολογεί ετησίως τις δίαιτες αποτελεί έναν καλό οδηγό για να αξιολογήσει κανείς τα προγράμματα αδυνατίσματος. Αλλωστε οι βαθμολογητές είναι έγκριτοι διατροφολόγοι και διαιτολόγοι οι οποίοι εξετάζουν τα επιστημονικά δεδομένα, λαμβάνοντας υπόψιν σημαντικές παραμέτρους όπως είναι η δυνατότητα επίτευξης βραχυπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης απώλειας βάρους, η διατροφική πληρότητα, η ασφάλεια και η πιθανότητα πρόληψης και αντιμετώπισης του διαβήτη και της καρδιοπάθειας.

Με τον τρόπο αυτό βαθμολογήθηκαν οι καλύτερες δίαιτες για το 2017 και ιδού τα αποτελέσματα:

Δίαιτα DASH

Η DASH αξιολογήθηκε επί εφτά συνεχόμενες χρονιές ως η καλύτερη δίαιτα. Στόχος του συγκεκριμένου διατροφικού προγράμματος είναι η πρόληψη και η αντιμετώπιση της υπέρτασης, που αποτελεί βασικό παράγοντα κινδύνου τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη. Βασικός κανόνας της είναι να μειώσει κανείς σημαντικά την πρόσθετη πρόσληψη αλατιού στη διατροφή. Ειδικότερα, η πρόσληψη νατρίου δεν πρέπει να ξεπερνά ημερησίως τα 1.300 (mg) χιλιοστόγραμμα. Το παράδειγμα των επιστημόνων είναι ενδεικτικό για να διαπιστώσει κανείς πόσο εύκολο είναι να φορτώσουμε τον οργανισμό μας με έξτρα αλάτι –ένα κομμάτι πίτσας περιέχει περίπου 640 mg νατρίου, σημειώνουν.

Αντίθετα, θρεπτικά συστατικά όπως το κάλιο, το ασβέστιο, οι πρωτεΐνες και οι φυτικές ίνες καταπολεμούν την αυξημένη αρτηριακή πίεση. Στην πράξη αρκεί να τρώει κανείς εκείνα τα τρόφιμα που συνιστούν και οι ειδικοί για καλή υγεία (φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως, άπαχες πρωτεΐνες και λίγων λιπαρών γαλακτοκομικά).

Σημειώνεται ότι η δίαιτα DASH αξιολογήθηκε από τους επιστήμονες ως η καλύτερη επιλογή και για εκείνους τους ασθενείς που πάσχουν από διαβήτη αλλά και ένα από τα καλύτερα διατροφικά προγράμματα για την καλή υγεία της καρδιάς

Μεσογειακή διατροφή

Το διαιτολόγιο των παππούδων μας –τουλάχιστον εκείνων που έζησαν στις περιοχές της Μεσογείου –έχει αποδειχτεί ότι συμβάλλει σημαντικά στην προστασία της υγείας, καθώς αποτελεί ασπίδα ενάντια στην παχυσαρκία και σε πλήθος χρονίων νοσημάτων.

Και παρόλο που η μεσογειακή διατροφή δεν έχει ένα αυστηρό μενού καθώς βασίζεται στις ντόπιες παραδόσεις, π.χ. οι παραδοσιακές συνταγές των Ελλήνων είναι διαφορετικές από αυτές των Ιταλών ή των Ισπανών, οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει κάποια κοινά χρυσά σημεία στα διαιτολόγια των λαών. Μεταξύ άλλων, τα πολλά φρούτα και λαχανικά η συχνή κατανάλωση οσπρίων και δημητριακών ολικής αλέσεως, οι ξηροί καρποί, το ελαιόλαδο, τα βότανα και τα μυρωδικά αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά της μεσογειακής διατροφής.

Επιπλέον, βασιλιάδες του μεσογειακού μενού είναι τα ψάρια και τα θαλασσινά (τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα), τα πουλερικά, τα αβγά και τα γαλακτοκομικά επιτρέπονται με μέτρο. Αντίθετα τα γλυκά και το κόκκινο κρέας σπανίως πρωταγωνιστούν στο τραπέζι, όχι όμως και το λίγο κρασάκι για εκείνους που το επιθυμούν.

Δίαιτα MIND

Η δίαιτα που ωφελεί τον εγκέφαλο παραμένει τα τελευταία χρόνια στην πρώτη τριάδα. Και αυτό διότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα διατροφής έχει στόχο την πρόληψη της άνοιας και της νόσου Αλτσχάιμερ. Στην πράξη πρόκειται για ένα υβρίδιο της μεσογειακής διατροφής και της δίαιτας DASH, με έμφαση σε εκείνες τις διατροφικές συνήθειες που ενισχύουν την εγκεφαλική δραστηριότητα.

Οπως προκύπτει από τις οδηγίες των υποστηρικτών της, πρέπει κανείς να δίνει προτεραιότητα σε δέκα ομάδες τροφίμων που ωφελούν το μυαλό: σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά, υπόλοιπα είδη λαχανικών, καρύδια, μούρα, φασόλια, δημητριακά ολικής αλέσεως, ψάρια, πουλερικά, ελαιόλαδο και κρασί. Πρέπει να αποφεύγονται τα ανθυγιεινά τρόφιμα πέντε άλλων ομάδων: κόκκινα κρέατα, βούτυρο και σκληρές μαργαρίνες, τυριά, γλυκά και τηγανητά φαγητά όπως φαστ φουντ.

Και παρόλο που η δίαιτα αυτή δημιουργήθηκε από τη Martha Clare Morris, ειδική στη διατροφική επιδημιολογία στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Rush, με στόχο την πρόληψη της άνοιας, οι ειδικοί σημειώνουν ότι βοηθά και στην πρόληψη της παχυσαρκίας.

Δίαιτα Flexitarian

Η ευέλικτη χορτοφαγική δίαιτα είναι για εκείνους που θέλουν να υιοθετήσουν ένα χορτοφαγικό μοντέλο διατροφής, χωρίς ωστόσο να απαρνηθούν το κρέας οριστικά και αμετάκλητα. Γίνεται; Ναι, απαντά, η διαιτολόγος Jackson Blanter, εμπνεύστρια και νονά του συγκεκριμένου διατροφικού προγράμματος (η ονομασία προκύπτει από τις λέξεις flexible και vegetarian).

Σε αντίθεση με τις περισσότερες δίαιτες, η Flexitarian Diet όχι μόνον δεν επιβάλλει τον αποκλεισμό ομάδων τροφών αλλά προτείνει και την ένταξη νέων στο καθημερινό διατροφολόγιο. Συγκεκριμένα, προτείνει πέντε ομάδες: 1) «νέο κρέας» (προϊόντα όπως τόφου, όσπρια, ξηροί καρποί και αβγά), 2) φρούτα & λαχανικά, 3) προϊόντα ολικής αλέσεως, 4) γαλακτοκομικά και 5) σάκχαρα και μπαχαρικά (μια μεγάλη ποικιλία που περιλαμβάνει για παράδειγμα τα αποξηραμένα βότανα και το φυσικό γλυκαντικό αγαύη).

Επιπλέον, επιτρέπει τρία βασικά γεύματα και ενδιάμεσα σνακ. Προτείνεται πρωινό 300 θερμίδων, μεσημεριανό 400 θερμίδων και βραδινό 500 θερμίδων, ενώ τα σνακ δεν πρέπει να ξεπερνούν τις 150 θερμίδες το καθένα. Με δύο ενδιάμεσα σνακ, η συνολική ημερήσια πρόσληψη θερμίδων φτάνει τις 1.500.

Στα θετικά της συγκεκριμένης δίαιτας είναι το γεγονός ότι το κρέας επιτρέπεται μια στο τόσο (όταν η όρεξη το επιβάλλει) και ακολουθεί το παράδειγμα της μεσογειακής διατροφής σε ό,τι αφορά την κατανάλωση αλκοόλ.

Δίαιτα Mayo

Στόχος της είναι η απώλεια βάρους και η καλύτερη υγεία με τους επιστήμονες της Mayo Clinic να επιμένουν ότι εκείνοι που θα την ακολουθήσουν πιστά θα δουν τη ζυγαριά να τους αποζημιώνει μέσα σε διάστημα μόλις δύο εβδομάδων.

Ο πυρήνας πάνω στον οποίο έχει δομηθεί είναι να βγάλει κανείς κόκκινη κάρτα στις κακές συνήθειες, αντικαθιστώντας τες με υγιεινές επιλογές σύμφωνα με τη σχετική Πυραμίδα Υγιεινής Διατροφής της Mayo Clinic. Ειδικότερα η πυραμίδα δίνει έμφαση στα φρούτα και τα λαχανικά και στα προϊόντα ολικής αλέσεως. Και αυτό διότι τα συγκεκριμένα τρόφιμα έχουν λιγότερες θερμίδες, συνεπώς μπορεί κανείς να φάει μεγαλύτερες ποσότητες χορταίνοντας.

Η δίαιτα χωρίζεται σε δύο φάσεις: η πρώτη φάση «Χάσε» (Lose it) και η δεύτερη «Ζήσε» (Live it). Ειδικότερα στην πρώτη δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στο υγιεινό πρωινό ενώ οι ειδικοί σημειώνουν ότι για καλύτερα αποτελέσματα πρέπει να γυμνάζεται κανείς καθημερινά για τουλάχιστον 30 λεπτά. Επιπλέον, απαγορεύεται η κατανάλωση φαγητού μπροστά από την τηλεόραση, η έξοδος σε εστιατόριο (εκτός κι αν το μενού είναι κατάλληλο), η ζάχαρη και τα σνακ ενώ το κρέας και τα γαλακτοκομικά επιτρέπονται σε μικρές ποσότητες. Στη δεύτερη φάση, οι κανόνες παραμένουν οι ίδιοι αλλά υπάρχουν και οι εξαιρέσεις. Το μέτρημα των θερμίδων μπορεί να αντικατασταθεί από τη μέθοδο της μερίδας ανά ημέρα. Ετσι, μπορεί να τρώει κανείς όσα φρούτα και λαχανικά θέλει χωρίς όριο, αλλά πρέπει οπωσδήποτε να φάει τουλάχιστον 3 φρούτα και 4 λαχανικά την ημέρα. Οι υδατάνθρακες πρέπει να είναι μαζί με τα φρούτα και τα λαχανικά 8 μερίδες ημερησίως (οι μερίδες είναι πολύ μικρές, π.χ. ένα μικρό κριτσίνι). Ακολουθούν οι πρωτεΐνες (3-6 μερίδες την ημέρα), που ακολουθούνται από τα λίγα λιπαρά (3-5 μερίδες την ημέρα). Δεν επιτρέπονται γλυκά περισσότερα από 75 θερμίδων συνολικά την ημέρα

Οχι στις δίαιτες διασήμων

Η Βρετανική Διαβητολογική Εταιρεία λίγο πριν την εκπνοή του 2017 έβγαλε στη δημοσιότητα λίστα με δίαιτες που πρέπει να αποκλειστούν το 2018 παρά το γεγονός ότι αστέρες του Hollywood (και όχι μόνον) δηλώνουν πιστοί οπαδοί τους.

Ωμή χορτοφαγία

Η Gwyneth Paltrow, η Megan Fox και ο Sting την ακολουθούν πιστά, οι επιστήμονες όμως εκφράζουν σοβαρές ενστάσεις. Οι υποστηρικτές της ορίζουν τα ωμά τρόφιμα ως εξής: δεν είναι επεξεργασμένα, δεν περιέχονται σε κονσέρβα και δεν έχουν ψηθεί σε θερμοκρασία υψηλότερη των 48 βαθμών Κελσίου. Και αυτό διότι, υποστηρίζουν, η διαδικασία του μαγειρέματος καταστρέφει κάποια φυσικά ένζυμα με αποτέλεσμα ο οργανισμός να πασχίζει να διασπάσει τη τροφή. Ενα ακόμη συχνό επιχείρημα είναι ότι το ψήσιμο μειώνει σημαντικά τα θρεπτικά συστατικά του φαγητού. Σε κάθε περίπτωση, οι γιατροί του Βρετανικού Συστήματος Υγείας προτείνουν στους χορτοφάγους να λαμβάνουν βιταμίνες B12 και D.

Αλκαλική δίαιτα

Οι Βρετανοί την γνώρισαν μέσω της δούκισσας της Υόρκης, καθώς αποτελεί μία από τις πλέον πιστές οπαδούς της. Για να κατανοήσει κανείς τη θεωρία της συγκεκριμένης δίαιτας, χρειάζεται μαθήματα χημείας. Σε γενικές γραμμές, στόχος είναι να φέρει την ισορροπία του Ph στον οργανισμό. Στις αλκαλικές τροφές ανήκουν τα περισσότερα φρούτα, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, οι καρποί και τα λαχανικά, ενώ όξινες θεωρούνται μεταξύ άλλων τα αβγά, το κρέας, τα γαλακτοκομικά, τα σιτηρά, το ψωμί και τα μακαρόνια. Εντούτοις, οι ειδικοί υπογραμμίζουν ότι δεν υπάρχουν ασφαλή επιστημονικά στοιχεία που να επιβεβαιώνουν τα οφέλη που υπόσχεται η συγκεκριμένη δίαιτα.

Κετογονική δίαιτα

Η Kim Kardashian είναι μία από τις διάσημες που έκανε τη συγκεκριμένη δίαιτα γνωστή στο ευρύ κοινό. Ενα κλασικό πρόγραμμα κετογονικής δίαιτας αποτελείται σε ποσοστό 80% από λιπαρά, 15% πρωτεΐνη και μόλις 5% υδατάνθρακες. Το παράδειγμα είναι ενδεικτικό: κάποιος που θα καταναλώσει 1.500 θερμίδες την ημέρα θα φάει μόλις 19 γραμμάρια υδατανθράκων.

Η δίαιτα στηρίζεται στην εξής θεωρία: όταν ο οργανισμός κάψει τις θερμίδες που προέρχονται από τους υδατάνθρακες, το σώμα θα αρχίσει να καίει το λίπος για να έχει ενέργεια. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται κέτωση. Πρόκειται ωστόσο για ένα διατροφικό πρόγραμμα με πολλούς και αυστηρούς περιορισμούς και αμφιλεγόμενα αποτελέσματα. Και αυτό διότι αποκλείονται σημαντικά θρεπτικά συστατικά ενώ ομάδα επιστημόνων υποστηρίζει ότι η μακροπρόθεσμη συσσώρευση κετονών μπορεί να είναι επιβλαβής για την υγεία.