Εάν υπάρξει μια πλήρης συμφωνία, με αμοιβαία δέσμευση για το απαραβίαστο των ελληνοσκοπιανών συνόρων, με εξάλειψη αλυτρωτικών συνταγματικών διατυπώσεων, εάν αποκολληθεί δηλαδή το όνομα από αναθεωρητικά παρεπόμενα, δεν γίνεται ευκολότερη η διαπραγμάτευση; Γνωρίζουμε ότι ο βασικός μηχανισμός «προφύλαξης» είναι ο συσχετισμός δυνάμεων, το πλέγμα των συμμαχικών και διεθνών σχέσεων, η οικονομική ποιότητα και η θεσμική ευστάθεια. Την ειρηνική γειτονία δεν την στερεώνει μόνο ή κυρίως το όνομα (ο μεγαλοϊδεατισμός εφευρίσκει πάντα κάποιο «όχημα»), ούτε καν οι έστω φιλόφρονες δηλώσεις –οι οποίες σε μια διαφορετική συγκυρία ανατρέπονται.
Η περίοδος από τη χαμένη ευκαιρία του πακέτου Πινέιρο (που ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είχε επιτύχει) μέχρι την ώριμη και πολιτικά σύνθετη στάση του Κ. Καραμανλή (με υπουργό Εξωτερικών την κυρία Μπακογιάννη) στο Βουκουρέστι οριοθέτησε μια μεγάλη ζώνη δοκιμών, χαμένων ευκαιριών, δυνατοτήτων και αδιεξόδων. Η περίοδος αυτή αναπαρήγαγε μεν την εκκρεμότητα, συγχρόνως όμως επέτρεψε να αποκαλυφθεί η στρατηγική σημασία για όλα τα Βαλκάνια μιας αμοιβαία αποδεκτής ολικής λύσης. Η περίοδος Γκρούεφσκι αποκάλυψε το βαθύ εθνικιστικό υπόστρωμα με το οποίο αυτοπροσδιορίζεται μέρος της ελίτ στη γειτονική χώρα. Επίσης από τη δεκαετία του ’90 και με την πάροδο του χρόνου ήρθαν στο φως οι ρηχές πλευρές της πολυετούς προσωπικής στρατηγικής αρκετών πολιτικών αστέρων της χώρας μας.
Είναι σίγουρο ότι ο Ζάεφ έχει αποδυθεί σε ένα σαφάρι δημοσίων σχέσεων που βελτιώνει το κλίμα, δημιουργεί την αίσθηση συζητήσιμου συνομιλητή, και προσφέρει κάποια άλλοθι στη διεθνή κοινότητα ώστε να πιέσει την Ελλάδα. Το ψαχνό όμως δεν είναι ούτε οι δηλώσεις και η εξημερωμένη ρητορική της νέας σκοπιανής κυβέρνησης ούτε το εσωτερικό μικροπολιτικό πινγκ-πονγκ περί «δεδηλωμένης» και οι κοντόφθαλμες κρυψίνοιες της αντιπολίτευσης. Το ψαχνό βρίσκεται στην εκκαθάριση του τοπίου των διακρατικών σχέσεων από αναθεωρητισμούς και τυχοδιωκτικές παλικαριές. Η συμφωνία με τα Σκόπια πρέπει να είναι έτσι κατασκευασμένη ώστε να εξασφαλίζει το απαραβίαστο των συνόρων και το ειρηνικό βάθος.
Το πιθανότερο είναι ότι τα Σκόπια θα παραμείνουν εύθραυστη και ετεροκαθοριζόμενη κρατική οντότητα, όμως το πραγματικά επισφαλές δεν είναι οι μεγαλοκρατικές φαντασιώσεις που μπορούν να εγερθούν ακαριαία και τυχοδιωκτικά –όπως συμβαίνει με την περίπτωση του «μοντερνιστή» πρωθυπουργού της Αλβανίας -, ή να διεγερθούν από υπέρτερες δυνάμεις της περιοχής. Το επισφαλές στοιχείο είναι ο τύπος οικονομίας και ανάπτυξης της βαλκανικής ζώνης. Το πρόβλημα δηλαδή βρίσκεται σε διαφορετικό πεδίο από την τυπολογία των διακρατικών συμφωνιών, αφού αρκετές χώρες των Βαλκανίων δεν αποτελούν συμπαγείς θεσμικά οντότητες. Μεγάλες χωρικές επικράτειες εκτός ελέγχου, διάτρητες κρατικές δομές, διαφθορά, μαφίες, ναρκέμποροι, λαθρέμποροι όπλων κ.λπ. δημιουργούν μια μεγάλη θεσμική επισφάλεια. Μέσα στη ρευστότητα οτιδήποτε μπορεί να γίνει απειλητικό. Επομένως, όταν τα εσωτερικά στοιχεία οικονομίας και πολιτικής συγκρότησης της γειτονικής χώρας αλλά και εν γένει της βαλκανικής ζώνης είναι εύθραυστα, ευμετάβλητα και δυσπρόβλεπτα, το όνομα αποτελεί ένα μόνο τμήμα της διαπραγμάτευσης.
