Οι παρατηρητές που δεν έχουν πάρει τα μάτια τους όλα αυτά τα χρόνια από τα Βαλκάνια μιλούν για μεταμόρφωση της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Μια μεταμόρφωση που, έστω και κάπως α λα βαλκανικά, έγινε τόσο αισθητή ώστε συμβόλισε ως όρος τις πρώτες εκατό ημέρες της κυβέρνησης του Ζόραν Ζάεφ. Ηταν Σεπτέμβριος του ’17. Και η ΠΓΔΜ φαινόταν να άφηνε πίσω της ένα εθνικιστικό παρελθόν που εικονογραφήθηκε με κολοσσιαία αγάλματα του Αλέξανδρου για να αναζητήσει ένα μέλλον μακριά από την παράδοση μιας περιοχής που μπαίνει συχνά στον πειρασμό να καταναλώνει περισσότερη ιστορία απ’ όση μπορεί να παράγει.

Τα σημάδια αυτής της αλλαγής είναι ορατά κατ’ αρχάς στην εσωτερική ζωή της χώρας. Η κυβέρνηση Γκρούεφσκι δεν ήταν μόνο μία από τις πιο εθνικιστικές της Ευρώπης. Ηταν και από τις πιο αυταρχικές. Από αυτήν την άποψη, η μεταμόρφωση στο πεδίο της ελευθερίας της έκφρασης είναι κάτι παραπάνω από εμφανής. Τα μέσα ενημέρωσης, η ελευθερία του λόγου και του συνέρχεσθαι δεν θεωρούνται πια εχθρικά στοιχεία ούτε εργαλεία κάποιας αντεθνικής συνωμοσίας. Οι εκφοβισμοί, οι απειλές, οι συλλήψεις και η φυσική βία περνούν κι αυτά στο παρελθόν.

Τα πρώτα συμπεράσματα από τη μεταμόρφωση σε αυτό το πεδίο είναι δύο. Το ένα ότι η η ΠΓΔΜ επιβίωσε ως χώρα κάτω από διάφορες μορφές αυταρχισμού και επιβιώνει και σε ένα καθεστώς ελευθερίας. Με άλλα λόγια, η κοινωνία απορρόφησε χωρίς κραδασμούς αυτήν την αλλαγή. Εξίσου εύκολα υποδέχθηκε και τη στροφή της κυβέρνησης Ζάεφ στην εξωτερική πολιτική. Από εχθρούς που έβλεπε σχεδόν παντού ο Νίκολα Γκρούεφσκι, ο Ζάεφ θέλει να βλέπει μόνο φίλους. Και πιστώνεται αυτήν την επιτυχία όσο και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκολα Ντιμιτρόφ, ο οποίος μέσα σε τρεις μήνες είχε καταφέρει να αποκαταστήσει τις σχέσεις των Σκοπίων με τη Σόφια, να εκτονώσει μια διπλωματική κρίση με το Βελιγράδι και να ανοίξει έναν δίαυλο επικοινωνίας με την Αθήνα για το θέμα της ονομασίας. Αν όμως ο Ντιμιτρόφ είναι ο πιο επιτυχημένος υπουργός της κυβέρνησης Ζάεφ, ο ίδιος ο Ζάεφ είναι αυτός που ενσαρκώνει κατεξοχήν αυτήν την μεταμόρφωση. Μια μεταμόρφωση που δεν μπορεί παρά να είναι συνδεδεμένη με μια προσωπική διαδρομή. Γεννημένος πριν από 44 χρόνια στη Στρόμνιτσα, ο Ζόραν τελείωσε το σχολείο στη γενέθλια πόλη για να συνεχίσει τις σπουδές του στη Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου των Σκοπίων απ’ όπου απέκτησε και το μεταπτυχιακό του δίπλωμα στη νομισματική πολιτική.

Με την πολιτική είχε αρχίσει να ασχολείται εκείνα τα χρόνια, όταν στα 22 του έγινε μέλος του κόμματος Σοσιαλδημοκρατική Ενωση Μακεδονίας. Ως σοσιαλδημοκράτης υποψήφιος επέστρεψε στη Στρόμνιτσα για να διεκδικήσει το αξίωμα του δημάρχου. Το κέρδισε όχι μία, αλλά τρεις συνεχόμενες φορές –η τρίτη ήταν το 2013. Στο μεταξύ είχε θητεύσει ως μέλος της κεντρικής επιτροπής του κόμματος, είχε εκλεγεί βουλευτής από το 2003 έως το 2005, ενώ το 2008 είχε αναλάβει για λίγους μήνες το τιμόνι του SDMS ως μεταβατικός πρόεδρος.

Με αυτό το πλούσιο μείγμα, ο πολιτικός Ζόραν Ζάεφ απέκτησε αρκετή εμπειρία. Μια εμπειρία που φάνηκε χρήσιμη σε έναν μάλλον παρορμητικό χαρακτήρα που δεν είχε σοκάρει λίγες φορές με τις δηλώσεις του. Ηταν η εποχή που δεχόταν σκληρές επιθέσεις από το VMRO-DPMNE του Γκρούεφσκι, ο οποίος τον χαρακτήριζε άλλοτε «πεθαμένο πολιτικό» και άλλες φορές «μαριονέτα» του Μπράνκο Τσερβένκοφσκι –πρόεδρος της χώρας από το 2004 έως το 2009.

Οι επίμονοι παρατηρητές λένε ότι εκείνη την περίοδο ο Ζάεφ πέρασε από ένα ναρκοπέδιο και βγήκε ζωντανός. Ισως ήταν το φυσικό αποτέλεσμα για έναν πολιτικό που δεν είχε διστάσει να εμπλουτίσει το βιογραφικό του με ευφάνταστες μεταμφιέσεις στο παραδοσιακό καρναβάλι της Στρόμνιτσα –μεταξύ άλλων είχε ντυθεί Λουδοβίκος ΙΔ’, οθωμανός σουλτάνος και μαχαραγιάς. Ηταν μάλλον το φυσικό αποτέλεσμα και για έναν άνθρωπο που «μιλάει πιο γρήγορα και από τη σκιά του». Και τι λέει; «Θα τους φάμε ζωντανούς» είχε δηλώσει για παράδειγμα στα μέσα ενημέρωσης για τους αντιπάλους του στις εκλογές.

Και από μία άποψη, τους έφαγε: στις δημοτικές εκλογές του περασμένου Οκτωβρίου, το SDSM του Ζάεφ πέτυχε μια μεγαλειώδη νίκη κατακτώντας από τον πρώτο γύρο 37 δήμους έναντι μόλις 3 και μάλιστα μικρότερων στους οποίους επικράτησε το VMRO-DPMNE. Ηταν ένας θρίαμβος όχι μόνο κομματικός αλλά και προσωπικός για έναν πολιτικό που είχε συλληφθεί το 2008 μαζί με πέντε συνεργάτες του με την κατηγορία της κατάχρησης εξουσίας και με αφορμή την κατασκευή ενός εμπορικού κέντρου στη Στρόμνιτσα. Και που το 2015 είχε κατηγορηθεί από τον Γκρούεφσκι για συνεργασία με ξένες μυστικές υπηρεσίες με υποτιθέμενο στόχο την ανατροπή της κυβέρνησής του διά πραξικοπήματος.

Ο Ζόραν Ζάεφ δεν έφτασε εύκολα στην εξουσία. Για να λυθεί η πολιτική κρίση διαρκείας που έζησε η ΠΓΔΜ χρειάστηκε η βοήθεια του επιτρόπου Διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ενωσης Γιοχάνες Χαν και μια συμφωνία, η συμφωνία του Przino, για την ενεργοποίηση της εφαρμογής της οποίας ο Ζάεφ έφτασε να απειλήσει ότι δεν θα κατέβαινε στις εκλογές. Τελικά κατέβηκε. Και κέρδισε.

Ολα αυτά κάνουν τον Ζόραν Ζάεφ έναν πολιτικό που «δεν μασάει». Ιδιότητα που εξηγεί γιατί για πρώτη φορά εδώ και σχεδόν τρεις δεκαετίες αναπτερώθηκαν οι ελπίδες στο ζήτημα της ονομασίας. Μένει τώρα να φανεί αν θα «μασήσει» η άλλη πλευρά.

Τελευταία Νέα