Για μία ακόμη φορά, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Τούτο βρίσκει την εφαρμογή του στο πολυνομοσχέδιο με τις «ουρές» της τρίτης αξιολόγησης, το οποίο θα πάρει τον δρόμο για τη Βουλή την ερχόμενη Τετάρτη, με στόχο να ψηφιστεί έως τις αρχές της μεθεπόμενης εβδομάδας και πάντως πριν από το Eurogroup της 22ας Ιανουαρίου. Την Τετάρτη, εξάλλου, ενώ ο Αλέξης Τσίπρας θα βρίσκεται στη Ρώμη για τη Σύνοδο των Χωρών του Ευρωπαϊκού Νότου, παρουσία Μακρόν, Τζεντιλόνι, Ραχόι, Αναστασιάδη και άλλων, θα επανεκκινούν οι πλειστηριασμοί στα ειρηνοδικεία σε κλοιό διαμαρτυριών από Λαϊκή Ενότητα, Πλεύση Ελευθερίας κ.λπ.
Η διαδικασία της ψήφισης του πολυνομοσχεδίου δεν μοιάζει με κυριακάτικη εκδρομή, όπως θέλει να την παρουσιάζει η κυβέρνηση. Οι διατάξεις – παγίδες είναι πολλές: ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί για μικροοφειλέτες του Δημοσίου, αλλαγή στον τρόπο λήψης αποφάσεων για τις απεργίες, περικοπές στα οικογενειακά επιδόματα, επιτάχυνση αποκρατικοποιήσεων, αυστηροποίηση του πλαισίου προστασίας της πρώτης κατοικίας κ.τ.λ. Στις διατάξεις συμπεριλαμβάνεται η ρήτρα δέσμευσης για πρόωρη εφαρμογή των μέτρων που αφορούν συντάξεις – αφορολόγητο της περιόδου 2019-2020, εφόσον δεν επιτευχθούν οι φετινοί δημοσιονομικοί στόχοι.
Κρίση ταυτότητας
Οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να μην έχουν εκδηλώσει προσώρας διάθεση να καταψηφίσουν τις επίμαχες διατάξεις –κάτι που ουδέποτε έχουν πράξει, άλλωστε, στα τρία χρόνια της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ –αλλ’ αυτό ουδόλως σημαίνει ότι δεν προβληματίζονται. Αντιστρόφως, το Μαξίμου επ’ ουδενί επιθυμεί να ακυρωθεί το κλίμα αισιοδοξίας που εκπέμπει το τελευταίο διάστημα, μιλώντας για «έτος οριστικής εξόδου από την κρίση».
Ο προβληματισμός αμφοτέρων συνίσταται στο ότι τα προαπαιτούμενα της τρίτης αξιολόγησης που εμπεριέχονται στο πολυνομοσχέδιο έρχονται σε πλήρη σύγκρουση με τις βασικές ιδεολογικές αρχές του ΣΥΡΙΖΑ. Κομματικά στελέχη υπενθυμίζουν μάλιστα πως ακυρώνουν de facto την αριστερή ατζέντα που είχε συμφωνηθεί στην Κεντρική Επιτροπή του Ιουλίου και στους μήνες που μεσολάβησαν εκφράστηκε μόνο με το (μη μνημονιακό) νομοσχέδιο για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου.
Τούτο δικαιολογεί και τη σπουδή της κυβέρνησης να προχωρήσει σε πλειοδοσία παροχών και ευνοϊκών ρυθμίσεων, μαζί με τη χρησιμότητα που έχουν αυτές για το ενδεχόμενο αιφνίδιας προσφυγής στις κάλπες. Επιπλέον, η θέση της κυβέρνησης δυσχεραίνει στο πολιτικό πεδίο από το γεγονός ότι οι ρυθμίσεις του πολυνομοσχεδίου αποτελούν υποχρεώσεις που απορρέουν από το τρίτο Μνημόνιο, το οποίο αποτελεί «ιδιοκτησία» των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Οπως και τα μέτρα με τα οποία εξειδικεύονται αυτές οι υποχρεώσεις (π.χ. ο τρόπος αναδιανομής των οικογενειακών επιδομάτων, με «θύματα» τρίτεκνους και πολύτεκνους).
Το άνοιγμα της Βουλής μετά τις γιορτές των Χριστουγέννων και το βαρύ πρόγραμμα με τη συζήτηση και την ψήφιση του πολυνομοσχεδίου, αλλά και το εξίσου βαρύ κλίμα που δημιουργούν οι διατάξεις του έρχονται να «κουμπώσουν» με την αναστάτωση που έχουν προκαλέσει οι πλειστηριασμοί στο εσωτερικό της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ. Kυρίως όμως η άρνηση της κυβέρνησης να νομοθετήσει για την προστασία της λαϊκής κατοικίας. Βουλευτές και η ομάδα των 53 εμφανίζονται κάθετοι ως προς το ζήτημα και θα επαναλάβουν με την πρώτη ευκαιρία το αίτημά τους, αλλά ο Πρωθυπουργός θεωρεί πως τούτο έχει κλείσει οριστικά. Ετσι, η αναμενόμενη συνεδρίαση των κομματικών οργάνων που διαρκώς αναβάλλεται τις τελευταίες εβδομάδες μοιάζει πλέον αναπόφευκτη για τον Τσίπρα, όπως και η εσωτερική σύγκρουση.
Ενέσεις αισιοδοξίας
Το Μαξίμου «απαντά» στον γολγοθά του Ιανουαρίου με ενέσεις αισιοδοξίας. «Θα τα καταφέρουμε», είναι το σύνθημα Τσίπρα και των συνεργατών του, επιχειρώντας να εστιάσουν στο αφήγημα της μεταμνημονιακής εποχής και καταβάλλοντας προσπάθεια να πείσουν ακόμη και εαυτούς ότι οι κάλπες δεν θα στηθούν νωρίτερα από το τέλος της τετραετίας, τον Σεπτέμβριο του 2019. Το μήνυμα που προσπαθούν να περάσουν στους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι τα δύσκολα έχουν μείνει πίσω και απόδειξη γι’ αυτό αποτελεί –κατά τους ίδιους –πως το πολυνομοσχέδιο δεν περιλαμβάνει δημοσιονομικά μέτρα και κυρίως αυξήσεις φόρων ή περικοπές σε μισθούς και συντάξεις. Επιπλέον, ότι το πολυνομοσχέδιο περιλαμβάνει τις τελευταίες «θυσίες» πριν από την έξοδο από τα Μνημόνια.
Τούτη είναι, όμως, η μισή αλήθεια. Οχι μόνο λόγω των μέτρων της διετίας 2019-2020 και του (ορατού) ενδεχομένου να μην εφαρμοστούν καν τα αντίμετρα στα οποία είχε ποντάρει πολιτικά η κυβέρνηση. Αλλά διότι η χρονιά μπήκε με την εφαρμογή μέτρων που έχουν από καιρό ψηφιστεί: αύξηση ΦΠΑ στα νησιά, αύξηση ασφαλιστικών εισφορών για επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους, περικοπή επικουρικών συντάξεων κ.ά.
Το υπουργείο Οικονομικών, εξάλλου, προσπαθεί να διαμορφώσει έναν «κουμπαρά» για τη μεταμνημονιακή εποχή –με συνεισφορά από τα 5,5 δισ. ευρώ της δόσης που επιφυλάσσει η τρίτη αξιολόγηση –και ο οποίος έχει διπλή σκοπιμότητα. Η πρώτη είναι να αποφύγει πάση θυσία την προληπτική πιστωτική γραμμή, η οποία ισοδυναμεί με ένα τέταρτο, light Μνημόνιο. Η δεύτερη είναι –είτε οι εκλογές γίνουν το φθινόπωρο του 2018 είτε αργότερα –να έχει η κυβέρνηση τη δυνατότητα να προχωρήσει σε νέο μπαράζ παροχών, έχοντας μάλιστα και το πράσινο φως των θεσμών για κάτι τέτοιο και μολονότι η επιτροπεία θα συνεχιστεί ακόμη και μετά το τέλος του προγράμματος, τον Αύγουστο του 2018, όπως παραδέχθηκε σε δηλώσεις του ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος.
Ο δρόμος της κυβέρνησης είναι ούτως ή άλλως μακρύς, ακόμη και μετά το κλείσιμο της τρίτης αξιολόγησης. Η τύχη των τραπεζών, μετά τα stress tests, είναι ένας από τους βασικούς πονοκεφάλους του Μαξίμου, με την πορεία του να κρίνεται την άνοιξη. Σχεδόν την ίδια περίοδο, το ΔΝΤ θα κληθεί να ξεκαθαρίσει οριστικά τη συμμετοχή του ή όχι στο ελληνικό πρόγραμμα, ενώ από την απάντηση του Ταμείου θα κριθεί και ο χρόνος έναρξης των συζητήσεων για τη διευθέτηση του χρέους –ένα ακόμη από τα ισχυρά χαρτιά που επιθυμεί να έχει στα χέρια του ο Τσίπρας, πριν πάρει την απόφαση να οδηγήσει τη χώρα στις κάλπες.
Με το τέλος της τρίτης αξιολόγησης, δηλαδή το αργότερο έως τις αρχές Φεβρουαρίου, ο Πρωθυπουργός θα έχει λάβει τις οριστικές του αποφάσεις για τυχόν αλλαγές στο κυβερνητικό σχήμα, με τον ίδιο να εξομολογείται σε συνομιλητές του τις ημέρες των εορτών πως «ο ανασχηματισμός δεν συγκαταλέγεται στις άμεσες προτεραιότητες, αλλά ενδεχομένως κάποιες διορθωτικές κινήσεις να χρειαστούν». Πράγμα που δεν προοιωνίζεται δομικό και εκτεταμένο ανασχηματισμό, αλλά στοχευμένες κινήσεις, οι οποίες αντίστοιχα παραπέμπουν σε σύντομο βίο του κυβερνητικού σχήματος και ετοιμότητα ανά πάσα στιγμή για κάλπες.
Τέλος χρόνου…
Η τέταρτη και τελευταία αξιολόγηση επίσης δεν περιλαμβάνει δημοσιονομικά μέτρα, αλλά έχει «αγκάθια» και συγκεκριμένα την ολοκλήρωση πολιτικών που δεν έχουν υλοποιηθεί. Με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την αποτελεσματική διαχείριση των κόκκινων δανείων, την προώθηση των επενδύσεων, την αναδιοργάνωση του δημόσιου τομέα και την ολοκλήρωση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων, η οποία κρύβει πολλές παγίδες και ιδεολογικές αντιφάσεις για τον ΣΥΡΙΖΑ.
Στη μεγάλη εικόνα που έχει μπροστά του ο Τσίπρας βρίσκονται βέβαια και τα εθνικά θέματα. Η πρεμούρα της κυβέρνησης για το Σκοπιανό και οι προοπτικές επίλυσης που βλέπει να διαμορφώνονται στο πρώτο εξάμηνο του έτους θολώνει από τις εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά: η υπόθεση των οκτώ της Αλεξανδρούπολης φέρνει βαριά σύννεφα στις σχέσεις των δύο χωρών, ελάχιστο χρονικό διάστημα μετά την επίσκεψη Eρντογάν στην Αθήνα κι ενώ οι εξελίξεις για το ζήτημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ φαίνεται πως θα είναι άμεσες.