«Μη νομίζετε ότι μπορείτε να αποφασίζετε για το μέλλον της Ευρώπης μόνοι σας». Αυτό ήταν ουσιαστικά το μήνυμα του πρωθυπουργού της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν και του πολωνού ομολόγου του Ματέους Μοραβιέτσκι προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Βερολίνο και το Παρίσι χθες μετά τη συνάντησή τους στη Βουδαπέστη.
«Θέλω να καταστήσω σαφές ότι η Κεντρική Ευρώπη, τώρα που στέκεται στα πόδια της, παίζει σταθεροποιητικό ρόλο στην ΕΕ και γι’ αυτό επιθυμούμε να μας δίδεται η σημασία που μας αρμόζει», δήλωσε ο Ορμπαν στο πλαίσιο κοινής συνέντευξης Τύπου με τον Μοραβιέτσκι.
Η Ουγγαρία και η Πολωνία έχουν επανειλημμένως συγκρουστεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών για θέματα που ποικίλλουν, από τη μετανάστευση έως το κράτος δικαίου. «Απορρίπτουμε απερίφραστα τις υποχρεωτικές ποσοστώσεις στην κατανομή προσφύγων εντός ΕΕ, καθώς παραβιάζουν τις κυρίαρχες αποφάσεις των κρατών-μελών της ΕΕ», επέμεινε ο Μοραβιέτσκι παρά το γεγονός ότι τον Δεκέμβριο η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Τσεχία παραπέμφθηκαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο λόγω της άρνησής τους να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους στην υποδοχή προσφύγων.
ΝΑΙ ΣΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ. Μολονότι οι κυβερνήσεις τους δεν είναι ταυτόσημες πολιτικά, συχνά υιοθετούν εθνικιστική και ευρωσκεπτικιστική ρητορική που προκαλεί ανησυχία σε Γερμανία και Γαλλία, οι οποίες έχουν ξεκαθαρίσει την πρόθεσή τους για εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Ο Ορμπαν όμως έχει άλλη γνώμη. «Δεν θέλουμε να είμαστε πάλι μέρος μιας αυτοκρατορίας, εμείς εξακολουθούμε να βλέπουμε την Ευρωπαϊκή Ενωση ως μία ένωση ελεύθερων κρατών», είπε χαρακτηριστικά. Εντούτοις δεν έχει αντίρρηση η χώρα του να λαμβάνει οικονομική βοήθεια από την ΕΕ. Τα πρώην κομμουνιστικά κράτη στην Κεντρική Ευρώπη λαμβάνουν χρηματοδότηση από τα ευρωπαϊκά ταμεία. Ο Μοραβιέτσκι τόνισε ότι τα κράτη της Κεντρικής Ευρώπης αναμένεται να συγκροτήσουν κοινό μέτωπο στις διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό της ΕΕ την περίοδο 2021-2027.
Η επικείμενη έξοδος της Βρετανίας από την ΕΕ θα δημιουργήσει τρύπα στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και θα αποτελέσει μεγάλο εμπόδιο για την Ουγγαρία και την Πολωνία, καθώς ευπορότερα κράτη της ΕΕ επιδιώκουν να διατηρήσουν ένα σαφές όριο στις δαπάνες. Ορισμένοι πολιτικοί σε κράτη της Δυτικής Ευρώπης έχουν προτείνει τη σύνδεση της χρηματοδότησης με τη συμμόρφωση των κρατών-μελών στις αρχές του κράτους δικαίου, αχίλλειο πτέρνα των κρατών της ομάδας Βίσεγκραντ.
Ο Ορμπαν ωστόσο υποτίμησε την αξία της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης, λέγοντας: «Κανείς μας δεν θέλει να ζει με γερμανικά χρήματα», επισημαίνοντας ότι ενώ τα κράτη της Κεντρικής Ευρώπης αποδέχονται τις επενδύσεις, παράλληλα επιθυμούν οικονομική ανεξαρτησία. Τα υπόλοιπα κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης κρατούν χαμηλότερους τόνους και ευελπιστούν ότι η ένταση της Ουγγαρίας και της Πολωνίας με τις Βρυξέλλες θα εκτονωθεί.
ΑΛΛΗΛΟΣΤΗΡΙΞΗ. Οι πρωθυπουργοί των δύο χωρών φαίνεται ότι έχουν καλή προσωπική σχέση. Ο οικοδεσπότης Ορμπαν ξεκίνησε την ομιλία του λέγοντας ότι είναι καλός οιωνός η χρονιά να αρχίζει με επίσκεψη φίλων.
Η Ουγγαρία απέδειξε τα φιλικά της αισθήματα προς την Πολωνία εμπράκτως πριν από δύο περίπου εβδομάδες. Οταν η ΕΕ αποφάσισε πρώτη φορά την ενεργοποίηση του άρθρου 7 για την επιβολή κυρώσεων κατά της Βαρσοβίας λόγω ενδείξεων παραβίασης του κράτους δικαίου, η ουγγρική κυβέρνηση προειδοποίησε ότι θα ασκήσει βέτο για να την προστατεύσει από τις βαρύτατες συνέπειες, μεταξύ των οποίων η αναστολή των δικαιωμάτων ψήφου.
Λίγους μήνες νωρίτερα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε ψήφισμα με το οποίο ζητούσε ενεργοποίηση του ίδιου άρθρου εναντίον της Ουγγαρίας εξαιτίας της παραβίασης θεμελιωδών δικαιωμάτων στη χώρα.
Παρ’ όλα αυτά και μολονότι το κυβερνών κόμμα της Πολωνίας έχει χαρακτηρίσει τους ευρωπαίους αξιωματούχους ελιτιστές και αλαζονικούς, τόσο η Βαρσοβία όσο και η Βουδαπέστη συνεχίζουν να στηρίζονται στις ευρωπαϊκές επιχορηγήσεις και να εμβαθύνουν τους δεσμούς τους με άλλα μέλη του ΝΑΤΟ.
Η αμφισβήτηση των ευρωπαϊκών αξιών από την Ουγγαρία και την Πολωνία δεν αποτελεί απειλή μόνο για τη δημοκρατία σε αυτές τις χώρες, αλλά θέτει εν αμφιβόλω και τη δυνατότητα της ΕΕ να αντιμετωπίσει κράτη-μέλη που δεν συμμορφώνονται προς τις αξίες της. Οι Βρυξέλλες θα πρέπει να βρουν σύντομα μία βιώσιμη λύση, προκειμένου να μην ακολουθήσουν το παράδειγμα και άλλα κράτη με λαϊκιστές ηγέτες όπως η Τσεχία και η Ρουμανία.