Σε πρώτη ανάγνωση μοιάζει για μια ακόμη υπόθεση αρχαιοκαπηλίας με όλα εκείνα τα συστατικά που είναι αρκετά για τις δώσουν μια θέση στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων –όπερ και εγένετο. Ενας δισεκατομμυριούχος συλλέκτης – μαικήνας των τεχνών το όνομα του οποίου έχει δοθεί ακόμη και σε αίθουσα του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης. Ενας δραστήριος εισαγγελέας που τολμά να εισβάλει όχι μόνο στο γραφείο, αλλά και στο πολυτελές τριώροφο διαμέρισμα του δισεκατομμυριούχου επί της 5ης Λεωφόρου με θέα στο Σέντραλ Παρκ για να εντοπίσει αρχαιότητες στη συλλογή του, που αποτελούν προϊόντα παράνομης διακίνησης και να πατάξει την αρχαιοκαπηλία. Για να είναι επιτυχημένη η συνταγή χρειάζεται δυο ακόμη βασικά συστατικά: εμπλοκή της Ελλάδας ή της Ιταλίας, χώρες με περιζήτητες αρχαιότητες για όποιον επιθυμεί τον τίτλο του σοβαρού συλλέκτη του είδους. Και ανάμειξη ενός μεγαλεμπόρου αρχαιοτήτων το όνομα του οποίου να σχετίζεται άμεσα με λαθρεμπόριο και αρχαιοκαπηλία.
Η υπόθεση που είδε το φως της δημοσιότητας τις τελευταίες ημέρες με αφορμή δημοσίευμα των «New York Times» τα είχε όλα. Πρωταγωνιστή τον δισεκατομμυριούχο διαχειριστή αμοιβαίων κεφαλαίων και γνωστό για το φιλανθρωπικό του έργο Μάικλ Στάινχαρντ, ο οποίος εδώ και τρεις δεκαετίες συλλέγει αρχαιότητες κυρίως από τον ελλαδικό χώρο. Τον εισαγγελέα του Μανχάταν, Σάιρους Βανς Τζούνιορ, ο οποίος μάλιστα στα μέσα του περασμένου Δεκεμβρίου, και με αφορμή τον επαναπατρισμό τριών αγαλμάτων που είχαν κλαπεί από τον ναό του Εσμουν στη Σιδώνα του Λιβάνου αξίας 5 εκατ. δολαρίων, ανακοίνωσε την οργάνωση τμήματος αρχαιοκαπηλίας σε συνεργασία με τον ελληνικής καταγωγής βοηθό εισαγγελέα Μάθιου Μπογδάνο.
Εμπλοκή τόσο της Ελλάδας όσο και της Ιταλίας διαθέτει η πρώτη τρανταχτή υπόθεση αρχαιοκαπηλίας διεθνούς ενδιαφέροντος για το 2018 καθώς τουλάχιστον τέσσερα (ίσως και περισσότερα από τα κατασχεθέντα) έχουν ελληνική προέλευση. Πρόκειται για μια κομψή λευκή λήκυθο (αγγείο που σχετίζεται με τις ταφικές πρακτικές και στην επιφάνεια των οποίων με ιδιαιτέρως ζωηρά χρώματα αποτυπώνονταν σκηνές από τις νεκρικές τελετές) του 5ου αι. π.Χ. με παράσταση γυναίκας και νεαρού άνδρα, η οποία εκτιμάται περίπου 380.000 δολάρια. Για μια σειρά πρωτοκορινθιακών ειδωλίων (7ος αι. π.Χ.) στο σχήμα πάπιας και κουκουβάγιας η αξία των οποίων ανέρχεται σε 250.000 δολάρια, αλλά και για έναν αττικό αρύβαλλο (ένα σφαιρικό αγγείο για τη μεταφορά ελαίων ή αρωμάτων) του πρώιμου 5ου αι. π.Χ. Ανάμεσά τους υπάρχει και ένα αγγείο από την Απουλία της Κάτω Ιταλίας με σχήμα κεφαλής Αφρικανού και χρονολογείται στον 4ο αι. π.Χ. Η συνολική αξία των αντικειμένων που κατασχέθηκαν βάσει των ασφαλιστικών συμβολαίων ανέρχεται σε 1,1 εκατ. δολάρια.
ΣΑΪΜΣ – ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ. Και ο διαβόητος έμπορος τέχνης – αρχαιοκάπηλος; Βεβαίως και δεν απουσιάζει. Είναι εκείνος που φέρνει την υπόθεση ένα βήμα πιο κοντά στην Ελλάδα. Πρόκειται για τον βρετανό «αρχαιοπώλη» Ρόμπιν Σάιμς, τον συνεργάτη και σύντροφο του Ελληνα Χρήστου Μιχαηλίδη, οι οποίοι διακινούσαν προϊόντα αρχαιοκαπηλίας από την Ελλάδα και την Ιταλία με δίκτυο που απλωνόταν σε 33 πόλεις του κόσμου και βασικά τους ορμητήρια τις αποθήκες τους στις γκρίζες τελωνειακά ζώνες της Γενεύης, αλλά και τη βίλα τους στη Σχοινούσσα. Ανάμεσα στους πελάτες τους μπορούσε να βρει κανείς κορυφαίους συλλέκτες αλλά και μουσεία, με χαρακτηριστικότερο το μεγαλύτερο και πλουσιότερο ιδιωτικό μουσείο στον κόσμο, το Πολ Γκέτι.
Το νήμα που αρχίζουν τώρα να ξετυλίγουν οι αμερικανικές Αρχές έχοντας ως αρχή τη συλλογή του Μάικλ Στάινχαρντ οδηγεί σε ένα άλλο ζεύγος συλλεκτών, από τους οποίους ο Στάινχαρντ φέρεται να αγόρασε τις επίμαχες αρχαιότητες. Πρόκειται για το ζεύγος Λίντα και Ουίλιαμ Μπάιεργουολτς από το Κολοράντο, οι οποίοι δεν είναι η πρώτη φορά που γίνονται αιτία να έρθει σε δύσκολη θέση Στάινχαρντ.
Το περασμένο καλοκαίρι η συγκεκριμένη παρέα βρέθηκε και πάλι στο στόχαστρο του εισαγγελέα για με αφορμή ένα μαρμάρινο κεφάλι ταύρου το οποίο είχαν αγοράσει το 1996 για περισσότερο από ένα εκατ. δολάρια από τον Ρόμπιν Σάιμς στο Λονδίνο και το μεταπούλησαν το 2010 στον Μάικλ Στάινχαρντ. Ηταν εκείνος που δάνεισε τη μαρμάρινη κεφαλή στο Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης την ίδια χρονιά, αλλά όταν έμαθε πως ο Λίβανος αμφισβητεί την προέλευση του αντικείμενου ζήτησε από τους Μπάιεργουολτς να το πάρουν πίσω και να τον αποζημιώσουν. Κι εκείνοι με τη σειρά τους προχώρησαν σε μήνυση εναντίον της Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων του Λιβάνου υποστηρίζοντας ότι δεν υπάρχουν πειστικές αποδείξεις ότι το εν λόγω αντικείμενο έχει κλαπεί. Τελικά τον Οκτώβριο απέσυραν τη μήνυση και επέτρεψαν τον επαναπατρισμό της κεφαλής του ταύρου στον Λίβανο, χωρίς ωστόσο να τους απαγγελθούν κατηγορίες.
Ενδιαφέρον ωστόσο φαίνεται να έχει και μια άλλη παράμετρος αυτής της υπόθεσης: η έφοδος τόσο στο γραφείο όσο και στο σπίτι του δισεκατομμυριούχου συλλέκτη που προέκυψε ύστερα από έρευνα σύμφωνα με τα στοιχεία της οποίας δέκα αμφιλεγόμενης προέλευσης κομμάτια από τη συλλογή των Μπάιεργουολτς είχαν πωληθεί στον Στάινχαρντ, ενώ έξι ακόμη κατέληξαν στα χέρια αρχαιοπωλών με κατάστημα στην 66η οδό της Νέας Υόρκης. Ορισμένοι εκτιμούν ότι πίσω από την κίνηση αυτή βρίσκεται μια προσπάθεια επίδειξης πυγμής και αμεροληψίας εκ μέρους του συγκεκριμένου εισαγγελέα, ο οποίος έως τώρα έχει μεν επιδείξει σοβαρό έργο στον τομέα πάταξης της παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων, ωστόσο έχει δεχθεί επικρίσεις ότι δεν ασκεί διώξεις σε εξαιρετικά ισχυρούς ανθρώπους, όπως επί παραδείγματι οι Ιβάνκα και Ντόναλντ Τραμπ Τζούνιορ και ο κινηματογραφικός παραγωγός Χάρβεϊ Γουάινστιν.
ΕΠΑΝΑΠΑΤΡΙΣΜΟΣ; Οσο για την τύχη των αρχαιοτήτων που κατασχέθηκαν; Οι εισαγγελικές Αρχές του Μανχάταν βρίσκονται ήδη σε επικοινωνία με τις αντίστοιχες στην Ιταλία και την Ελλάδα. Πριν ακόμη προχωρήσει η έφοδος στους χώρους του Μάικλ Στάινχαρντ το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού είχε ενημερωθεί όπως είπε στα «ΝΕΑ η γενική γραμματέας του ΥΠΠΟ Μαρία Ανδρεαδάκη – Βλαζάκη για τη λευκή λήκυθο ώστε να γίνει εξακριβωθεί η αττική της προέλευση, ενώ αναμένεται η επίσημη ενημέρωση από την αμερικανική πλευρά προκειμένου να διαπιστωθεί ποια από τα κατασχεθέντα αντικείμενα δύναται να επαναπατρισθούν.
