Τρεις φωνακλάδες στοιχειώνουν τον Ματέο Ρέντσι

Τρία χρόνια αφότου ο νεαρός δήμαρχος της Φλωρεντίας έγινε πρωθυπουργός με βασικό σύνθημά του ότι πρέπει να έρθει στην εξουσία μια νέα γενιά πολιτικών, οι Ιταλοί προσέρχονται στις κάλπες στις 4 Μαρτίου με λίγες ελπίδες να εκλέξουν νέα κυβέρνηση, η οποία δεν είναι σίγουρη για το ποια κατεύθυνση θα πρέπει να ακολουθήσει η χώρα. Η Ιταλία, λένε οι αναλυτές, βρίσκεται μπροστά σε μια υπαρξιακή κρίση.

Ο πρώην πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι, στο τιμόνι του κεντροαριστερού Δημοκρατικού Κόμματος, δεν είναι πια τόσο δημοφιλής όσο πριν από τρία χρόνια. Ανήλθε στην εξουσία υποσχόμενος ριζικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις ώστε η γίνει πιο εύκολη η διακυβέρνηση της χώρας –μεταξύ των προτάσεων ήταν και η διάλυση της Γερουσίας. Ομως ο Ρέντσι έχασε το δημοψήφισμα για τις μεταρρυθμίσεις τον Δεκέμβριο του 2016 και εξαναγκάστηκε σε παραίτηση. Παρ’ ότι ανανέωσε τη θητεία του στην ηγεσία του Δημοκρατικού Κόμματος, τα πράγματα δεν συνέχισαν καλά και γρήγορα ήρθαν οι εσωτερικές διαφωνίες. Ο διάδοχος του Ρέντσι, πρώην υπουργός Εξωτερικών Πάολο Τζεντιλόνι εμφανίζεται ουδέτερος και διεκπεραιωτικός. Ομως στις εκλογές της Ιταλίας, εκείνοι που, παραδοσιακά, ξεχωρίζουν είναι οι φωνακλάδες ηγέτες. Εκτός από τον Ρέντσι, οι Ιταλοί έχουν άλλες τρεις βασικές επιλογές.

Ιδρύθηκε το 2009 από τον σαματατζή, πρώην κωμικό. Αυτή τη στιγμή προηγείται στις δημοσκοπήσεις με 27% έναντι 24% του Δημοκρατικού Κόμματος. Το κίνημα ουσιαστικά θέλει να προσελκύσει την ψήφο των πολιτών που είναι δυσαρεστημένοι από την οικονομική κατάσταση, τα υψηλά επίπεδα ανεργίας των νέων (35%) και τα αλλεπάλληλα μεταναστευτικά κύματα. Τα συνθήματα του κινήματος είναι περισσότερο αρνητικά παρά θετικά, κάνει επιθέσεις στην ευρωπαϊκή γραφειοκρατία και τη γερμανική ισχύ και το χαρακτηριστικό του είναι πως όλες οι κομματικές αποφάσεις λαμβάνονται μέσω Διαδικτύου. Ο Γκρίλο δεν θα γίνει πρωθυπουργός ούτε θα εκλεγεί στο Κοινοβούλιο, καθώς με την απόφαση να εξαιρεθούν από τις βουλευτικές έδρες όσοι έχουν δικαστικές καταδίκες, αυτόματα εξαίρεσε και τον εαυτό του (καταδικάσθηκε για ανθρωποκτονία, έπειτα από τροχαίο το 1981). Ετσι, υποψήφιος πρωθυπουργός του Κινήματος θα είναι ο 31χρονος Λουίτζι Ντι Μάιο, σχεδόν τόσο άχρωμος όσο και ο Τζεντιλόνι, σύμφωνα με τους πολιτικούς σχολιαστές. Δεν είναι ξεκάθαρο τι ακριβώς θα κάνει μια κυβέρνηση με επικεφαλής το Κίνημα των 5 Αστέρων. Εχουν κάνει λόγο για διεξαγωγή δημοψήφισματος προκειμένου να αποχωρήσει η Ιταλία από την ευρωζώνη, όμως παρά την έντονη αντιπάθεια στην ευρωπαϊκή –και κυρίως τη γερμανική –νομισματική πολιτική, δεν υπάρχει πραγματικός ενθουσιασμός για να ακολουθήσει η χώρα μοναχικό δρόμο.

Το κόμμα του πρώην πρωθυπουργού, που συγκεντρώνει 16% των ψήφων, αποτελεί το μοναδικό μεγάλο κόμμα της Κεντροδεξιάς. Λόγω της καταδίκης του για διαφθορά το 2013 ο 81χρονος μεγιστάνας δεν μπορεί να είναι υποψήφιος ή να πάρει δημόσιο αξίωμα έως το 2019 (έχει προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, όμως η απόφαση δεν πρόκειται να βγει πριν από τις εκλογές). Το ποιος θα προταθεί από το κόμμα ως υποψήφιος πρωθυπουργός θα εξαρτηθεί από την πορεία της συμμαχίας με το τέταρτο μεγαλύτερο κόμμα, τη Λίγκα του Βορρά.

Το κόμμα και ο δυναμικός, λαϊκιστής ηγέτης του, μέχρι πρόσφατα είχαν δύναμη μόνο στον Βορρά της χώρας. Τώρα, ο Σαλβίνι επιδιώκει να επεκτείνει την απήχησή του, αλλάζοντας τα συνθήματά του. Τα αποσχιστικά αιτήματα αντικαθίστανται από μια σκληρή αντιμεταναστευτική, αντιμουσουλμανική και αντιευρωπαϊκή στάση. Οπως συμβαίνει και με το Κίνημα των 5 Αστέρων, είναι ξεκάθαρα τα θέματα στα οποία αντιτίθεται, όμως ουσιαστικά απουσιάζουν οι θετικές πολιτικές προτάσεις. Το κόμμα στις δημοσκοπήσεις συγκεντρώνει 14% και μια συμμαχία με το Forza Italia θα φέρει τον συνασπισμό στην πρώτη θέση –εάν σχηματίσουν κυβέρνηση θα είναι μια από τα ίδια και μάλιστα μέσα σε ένα δυσάρεστο περιβάλλον.

Αβέβαιο το αποτέλεσμα της 4ης Μαρτίου

Τίποτα από όλα αυτά δεν δείχνει ενθαρρυντικό. Οι πιο ιδεαλιστές ψηφοφόροι, το πιθανότερο είναι να στηρίξουν μικρότερα κόμματα. Μέχρι στιγμής η προεκλογική συζήτηση έχει εξαντληθεί στο ποιος φεύγει από ποιο κόμμα και σε ποιο εντάσσεται, παρά στην πολιτική που πρέπει να προωθηθεί σε κάθε κρίσιμο τομέα. Οι μόνες πολιτικές που φτάνουν στους πρωτοσέλιδους τίτλους είναι οι υποσχέσεις που κανείς δεν πιστεύει ότι θα υλοποιηθούν: του Γκρίλο και του Μπερλουσκόνι ότι όλοι οι πολίτες θα λάβουν βασικό εισόδημα ασχέτως της ανεργίας και του Σαλβίνι ότι θα ενισχύσει τις περιπολίες στη θάλασσα ώστε να εμποδιστεί η αύξηση των προσφύγων.

Το αποτέλεσμα των εκλογών της 4ης Μαρτίου γίνεται ακόμα πιο αβέβαιο λόγω του νέου εκλογικού νόμου που ψηφίστηκε τον Οκτώβριο του 2017, έπειτα από την κατάρρευση των φιλόδοξων μεταρρυθμίσεων του Ρέντσι. Είναι εξαιρετικά περίπλοκος, όχι αναλογικός και για την είσοδο κάποιου κόμματος στη Βουλή χρειάζεται 3% των ψήφων –γεγονός που σημαίνει πως και στην επόμενη Βουλή, θα υπάρχουν πάρα πολλά κόμματα και πιθανότατα, δυσκολία συνεννόησης.