Ο Σπύρος Λυκούδης είναι μια μορφή της δημοκρατικής Αριστεράς που έρχεται από μακριά. Ενα πρόσωπο που δομήθηκε ως προσωπικότητα, εκτός των άλλων, από τη μειονεκτική θέση του σε μια Ελλάδα διαιρεμένη για πολιτικούς λόγους, από τη χειραφετητική ρητορική των προδικτατορικών κινημάτων αλλά, κακά τα ψέματα, και από τα ηθικολογικά στερεότυπα με τα οποία χτιζόταν η αριστερή ταυτότητα. Ηταν, π.χ., από εκείνους που θεωρούσαν ότι τα κινήματα ειρήνης ενδιαφέρονται, όντως, για την παγκόσμια ειρήνη –και δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι αποτελούσαν το προπαγανδιστικό όχημα της Σοβιετικής Ενωσης και του αυταρχικού κομμουνισμού στην προσπάθειά του να προσεγγίζει οπαδούς στον δυτικό κόσμο.

Παρ’ όλα αυτά, όταν χρειάστηκε να διαλέξει επέλεξε τη δημοκρατική Αριστερά. Βρέθηκε στο ΚΚΕ εσωτερικού, ο Λεωνίδας Κύρκος ήταν για εκείνον ένα εμπνευστικό παράδειγμα, η ευρωπαϊκή ταυτότητα δεν ήταν μια κενολογία και συνθήματα όπως «Σοσιαλισμός με δημοκρατία και ελευθερία» ήταν μια σοβαρή, και τολμηρή, απάντηση στον μονότροπο δογματισμό του προσηλωμένου στο παράδειγμα και στις επιλογές της ΕΣΣΔ, ΚΚΕ.

Οι τολμηρές αποφάσεις

«Με τη δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ διαφώνησα, πιστεύοντας πως οπισθοδρομεί την υπόθεση του δημοκρατικού σοσιαλισμού» γράφει ο ίδιος ο Σπύρος Λυκούδης στο αυτοβιογραφικό του σημείωμα που είναι αναρτημένο στο σάιτ της Βουλής. Γι’ αυτό, άλλωστε, με τον Φώτη Κουβέλη και άλλους συντρόφους του συνέβαλε στη δημιουργία της Ανανεωτικής Πτέρυγας του Συνασπισμού, που λειτούργησε ως εσωκομματική τάση και, τον Ιούνιο του 2010, ήταν ανάμεσα σε εκείνους που αποχώρησαν για τη δημιουργία της ΔΗΜΑΡ.

Ωστόσο, οι μεταρρυθμιστικές υπαναχωρήσεις της ΔΗΜΑΡ στη διάρκεια της τρικομματικής κυβέρνησης Σαμαρά, που συγκροτήθηκε τον Ιούνιο του 2012 και η προσπάθεια του Φώτη Κουβέλη να ελέγξει, μέσω ενός συνεδρίου στα μέτρα του, το κόμμα, τον απομάκρυνε από τη ΔΗΜΑΡ. Ηταν περίοδος τολμηρών αποφάσεων –και ο Σπύρος Λυκούδης τις τόλμησε. Μεταξύ άλλων, υπερψήφισε υπό δύσκολες συνθήκες και υπό τον φόβο ιδεολογικοπολιτικού bullying τον προτεινόμενο από τη ΝΔ υποψήφιο Πρόεδρο της Δημοκρατίας Σταύρο Δήμα, τον Δεκέμβριο του 2014, προκειμένου η εκλογή Προέδρου να μην αποβεί ανασχετική της πορείας της χώρας προς την έξοδο από το Μνημόνιο. Η στάση του, και ορισμένων ακόμα ιδεολογικώς συγγενών του (Ψαριανός αλλά και Μάρκου, Οικονόμου), δεν ήταν αρκετή για να αλλάξει τη φορά της Ιστορίας. Με πρόφαση την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, η κυβέρνηση πέρασε στα χέρια των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, με τις γνωστές περιπέτειες και τα επίσης γνωστά αποτελέσματα… Ο Σπύρος Λυκούδης, πάντως, επιβίωσε πολιτικά. Δημιούργησε τους ΜΕΤΑρρυθμιστές της Αριστεράς και εξελέγη βουλευτής με Το Ποτάμι. Από αυτή τη θέση μπορούσε να συνεχίσει να μάχεται για την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας αλλά και για την ανάγκη δημιουργίας μιας μεγάλης, κεντροαριστερής / σοσιαλδημοκρατικής μεταρρυθμιστικής πολιτικής τάσης, που θα εκκινούσε από τις παρυφές της ΝΔ και θα έφτανε στις παρυφές του ΣΥΡΙΖΑ.

Μετά τη χρεοκοπία

Η προσπάθεια του Λυκούδη για τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής και σύγχρονης μεταρρυθμιστικής Κεντροαριστεράς είναι η βασική πρόταση της πολιτικής του διαδρομής. Εκφράστηκε με ιδιαίτερη έμφαση τα χρόνια μετά τη χρεοκοπία, εν μέρει επειδή βοήθησε η συγκυρία, επειδή δηλαδή ο Λυκούδης είχε πρωταγωνιστικό ρόλο μέσω της οργανωτικής ένταξής του. Αλλά και επειδή ο ίδιος θεωρεί ότι η δημοκρατική Αριστερά δεν είναι μια χαμένη προσπάθεια, ένα όχημα που το κατέλαβαν την κατάλληλη στιγμή, στο όνομα του ριζοσπαστισμού, οι φορείς του εθνικολαϊκισμού, αλλά μια αναγκαία ιδεολογικοπολιτική τάση, που πρέπει να κρατηθεί ζωντανή.

Η πίστη του αυτή υποκινεί την πολιτική του δραστηριότητα και τις, πολύ σκληρές και με προσωπικό κόστος, αποφάσεις που κάποιες στιγμές έλαβε μέσα στην κρίση. Αυτό άλλωστε φαίνεται από τη συλλογή των κειμένων που περιέχει ο τόμος «Δρόμοι αριστεροί. Διαψεύσεις προσδοκίες», ο οποίος περιέχει επιλογή από άρθρα, κοινοβουλευτικές αγορεύσεις και συνεντεύξεις του Σπύρου Λυκούδη της τελευταίας τριετίας –και μόλις κυκλοφόρησε. Ο Σπύρος Λυκούδης θεωρεί διχαστική την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, αντιμνημονιακή απάτη τη ρητορική του κόμματος, φλερτ με τη διεθνή απομόνωση και τον πολιτικό ολοκληρωτισμό το πρώτο εξάμηνο της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Τη συνολική πολιτεία των δύο κομμάτων, που ήρθαν «εις σάρκα μίαν», τη θεωρεί καταστροφική για τον τόπο. Γι’ αυτό, άλλωστε, επιδιώκει τη δημιουργία ενός δημοκρατικού αντίβαρου, ευρωπαϊστικού και ισχυρού, που θα κρατά τα θετικά από την παράδοση του ΠΑΣΟΚ και της ανανεωτικής Αριστεράς, αλλά με τόλμη θα κάνει αυτοκριτική, επιθυμώντας να καταγραφεί ως μεταρρυθμιστική δύναμη στη συγκυρία, όπου προέχει η ανασυγκρότηση της δημοκρατικής πολιτείας και η ευρωπαϊκή ταυτότητα της χώρας.

Οι εξελίξεις στην Κεντροαριστερά

«Για ένα νέο Προοδευτικό Οραμα»

Ο Σπύρος Λυκούδης στήριξε τις διεργασίες για τη συγκρότηση του νέου κόμματος προσδοκώντας τη δημιουργία ενός μεγάλου, λαϊκού κόμματος, που θα βρίσκεται απέναντι στον λαϊκισμό και στον κρατισμό, ενός κόμματος μέσα στο οποίο θα συγχωνευθούν και το ΠΑΣΟΚ και Το Ποτάμι και οι κεντροαριστερές κινήσεις.

Τον ικανοποιεί, άραγε, το αποτέλεσμα των εξελίξεων στην Κεντροαριστερά; Στο βιβλίο, συνεχίζει να υπερασπίζεται το «νέο Προοδευτικό Οραμα», όπως το ονομάζει, και μια πειστική εναλλακτική λύση. Το αποτέλεσμα, ωστόσο, δεν είναι σύμφωνο με όλες τις προτάσεις του, και κυρίως με το αίτημά του για «στενή συνεργασία και δράση […] των ΚΟ των κομμάτων ΔΗΣΥ και Ποταμιού». Ωστόσο, παραδέχεται ότι το στοίχημα είναι ανοιχτό.

Το βιβλίο είναι ενδεικτικό της μαχητικής πορείας ενός πολιτικού που χειραφετήθηκε από τα κλισέ του παρελθόντος του και προσπαθεί να συμβάλει στη δημοκρατική ανασυγκρότηση της χώρας. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στην εργασία του επιμελητή Βασίλη Καπετανγιάννη, ο οποίος φρόντισε τη λιτή και ουσιαστική παράθεση αντιπροσωπευτικών κειμένων του Σπύρου Λυκούδη, μέσα από μια θάλασσα λέξεων.

Σπύρος Λυκούδης

Δρόμοι Αριστεροί.

Διαψεύσεις προσδοκίες

Εκδ. Ινδικτος, 2017, σελ. 284

Τιμή: 19 ευρώ