Λίγο πριν τα Χριστούγεννα οι ειδικοί από το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος στο πλαίσιο έρευνας για τη ρύπανση των θαλασσών από πλαστικά βρήκαν ένα μπαλόνι, κομμάτια από πλαστικές σακούλες και πολυεστερικές συσκευασίες, ένα θραύσμα από παιxνίδια και πολλά άλλα απορρίμματα. Συνολικά 84 κομμάτια πλαστικού.
Η είδηση ωστόσο δεν είναι ότι βρήκαν τα προαναφερόμενα πλαστικά, αλλά το πού τα εντόπισαν. Κι αυτό διότι τα πλαστικά βρέθηκαν στο στομάχι μιας μικρής χελώνας καρέτα καρέτα που βρέθηκε να πλέει νεκρή στο Ανατολικό Αιγαίο.
Δυστυχώς, όπως λένε από το Αρχιπέλαγος, η περίπτωση της χελώνας με το γεμάτο από πλαστικά στομάχι δεν ένα μεμονωμένο περιστατικό αλλά «μια χαρακτηριστική εικόνα της κατάστασης που έχουμε από κοινού προκαλέσει στις θάλασσες μας».
Το πρόβλημα της ρύπανσης από πλαστικά και ιδίως στη θάλασσα έχει πάρει τα τελευταία χρόνια τεράστιες διαστάσεις. Και δυστυχώς αποτελεί πλέον ένα παγκόσμιο πρόβλημα που απειλεί την υγεία των ανθρώπων αφού σε έρευνες που έχουν γίνει ανά τον κόσμο εντοπίζονται κομμάτια πλαστικού σε ψάρια που καταναλώνουμε, στην βιοποικιλότητα αλλά και το οικοσύστημα.
Ετσι, όπως λένε ειδικοί, η πρόσφατη απόφαση για απόσυρση της λεπτής πλαστικής σακούλας από τα σουπερμάρκετ μπορεί να είναι ένα υποχρεωτικό και απαραίτητο βήμα αλλά από μόνο του δεν είναι δυνατόν να λύσει το συνολικό πρόβλημα των πλαστικών που βρίσκονται παντού.
1 στα 2 απορρίμματα είναι πλαστικές σακούλες
Σήμερα στην Ελλάδα ένα στα δυο απορρίμματα στον βυθό της θάλασσας είναι πλαστικές σακούλες με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την προστασία του περιβάλλοντος. Ενδεικτικοί είναι οι αριθμοί από την έρευνα που διεξάγει στις ελληνικές θάλασσες το Αρχιπέλαγος. Μόνο από δυο μικρές παραλίες στη Νοτιοανατολική Σάμο –τις οποίες καθάριζαν από τα απορρίμματα κάθε μέρα –συνέλεξαν μέσα σε διάστημα έξι μηνών (Ιούνιος – Δεκέμβριος 2017) 14.965 απορρίμματα από τα οποία 4.821 ήταν πλαστικά.
Λειτουργούν σαν σφουγγάρια
Οπως εξηγεί ο διευθυντής στο Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος Θοδωρής Τσιμπίδης, το πλέον ανησυχητικό που προκύπτει από την έρευνα είναι ότι τα πλαστικά που επιπλέουν στις θάλασσες ως απορρίμματα, θραύσματα ή ως μικροσκοπικές ίνες λειτουργούν σαν σφουγγάρια απορροφώντας τοξικές χημικές ουσίες που επίσης βρίσκονται στις θάλασσες μας. Πέρα από τα χημικά που περιέχονται από την κατασκευή τους, στις μικροπλαστικές ίνες (μικροσκοπικά θραύσματα πλαστικού μη ορατά με γυμνό μάτι) ανιχνεύονται κι άλλες τοξικές ουσίες, ακόμη και παράγωγα του DDT (χρησιμοποιείται ως εντομοκτόνο) και των PCB (είχαν χρησιμοποιηθεί μεταξύ άλλων, σε διηλεκτρικά έργα, σε πυκνωτές και μετασχηματιστές), η χρήση των οποίων έχει απαγορευτεί εδώ και πολλές δεκαετίες.
Τι έδειξε η έρευνα του Αρχιπελάγους
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του τελευταίου έτους:
– Σε περισσότερα από 500 δείγματα ψαριών που αναλύθηκαν, το 100% περιείχε μικροσκοπικές ίνες πλαστικού στο στομάχι τους. Ο αριθμός των μικροσκοπικών ινών ήταν υψηλότερος στα είδη ψαριών που ανήκουν σε υψηλότερο τροφικό επίπεδο.
Οι γόπες είχαν κατά μέσο όρο 15,4 ίνες ενώ οι σφύνερες 42,2 ίνες ανά ψάρι. Αντίστοιχα εντοπίστηκαν μικροπλαστικές ίνες και στο σύνολο των δειγμάτων από θαλάσσια ασπόνδυλα (αχινοί, ολοθούρια, σφουγγάρια κ.ά.) καθώς και στα επιφανειακά νερά.
– Επειτα από την ανάλυση των μικροπλαστικών ινών που συσσωρεύτηκαν στο ίζημα από 110 παραλίες σε όλη την Ελλάδα μόνο σε ένα δείγμα δεν περιέχονταν μικροπλαστικές ίνες, ενώ ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι ακτές ακατοίκητων νησίδων (στα Β. Δωδεκάνησα) είχαν περιεκτικότητα σε πλαστικές ίνες αντίστοιχη με αυτή των ακτών της Αττικής!
– Στο 100% των δειγμάτων που αναλύθηκαν από δελφίνια, φώκιες και θαλάσσιες χελώνες που βρέθηκαν νεκρά σε διάφορες ακτές της Ελλάδας καταγράφηκε μεγάλη ποσότητα μικροπλαστικών ινών. Στο 50% των ειδών που ελέγχθηκαν ο θάνατος προκλήθηκε από την παρουσία πλαστικού στο γαστρεντερικό τους σύστημα ή σε αντίστοιχη επιπλοκή. «Αυτοί οι οργανισμοί είναι αδύνατο να αμυνθούν στη ρύπανσή μας. Ακόμη και τα δελφίνια με την υψηλή νοημοσύνη τους δεν μπορούν να διακρίνουν αυτό που είναι φυσικό και αυτό που έχει ανθρωπογενή προέλευση», λέει ο κτηνίατρος Θαλάσσιων Θηλαστικών στο Αρχιπέλαγος Guido Pietroluongo. «Αυτό που επηρεάζει άμεσα ή έμμεσα τη θαλάσσια ζωή αναπόφευκτα επηρεάζει και τη δική μας υγεία».
Συλλογική ευθύνη για την καταστροφή
«Εως τώρα για κάθε μορφή ρύπανσης είχαμε συνηθίσει να επικαλούμαστε συγκεκριμένους αιτίους. Ομως αναφορικά με την πλαστική ρύπανση της ελληνικής φύσης και των θαλασσών μας, για πρώτη φορά οι αίτιοι είμαστε όλοι μας και η ευθύνη είναι συλλογική», υποστηρίζει ο Θοδωρής Τσιμπίδης. « Ολοι μας έχουμε συντελέσει σε μια μη αναστρέψιμη καταστροφή για τις θάλασσες μας και την τροφή μας».
Σύμφωνα με ειδικούς, Σαρωνικός , Κυκλάδες και Ευβοϊκός αντιμετωπίζουν το μεγαλύτερο πρόβλημα με τα πλαστικά σκουπίδια. Στην Ελλάδα παράγονται ετησίως 180.000 έως 300.000 τόνοι πλαστικές συσκευασίες, ενώ το σύνολο της ετήσιας ζήτησης σε πλαστικό υπολογίζεται γύρω στους 500.000 τόνους.
Σημειώνεται ότι η Ευρώπη είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός πλαστικού παγκοσμίως με ετήσια παραγωγή που φθάνει τα 50 εκατομμύρια τόνους, από τους οποίους το 40% χρησιμοποιείται για πλαστικές συσκευασίες.