Δέκα ημέρες πριν συμπληρώσει έναν χρόνο στην προεδρία των ΗΠΑ, στις 10 Ιανουαρίου, ο Ντόναλντ Τραμπ είχε ήδη πει, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων της «Washington Post», 2.001 ψέματα. Κατόπιν, την Πέμπτη, στο πλαίσιο συζήτησης για το νέο μεταναστευτικό νομοσχέδιο, χαρακτήρισε την Αϊτή και τα κράτη της Αφρικής «κωλοχώρες» –μετά τον σάλο που προκλήθηκε, βέβαια, ο ίδιος διέψευσε στο twitter τη χρήση αυτής της λέξης.
Παράλληλα, ο Τραμπ ακύρωσε προγραμματισμένη του επίσκεψη στο Λονδίνο για τα εγκαίνια της νέας αμερικανικής πρεσβείας. «Ο Μπαράκ Ομπάμα πούλησε την παλιά “για ψίχουλα”, για να κατασκευάσει μια νέα σε απομακρυσμένη περιοχή έναντι 1,2 δισ. δολαρίων» δικαιολογήθηκε. Αλλά θα ήταν μια επίσκεψη υψηλού κινδύνου για έναν αμερικανό πρόεδρο που πολλοί στο Λονδίνο θεωρούν persona non grata.
Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι ανειλικρινής, απρόβλεπτος, αλλοπρόσαλλος, αγενής, προκλητικός. Εύλογα διερωτάται κανείς εάν είναι ψυχικά υγιής. Η θεωρία αυτή ενισχύθηκε με την κυκλοφορία του βιβλίου «Φωτιά και οργή», που πούλησε τέσσερα εκατομμύρια αντίτυπα μέσα σε τέσσερις μόλις ημέρες. Μήπως όμως το πραγματικό ερώτημα είναι άλλο;
Ο ισχυρισμός ότι ο αμερικανός πρόεδρος είναι ψυχικά ασταθής είναι ανησυχητικός και συνάμα καθησυχαστικός. Γιατί θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια λύση: βάσει της 25ης τροπολογίας του αμερικανικού Συντάγματος, εάν διαπιστωθεί ότι ο πρόεδρος πάσχει από ψυχική νόσο, μπορεί να καθαιρεθεί.
Δεν πρέπει να αναζητούμε τα αίτια της ακαταλληλότητας του Τραμπ στα βάθη του μυαλού του, αλλά να αναλύουμε τη συμπεριφορά του με πολιτικούς όρους, επισημαίνουν οι «New York Times» σε κύριο άρθρο τους. Είναι προφανές ότι τρέφει ψευδαισθήσεις για τις ικανότητές του και πιστεύει τα ψέματα που γράφει ή λέει. Οσο δελεαστική κι αν είναι όμως η εκδοχή της ψυχικής ανισορροπίας, στην πραγματικότητα είναι απλώς εγωιστής, επισημαίνει ο Γιάσα Μόουνκ στην «Zeit». Σε συνέντευξή τους στον Νίκολας Κριστόφ, οι Στίβεν Λεβίτσκι και Ντάνιελ Ζίμπλατ, καθηγητές Πολιτικών Επιστημών στο Χάρβαρντ, τονίζουν πως όποιος ηγέτης φέρει έστω και ένα από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά είναι επικίνδυνος: ελάχιστη προσήλωση στους δημοκρατικούς κανόνες, απόρριψη της νομιμότητας των αντιπάλων του, ανοχή στη βία, βούληση περιορισμού των ατομικών ελευθεριών και της ελευθερίας του Τύπου. Με εξαίρεση τον Νίξον, ο μοναδικός αμερικανός πρόεδρος που πληροί όλα αυτά τα κριτήρια είναι ο Τραμπ. Οι σύγχρονες δημοκρατίες δεν απειλούνται συνήθως από πραξικοπήματα, αλλά από αυταρχικούς ηγέτες που αναδεικνύονται μέσω εκλογών. Τα σύγχρονα παραδείγματα, πολλά. Ρωσία, Τουρκία, Βενεζουέλα, Φιλιππίνες, Ουγγαρία.
Ο Λεβίτσκι και ο Ζίμπλατ τονίζουν ότι οι ηγέτες αυτοί δεν πρέπει να δαιμονοποιούνται, διότι έτσι δημιουργείται ένα σπιράλ θανάτου, στη δίνη του οποίου η παραβίαση των κανόνων αποκτά πανδημικές διαστάσεις, όπως συνέβη στη Βενεζουέλα. Οι πολίτες δεν πρέπει απλώς να διαμαρτύρονται εναντίον του αυταρχικού ηγέτη, αλλά να υπερασπίζονται τους δημοκρατικούς θεσμούς.
