Οι ισπανοί «ήρωες» που σώζουν ζωές

Σαστισμένα, εξαντλημένα παιδιά γαντζώνονται και ηρεμούν στην αγκαλιά του, χωρίς να ξέρουν καν ποιος είναι και γιατί τα βοηθά. Γονείς τού εμπιστεύονται τα μωρά τους, ενώ οι ίδιοι (μουσκεμένοι ώς το κόκαλο) «σέρνονται» στα ρηχά. Αγωνία, ουρλιαχτά, σκισμένα σωσίβια, αγνοούμενοι, πνιγμένοι στην ακτή. Είναι οι δραματικές σκηνές που εκτυλίχθηκαν στο πολύνεκρο ναυάγιο ανοικτά της Εφταλούς, στη Βόρεια Λέσβο, τον περασμένο Οκτώβριο, όπως τις έζησε ο Ισπανός Oscar Camps, ιδρυτής της ΜΚΟ Proactiva Open Arms, ο οποίος έχει συμμετάσχει σε αμέτρητες επιχειρήσεις διάσωσης μεταναστών και προσφύγων σε Αιγαίο και Κεντρική Μεσόγειο. Κι όμως, εκείνη η τραγωδία στα ελληνικά νερά και η εξάωρη προσπάθεια να σωθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι, ή άλλες αντίστοιχες «εικόνες», δεν τον έχουν συγκλονίσει όσο τα 24ωρα που πρωτοβρέθηκε στη Λέσβο, τον Σεπτέμβριο του 2015: «Βάρκες γεμάτες με απελπισμένους ανθρώπους έφταναν καθημερινά στις ακτές και ουδείς ήταν εκεί για να τους βοηθήσει. Ημασταν ολομόναχοι!».

«ΤΑ ΝΕΑ» συνάντησαν τον Oscar Camps στην Αθήνα, λίγες ημέρες προτού ο ίδιος και η Laura Lanuza, εκπρόσωπος της ΜΚΟ –αποτελούμενης από επαγγελματίες ναυαγοσώστες και στελεχωμένης με εξειδικευμένο προσωπικό, όπως γιατρούς –ξαναβρεθούν στη Λέσβο. Εκεί είναι άλλωστε μία από τις μόνιμες βάσεις της ισπανικής ΜΚΟ που «γεννήθηκε» στο ελληνικό νησί, αλλά δραστηριοποιείται πλέον (και) στην Κεντρική Μεσόγειο.

ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΓΕΜΑΤΕΣ ΠΟΝΟ. «Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία είναι τα θαλάσσια σύνορα της Ευρώπης και οι προσφυγικές ροές συνεχίζονται. Πρέπει να ευαισθητοποιηθούν όλοι για όσα συμβαίνουν στις θάλασσες», λέει ο επικεφαλής της οργάνωσης με έδρα την Βαρκελώνη. Καθώς μοιράζεται ιστορίες γεμάτες πόνο, ανοίγει το λάπτοπ του και μας δείχνει σοκαριστικά βίντεο με «πρωταγωνιστές» πρόσφυγες που είτε επέζησαν είτε χάθηκαν στη θάλασσα προσπαθώντας να γλιτώσουν από πολέμους και φτώχεια. «Δείτε εδώ… Ζωντανοί και νεκροί μέσα στην ίδια βάρκα!» εξηγεί, ενώ τρέχουν πλάνα από επιχείρηση διάσωσης στα ανοιχτά της πόλης Σαμπράθα της Λιβύης, τον περασμένο Ιούλιο. Για τον ισπανό πατέρα τεσσάρων παιδιών (δραστηριοποιείται επιχειρηματικά στη θάλασσα εδώ και 25 χρόνια) η αρχή έγινε όταν είδε στα social media τις εικόνες νεκρών παιδιών στο Αιγαίο. Σκέφτηκε «αν δουλειά μας είναι να σώζουμε ζωές στη θάλασσα και το κάνουμε στις δικές μας ακτές, γιατί άνθρωποι πεθαίνουν εκεί; Γιατί δεν κάνουμε κάτι;». Σεπτέμβριο του 2015, ο ίδιος με εθελοντές ναυαγοσώστες άρχισαν τη δράση τους στη Λέσβο: «Κανείς δεν μας ήξερε τότε. Δεν μας είχαν πλησιάσει ούτε οι επίσημες ελληνικές Αρχές. Μετά το ναυάγιο του Οκτωβρίου όμως, ο κόσμος άρχισε να αναρωτιέται για εμάς. Εκτοτε είμαστε οι “ισπανοί ναυαγοσώστες”».

Την περίοδο που δοκιμάζονταν τα αντανακλαστικά της ελληνικής κυβέρνησης και της Ευρώπης στο Μεταναστευτικό, οι ισπανοί «ήρωες» με τα κίτρινα μπλουζάκια και τα κόκκινα γιλέκα συνέχιζαν τον αγώνα έχοντας στο πλευρό τους πια τους ντόπιους και ολοένα και περισσότερους εθελοντές από άλλες ξένες και ελληνικές ανθρωπιστικές οργανώσεις. «Μην αφήσουμε να χαθεί άλλος άνθρωπος στη θάλασσα! Η “αλλαγή” θα έρθει από όλους εμάς, τους πολίτες» προσθέτει ο Oscar Camps.

Από τον Σεπτέμβριο του 2015 μέχρι τον Δεκέμβριο του 2017, η ισπανική οργάνωση –μέλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Θαλάσσιας Διάσωσης (IMRF) –διέσωσε 57.584 (!) μετανάστες και πρόσφυγες στη Λέσβο και στην Κεντρική Μεσόγειο σε επιχειρήσεις που έχουν «φιλοξενηθεί» στα μεγαλύτερα ξένα τηλεοπτικά δίκτυα και εφημερίδες («New York Times», «The Guardian», BBC κ.τ.λ.). «Δείχνουμε ιστορίες που άλλοι θέλουν να κρύψουν» είναι το μήνυμα της ΜΚΟ στην ιστοσελίδα της proactivaopenarms.org.

Κεντρική Μεσόγειος

Το ιστιοφόρο, το ψαράδικο και το ρυμουλκό

Υστερα από τη συμφωνία Ευρωπαϊκής Ενωσης και Τουρκίας τον Μάρτιο του 2016 κι ενώ οι μαφίες δουλεμπόρων άνοιγαν νέα μονοπάτια παράνομης μετανάστευσης, η ισπανική ΜΚΟ Proactiva Open Arms επεξέτεινε τη δράση της στην Κεντρική Μεσόγειο. Ενα τρικάταρτο ιστιοπλοϊκό 30 μέτρων, το «Astral» (χορηγία ιδιώτη), η αναδιαμόρφωση του οποίου κόστισε 340.000 ευρώ, άρχισε επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης σε συνεργασία με την ιταλική ακτοφυλακή. Τα πρώτα υπερφορτωμένα φουσκωτά και οι γέρικες ξύλινες βάρκες με ανθρώπους που αναζητούσαν τη γη της Επαγγελίας δεν άργησαν να φανούν. Σε τέσσερις μήνες η ομάδα διέσωσε 15.000 μετανάστες! Οταν το σκάφος αποσύρθηκε για επισκευές τον Οκτώβριο του 2016, οι Ισπανοί δεν εγκατέλειψαν την Κεντρική Μεσόγειο. Επέστρεψαν με ένα (αναδιαμορφωμένο) ψαράδικο, το «Golfo Azzuro», μήκους 42 μέτρων, που διέσωσε 5.000 ανθρώπους σε ένα τετράμηνο. Χάρη στη δωρεά ισπανού εφοπλιστή, ο στόλος ενισχύθηκε τον περασμένο Ιούνιο με το «Open Arms», ρυμουλκό 37 μέτρων που σήμερα επιχειρεί στα ανοικτά της Λιβύης. Σύμφωνα με την οργάνωση, μόνο το 2016 οι δωρεές ανήλθαν σε 3.200.000 ευρώ.