Είναι ένας ζωντανός θρύλος. Και στα 87 του χρόνια είναι ακόμη εκείνος ο θαρραλέος και οξυδερκής αναλυτής που το 1971 αποφάσισε να ρισκάρει τη φυλάκιση για να βγάλει στο φως της δημοσιότητας τα Pentagon Papers, επτά χιλιάδες απόρρητα έγγραφα τα οποία αποκάλυπταν τα ψέματα και τις αποτυχημένες αποφάσεις στον πόλεμο του Βιετνάμ. Ο Ντάνιελ Ελσμπεργκ περιμένει σήμερα την έκδοση του βιβλίου «The Doomsday Machine», στο οποίο διηγείται μια άλλη αξιοσημείωτη ιστορία. Γιατί ο Ελσμπεργκ ήταν ο άνθρωπος που δεν ήταν φωτοτύπησε μόνο τα αρχεία για το Βιετνάμ, αλλά και απόρρητες πληροφορίες για τις επιπτώσεις ενός πυρηνικού πολέμου, οι οποίες περιείχαν προβλέψεις για τον αριθμό των θυμάτων και το μέγεθος των καταστροφών που γνώριζαν μόνο οι ελάχιστοι μυημένοι.
Εκείνα το έγγραφα όμως δεν είδαν ποτέ το φως της δημοσιότητας. Ο λόγος ήταν ότι, περιμένοντας τη δίκη για τα Pentagon Papers, ο Ελσμπεργκ εμπιστεύτηκε το υλικό στον αδελφό του, ο οποίος το έκρυψε στη χωματερή της πόλης. Δυστυχώς, μια τροπική καταιγίδα κατέστρεψε τα πάντα. Και να που τώρα, σχεδόν πενήντα χρόνια μετά, ο Ελσμπεργκ έγραψε ένα βιβλίο για να αποκαλύψει εκείνο το μυστικό και φυσικά να υπενθυμίσει την υπαρξιακή απειλή που συνιστούν για την ανθρωπότητα τα πυρηνικά όπλα. Μα τι τον ώθησε, 46 χρόνια μετά τα Pentagon Papers να γράψει ένα τέτοιο βιβλίο;
«Το γεγονός ότι ουσιαστικά όλοι οι κίνδυνοι που ξέραμε πριν από μισό αιώνα είναι ακόμη εδώ. Ηταν σαφές ήδη από το τέλος του 20ού αιώνα ότι ούτε το τέλος του Ψυχρού Πολέμου ούτε οι κυβερνήσεις του Μπιλ Κλίντον και στη συνέχεια του Μπαράκ Ομπάμα θα περιόριζαν ή θα μείωναν δραστικά αυτούς τους κινδύνους» απαντά σε συνέντευξη που παραχώρησε στη «Ρεπούμπλικα» με αφορμή και την κυκλοφορία της ταινίας τού Στίβεν Σπίλμπεργκ «The Post: Απαγορευμένα Μυστικά».
Ο Ελσμπεργκ επισημαίνει ότι παρά την αδιαμφισβήτητη πρόοδο που επιτεύχθηκε στο πεδίο του αφοπλισμού, είναι αναγκαίο να ληφθούν κάποια μέτρα αμέσως. ΗΠΑ και ΝΑΤΟ, για παράδειγμα, δεν θα έπρεπε να υιοθετήσουν μόνο την πολιτική του «no first use», αλλά και να προχωρήσουν στην πράξη αποσύροντας από την Ευρώπη όλα τα τακτικά πυρηνικά όπλα. «Είναι εκτεθειμένα, ενώ τίποτε δεν μπορεί να αποκλείσει την εκτόξευσή τους από έναν λανθασμένο συναγερμό» εξηγεί. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι θα πρέπει να αποσυρθούν τα όπλα που βρίσκονται σήμερα στην Ιταλία, τη Γερμανία, το Βέλγιο, την Τουρκία και την Ολλανδία. «Αν και τα γαλλικά και τα βρετανικά περισσότερο θέτουν σε κίνδυνο την παγκόσμια ασφάλεια παρά προστατεύουν την εθνική, τουλάχιστον είναι λιγότερο εκτεθειμένα. Το ίδιο ισχύει και για τα ρωσικά όπλα» λέει.
Μα δεν θα ήταν μια λύση να περιοριστεί και η εξουσία που έχει ο αμερικανός πρόεδρος να εξαπολύσει πυρηνική επίθεση; «Πρόκειται για συζητήσεις χωρίς ουσία. Δεν υπάρχει τρόπος να γίνει συνταγματικά κάτι τέτοιο. Το μόνο που μπορεί να γίνει είναι να αναλάβει το Κογκρέσο να αλλάξει εντελώς αυτό το τερατωδώς ανεύθυνο σύστημα» απαντά.
Συμβουλές προς τους νέους
Αλλά με την εμπειρία του παρελθόντος, δεν θα έπρεπε οι νέοι να εξεγερθούν κατά του συστήματος αντί να προσπαθήσουν να το αλλάξουν από μέσα;
«Η συμβουλή που έχω να δώσω στους νέους, και ιδιαίτερα τους ταλαντούχους, είναι να υπηρετήσουν τη χώρα τους και την ανθρωπότητα ψάχνοντας πληροφορίες, θέτοντας ερωτήματα και δρώντας απέξω για να αλλάξουν τις επικίνδυνες και λανθασμένες πολιτικές των κυβερνήσεών τους. Εάν πάλι βρεθούν στο εσωτερικό του συστήματος και ανακαλύψουν ότι οι αρχηγοί τους και οι θεσμοί για τους οποίους εργάζονται εξαπατούν τη Βουλή και την κοινή γνώμη, τότε θα τους ενθάρρυνα να καταγγείλουν στους πολίτες αυτό
που ανακάλυψαν, όποιο και αν είναι το κόστος για τη ζωή τους και την καριέρα τους». Οπως δηλαδή έκανε και ο ίδιος πριν από μισό αιώνα.
