Ακόμα και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας προχθές στη Βουλή περί Κώστα Ζουράρι, υιοθέτησε μια εύκολη κριτική. Κατά τον αρχηγό της ΝΔ, έχει πει τόσα και τόσα ο συγκεκριμένος πρώην πλέον υφυπουργός, αλλά εκδιώκεται επειδή έθιξε ποδοσφαιρικές ομάδες.
Αλλοι χρειάστηκε να παραπέμψουν στον Τζιμάκο, που πέθανε τις προάλλες. Αυτοί παρατήρησαν ότι στο τραγούδι του «Κάγκελα παντού» έλεγε ότι «όλο το έθνος προσκυνά σώβρακα και φανέλες». Αρα, διά του λόγου του Τζιμάκου το αληθές, ο Ζουράρις απομακρύνθηκε λόγω δηλώσεών του για την μπάλα.
Ηθικολογίες. Καταρχήν, ο Ζουράρις είχε εκλεγεί λόγω της μπάλας. Ως παοκτσής βγήκε βουλευτής, όχι ως πυρίκαυστος. Κατά δεύτερον, δεν απομακρύνθηκε για την μπάλα, απομακρύνθηκε επειδή προσέβαλε εκατομμύρια έλληνες πολίτες που δεν τους θεωρεί οπαδικώς ομόφρονες. Απομακρύνθηκε επειδή χυδαιολόγησε περιφρονητικά εναντίον πολιτών. Απομακρύνθηκε όχι ως οπαδός, αλλά ως χούλιγκαν.
Και ο χουλιγκανισμός, ως γνωστόν, παράγει μίσος. Αλλά το ποδόσφαιρο γιατί είναι κάτι αφ’ εαυτού κακό; Γιατί η συνήθεια ανθρώπων που ακολουθούν τις ποδοσφαιρικές ομάδες είναι κάτι κακό;
Προφανώς δεν είναι. Στο κάτω κάτω, οι ταυτίσεις του αθλητισμού έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον από πολλές άλλες ταυτίσεις (και πάντως, περισσότερο ενδιαφέρον από εκείνες της πολιτικής), επειδή οι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι, εκτός από θέαμα και σασπένς, κυρίως παράγουν συμβολισμούς. Μπορεί να είναι σπουδαίοι οι συμβολισμοί της προόδου, της αλληλεγγύης, της εθνικής ταυτότητας –αλλά δεν είναι οι μόνοι. Ακόμα και ο Διονύσιος Σολωμός έλεγε: «κλείσε μέσα στην ψυχή σου την Ελλάδα, o altra cosa»: ή ό,τι άλλο.
Σε κάποιες περιπτώσεις και η μπάλα κρύβει σπουδαίους συμβολισμούς. Στην παλιά σοβιετική ταινία «Το ημιχρόνιο του θανάτου», ας πούμε, γίνεται αναφορά σε ένα ματς του 1942, όπου Ουκρανοί κατακτημένοι από τους Ναζί παίζουν τη ζωή τους: αν νικούσαν τους Γερμανούς, θα εκτελούνταν, αλλά τελικά προτίμησαν να νικήσουν και να εκτελεστούν.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, κι όταν τα μηνύματα δεν είναι τόσο σπουδαία, το ποδόσφαιρο εξασφαλίζει την αίσθηση της συμμετοχής μεγάλων τμημάτων του λαού. Τα κόμματα, που επίσης πολιτεύονται στο όνομα του λαού, με την εξαίρεση των μεγάλων στιγμών της Ιστορίας, είναι πολύ πιο μακριά από τη λαϊκότητα απ’ όσο οι ποδοσφαιρικές ομάδες. Επιπλέον, στην μπάλα ο λαός συμμετέχει κυρίως διαμέσου των συμβολισμών της φανέλας. Η νίκη δεν είναι κατάκτηση της εξουσίας ούτε υπόσχεση νομής της.
Κι όταν δεν περιμένεις υλικό αντάλλαγμα, η λαϊκή ταύτιση έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία.