Λέγεται «Η τελευταία χρονιά». Και προκαλεί πολλά ερωτήματα. Ο τίτλος του ντοκιμαντέρ του HBO, που παρουσιάστηκε στην επέτειο του ενός έτους παραμονής του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, αναφέρεται στην τελική χρονιά του Μπαράκ Ομπάμα στην προεδρία; Μήπως είναι η τελευταία χρονιά της πολιτικής των Δημοκρατικών εν δράσει; ‘Η, θα μπορούσε να είναι, προσθέτουν σαρκαστικά κάποιοι δημοσιογράφοι, η τελευταία χρονιά για τον πολιτισμό μας;

Το ντοκιμαντέρ, σε σκηνοθεσία του Γκρεγκ Μπάρκερ, δεν θα μπορούσε να έρθει σε πιο κατάλληλη στιγμή. Δώδεκα μήνες προεδρίας Τραμπ –με αψυχολόγητες αποφάσεις, καταστροφικές πολιτικές, κομπορρημοσύνη, ρητορική μίσους και πολλούς καβγάδες –είναι υπεραρκετοί για να αναπολήσουμε τη χάρη, την ευγλωττία και την ευφυΐα του Ομπάμα. Είναι δύσκολο να μη νοσταλγήσουμε τον πρώτο αφροαμερικανό πρόεδρο, ο οποίος –σε μια σκηνή της ταινίας –εμφανίζεται λίγο πριν από την ομιλία του στην Αθήνα, τον Νοέμβριο του 2016, να προβάρει την ελληνική φράση που θα έλεγε λίγο αργότερα στο ενθουσιασμένο κοινό του.

Σε μια άλλη σκηνή του ντοκιμαντέρ εμφανίζεται ο σύμβουλος για εξωτερικά θέματα του Ομπάμα, Μπεν Ρόουντς, σε μια σύσκεψη κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του 2016, να προετοιμάζεται για την ενημέρωση των δημοσιογράφων. Κάποιος τον ρωτά ποια θα είναι η απάντηση σχετικά με τις δηλώσεις τού τότε υποψηφίου των Ρεπουμπλικανών για την προεδρία Ντόναλντ Τραμπ ότι εάν εκλεγεί θα αποσύρει τη χώρα από τη Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή. «Σιγά, αυτό θα είναι εύκολο να το απαντήσω», λέει σχεδόν απαξιωτικά ο Ρόουντς: «Θα σημαίνει διεθνή απομόνωση των ΗΠΑ και καταδίκη των παιδιών μας σε ένα μέλλον που… ξέρετε τώρα». Η ειρωνία της στιγμής, έναν χρόνο μετά και καθώς όλα τα αδιανόητα έχουν γίνει πραγματικότητα, είναι προφανής σε όλους.

«Πού είσαι, Μπαράκ» αναρωτιόντουσαν πολλοί Αμερικανοί τους πρώτους μήνες μετά την μεταβίβαση της εξουσίας. Χρειάστηκε να φθάσει καλοκαίρι για να τον ξαναδούμε να εμφανίζεται δημόσια μαζί με τη Μισέλ και τις κόρες του –κι αυτό σε διακοπές. Ακολουθώντας την άγραφη παράδοση της Ουάσιγκτον, έδωσε στον διάδοχό του χρόνο να προσαρμοστεί πριν κάνει οποιαδήποτε κριτική για τις αποφάσεις της νέας κυβέρνησης. Και πόση αυτοσυγκράτηση έδειξε, σχολίαζαν αναλυτές, καθώς είχε απέναντί του, τον χειρότερο, ίσως, πρόεδρο στην Ιστορία της σύγχρονης Αμερικής.

Ομως και ο Ομπάμα, άνθρωπος είναι και λύγισε. Μετά τις διαδηλώσεις των ακροδεξιών και των ρατσιστών στο Σάρλοτσβιλ και το σχόλιο του Τραμπ πως κι εκείνοι έχουν δικαίωμα να εκφράζονται, το tweet του Ομπάμα τον Αύγουστο, με ένα απόσπασμα από την αυτοβιογραφία του Νέλσον Μαντέλα που έγραφε: «Κανείς δεν γεννιέται μισώντας κάποιον λόγω του χρώματος του δέρματος ή της θρησκείας ή το από πού προέρχεται. Οι άνθρωποι μαθαίνουν το μίσος άρα μπορούν να μάθουν και την αγάπη, διότι η αγάπη έρχεται πιο φυσικά στην ανθρώπινη καρδιά από το αντίθετο», έγινε το πιο δημοφιλές tweet στην ιστορία αυτού του κοινωνικού δικτύου, με περισσότερα από 3 εκατομμύρια χρήστες να αντιδρούν θετικά. Εκτοτε, όταν αισθάνεται ότι χρειάζεται, κάνει τις παρεμβάσεις του.

«Η τελευταία χρονιά», λοιπόν, αποτελεί μια ελεγεία για την Αμερική του Μπαράκ, για μια Ουάσιγκτον που θεωρεί ως εποικοδομητική της αποστολή την ηθική ηγεσία. Οπως σχεδόν όλα τα πολιτικα ντοκιμαντέρ που δείχνουν τι συμβαίνει στα παρασκήνια της εξουσίας, αποτίνει στυλιστικό φόρο τιμής στην ταινία «The War Room» που γύρισε ο Πενμπέικερ στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του Μπιλ Κλίντον το 1993. Οπως λέει ο Μπάρκερ, στόχος του ήταν να γυρίσει ακριβώς το αντίθετο, δηλαδή μια κυβέρνηση που ετοιμάζεται να αποχωρήσει. Ο πρόεδρος και οι υπόλοιποι πρωταγωνιστές, δηλαδή ο Ρόουντς, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι και η πρεσβευτής των ΗΠΑ στον ΟΗΕ Σαμάνθα Πάουερ γυρνούν τον πλανήτη από το Λάος στο Βιετνάμ, στη Γενεύη, στην Γροιλανδία, στην Ελλάδα και επικεντρώνεται στην εξωτερική πολιτική του Ομπάμα.

Το ναδίρ του ντοκιμαντέρ είναι αναμφισβήτητα το βράδυ των εκλογών του 2016, όταν η Πάουερ διοργανώνει πάρτι για να δουν όλοι μαζί τα αποτελέσματα με τις γυναίκες πρέσβειρες στον ΟΗΕ από όλο τον κόσμο. Το πάρτι ξεκινά με χαρά για να τελειώσει με θλίψη. Χαρακτηριστική είναι η σκηνή όπου ο Ρόουντς, συγγραφέας μερικών από τις ιστορικές, πλέον, ομιλίες του Ομπάμα, δεν μπορεί να βρει λέξεις να περιγράψει πώς αισθάνεται για την εκλογή του Τραμπ μπροστά στις κάμερες.

Τώρα πια, 14 μήνες έπειτα από εκείνη τη νύχτα, όλοι αναπολούν την παρουσία του Μπαράκ Ομπάμα στον Λευκό Οίκο, καθώς οι αποκαλύψεις και τα σκάνδαλα που βλέπουν καθημερινά το φως ξεπερνούν και την πιο οργιώδη φαντασία. Μπορεί ο Ομπάμα να μην υλοποίησε πολλές από τις υποσχέσεις του και αρκετοί αναλυτές να τον κατηγορούν ότι ευθύνεται εν μέρει για την ανάδειξη του Τραμπ –ο ίδιος λίγο μετά τις εκλογές είχε πει πως φέρει μερίδιο της ευθύνης, επειδή δεν έπεισε τους Αμερικανούς πως ο λαϊκισμός δεν προσφέρει πραγματικές λύσεις –όμως η σημερινή κατάσταση των Ηνωμένων Πολιτειών και του πλανήτη δεν αφήνουν πολλά περιθώρια. Τώρα, έχει θέσει έναν στόχο: να συγκεντρώσει χρήματα για να στηρίξει τους υποψηφίους των Δημοκρατικών στις ενδιάμεσες εκλογές για το Κογκρέσο, ώστε να αναχαιτιστεί η παντοδυναμία των Ρεπουμπλικανών. Η επιστροφή του Μπαράκ Ομπάμα μόλις ξεκίνησε…

Τελευταία Νέα