Από τις 25 Ιανουαρίου 2015, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλέξης Τσίπρας επικράτησαν στην κρισιμότερη ίσως εκλογική αναμέτρηση της μεταπολιτευτικής περιόδου, ο πολιτικός χρόνος δείχνει συμπυκνωμένος όσο ποτέ – για να χωρέσει υποσχέσεις που διαψεύστηκαν, όπως και σχεδιασμούς και αποφάσεις που μέσα σε ελάχιστο διάστημα αναθεωρήθηκαν, μερικώς ή ολικώς. Αποτελεί κοινό τόπο ότι η κυβέρνηση Τσίπρα για αλλού ξεκίνησε κι αλλού κατευθύνεται, αλλά η τριετία που έχει μεσολαβήσει επιτρέπει μια αποτίμηση αυτής της πορείας – που είναι ήδη η μακροβιότερη της μνημονιακής εποχής –, έστω κι αν η ολοκλήρωση του κύκλου της βρίσκεται μπροστά. Από σήμερα «ΤΑ ΝΕΑ», μέσα από μια σειρά άρθρων και συνεντεύξεων με πρωταγωνιστές ή παρατηρητές αυτής της τριετίας, κάνουν έναν πρώτο απολογισμό.
Τη «χαμένη ευκαιρία» για να αντιμετωπιστεί δραστικά η φοροδιαφυγή καταγράφει η αναπληρώτρια διευθύντρια του Ινστιτούτου Bruegel Μαρία Δεμερτζή ως μεγάλο μειονέκτημα της τριετίας του Αλέξη Τσίπρα στο κυβερνητικό τιμόνι. Η ίδια στέκεται, βέβαια, και στο δημοψήφισμα του Ιουλίου του 2015, το οποίο ήρθε να προστεθεί στις σημαντικές αποτυχίες της ελληνικής διπλωματίας, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, και οδήγησε σε μια πολιτική «κωλοτούμπα», που πάντως αποφαίνεται ότι είχε καλύτερη έκβαση από αυτή που φοβόταν η κυβέρνηση.
Ποια είναι η άποψή σας όσον αφορά τα τρία χρόνια διακυβέρνησης του Αλέξη Τσίπρα και ποια ήταν η πιο αξιομνημόνευτη στιγμή για εσάς; Οι πρώτοι έξι μήνες ηγεσίας του κ. Τσίπρα ήταν από πολλές απόψεις αξιοσημείωτοι. Το κρεσέντο όμως συνέβη στις 25 Ιουνίου 2015 με το δημοψήφισμα για τους όρους της διάσωσης της χώρας. Εκ της φύσεώς τους τα δημοψηφίσματα είναι ευκαιριακά και ελλοχεύουν κινδύνους. Ωστόσο, η χρονική στιγμή του δημοψηφίσματος και ο τρόπος με τον οποίο τέθηκε το ερώτημα σχετικά με την ψηφοφορία σε αυτή την περίπτωση προκάλεσαν μια στιγμή όρθωσης αναστήματος στην καρδιά της Ευρώπης και σε όλες τις γωνιές της ηπείρου, συμπεριλαμβανομένης της ίδιας της χώρας. Η Ελλάδα θεωρήθηκε ουσιαστικά ότι απειλούσε ενεργητικά την ύπαρξη του ευρώ.
Οι διαπραγματεύσεις, υπό τέτοιες δύσκολες συνθήκες, σε κάποιο σημείο αναγκαστικά φτάνουν σε αδιέξοδο. Ο τρόπος με τον οποίο οι δύο πλευρές χειρίζονται την «αδιαλλαξία» είναι ζωτικής σημασίας για τη σημείωση προόδου. Ωστόσο, θεωρώ ότι το δημοψήφισμα αποτέλεσε σημαντική αποτυχία της ελληνικής διπλωματίας, διότι συνέβαλε στο ήδη υψηλό κόστος της κρίσης, τόσο σε χρήμα, καθιστώντας τους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων αναπόφευκτους, όσο και σε συμμαχίες.
Η επικείμενη «κωλοτούμπα», γνωστή πλέον ως «ο τρόπος για να γίνει το σωστό όταν εξαντλείς όλες τις εναλλακτικές λύσεις», μπορεί να εξασφάλισε μια καλύτερη έκβαση από αυτή που αρχικά φοβόταν η κυβέρνηση. Ο δρόμος όμως για την αποκατάσταση της αξιοπιστίας είναι και θα παραμείνει μακρύς και ανηφορικός και εκτείνεται πέρα από τη θητεία αυτής της κυβέρνησης.
Τι νομίζετε ότι θα έπρεπε να έχει γίνει διαφορετικά τα τελευταία τρία χρόνια; Για ένα κυβερνών κόμμα τόσο εμποτισμένο με την αριστερή ιδεολογία, θα ήθελα να έχω δει περισσότερες δράσεις για τα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα της κοινωνίας και σίγουρα στον τομέα της φορολογίας. Η Ελλάδα είναι γνωστή για το πρόβλημα της φοροδιαφυγής. Το μόνο που θα έκανε τη διαφορά, τόσο στην ίδια την Ελλάδα όσο και τελικά στην εικόνα της κυβέρνησης, θα ήταν μια αύξηση στη φορολογική βάση και μια καλύτερη κατανομή της φορολογικής επιβάρυνσης. Από πολιτική άποψη, η αδυναμία αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής αποτελεί μια αξιοσημείωτη περίπτωση ευκαιρίας που πήγε χαμένη.
Η Ελλάδα και η Ευρώπη έχουν ξεπεράσει τα προβλήματά τους; Η ανεργία στην Ελλάδα ανέρχεται σε ποσοστό 23%, η ανεργία των νέων στο 48% –και τα δύο ποσοστά αποτελούν τα υψηλότερα στην ΕΕ –και η χώρα βρίσκεται τρίτη στην κατάταξη από αυτές που είναι εκτεθειμένες στον κίνδυνο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Πιστεύω, λοιπόν, ότι η Ελλάδα έχει πολύ δρόμο να διανύσει προκειμένου να αποκαταστήσει ένα φυσιολογικό επίπεδο οικονομικών συνθηκών. Και η ΕΕ, όμως, αντιμετωπίζει επίσης σημαντικές προκλήσεις: την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρώπη (Brexit) και τα άμεσα (και μακροπρόθεσμα) αποτελέσματά της, την αναγκαιότητα αναμόρφωσης της ΕΕ περιορίζοντας παράλληλα την αύξηση του λαϊκισμού, τις τεράστιες μεταναστευτικές ροές οι οποίες θα διαρκέσουν πολλά χρόνια, καθώς και ένα μάλλον αβέβαιο παγκόσμιο σύστημα με μεταβαλλόμενες εξουσίες. Η ΕΕ πρέπει να σκεφτεί την πορεία της προς τα εμπρός και τη θέση της στον κόσμο.
Τι προβλέπετε ότι θα συμβεί μέχρι το τέλος του έτους; Στην εκδοχή ενός καλού σεναρίου, η Ελλάδα θα έχει εγκαταλείψει το τρίτο πρόγραμμα με τη θέση κάποιων μεταβατικών ρυθμίσεων. Στην εκδοχή ενός κακού σεναρίου, η Ελλάδα δεν θα έχει εγκαταλείψει το πρόγραμμα. Αυτό είναι λιγότερο πιθανό, καθώς έχουν ληφθεί τεράστια μέτρα συμμόρφωσης με τους όρους του, αλλά δεν αποκλείεται κιόλας.
