Εκρηκτική άνοδος στο χρηματιστήριο της τέχνης

Υστερα από βουτιά που κράτησε δύο χρόνια η αγορά της τέχνης ανεβαίνει με γοργούς ρυθμούς και πάλι προς την επιφάνεια για να πάρει μια γερή ανάσα, καθώς οι πωλήσεις μέσω δημοπρασιών το 2017 σημείωσαν αύξηση κατά 25%. Τουλάχιστον αυτό φαίνεται να προκύπτει από τα στοιχεία που δίνουν στη δημοσιότητα οι αναλυτές της βρετανικής εταιρείας έρευνας σχετικά με την αγορά τέχνης Art Tactic η οποία μελέτησε τα δεδομένα των πωλήσεων από τους οίκους δημοπρασιών Κρίστις, Σόθμπις και Φίλιπς, χωρίς να συμπεριλάβει τις διαδικτυακές πωλήσεις τους.

Ο συνολικός τζίρος ανέρχεται στα 11,21 δισ. δολάρια κι η πορεία ανόδου οφείλεται κυρίως στους τομείς της μεταπολεμικής και σύγχρονης τέχνης που είχαν μερίδιο 29,3% της αγοράς. Ακολούθησαν οι ιμπρεσιονιστές και η μοντέρνα τέχνη με μερίδιο 21,5%, αυξημένο κατά 6,2% σε σχέση με το 2016 και την ασιατική αγορά να ακολουθεί με 1,74 δισ. δολάρια όταν το 2016 είχε συγκεντρώσει 1,46 δισ. Τον ηγετικό του ρόλο εξακολουθούν να διατηρούν οι Κρίστις χάρη και στην πώληση σε τιμή – ρεκόρ του έργου του Λεονάρντο Ντα Βίντσι «Ο Σωτήρας του Κόσμου» προς 450 εκατ. δολάρια, γεγονός που προκάλεσε αύξηση στον ετήσιο τζίρο τους –έφτασε τα 5,89 δισ. δολάρια –κατά 34%. Μόνο το τελευταίο τρίμηνο, περίοδο που πωλήθηκε και το έργο του Ντα Βίντσι, οι πωλήσεις ανέβηκαν στα 2,81 δισ. δολάρια.

Θετική είναι και η εικόνα που δίνουν οι Σόθμπις οι οποίοι παρουσιάζουν αύξηση κατά 15% στις πωλήσεις μέσω δημοπρασιών με τον τζίρο να φτάνει στα 4,69 δισ. δολάρια. Ο οίκος Φίλιπς παρά την άνοδο των πωλήσεων του κατά 28% παραμένει στην τρίτη θέση με ετήσιο τζίρο 624 εκατ. δολάρια, ενώ αύξησε ελάχιστα το μερίδιο του στην αγορά από 5,5% το 2016 σε 5,6%.

Γεωγραφικά, η Νέα Υόρκη εξακολουθεί να κρατά τα σκήπτρα ως η πλέον σημαντική πόλη για τη διεξαγωγή δημοπρασιών, με 48,7% των συναλλαγών. Το Λονδίνο ακολουθεί, διατηρώντας τα ηνία στην Ευρώπη, με 24,2% της παγκόσμιας αγοράς δημοπρασιών. Το ποσοστό του, ωστόσο, είναι ελαφρά μειωμένο σε σχέση με το 25% του 2016, γεγονός που αποδίδεται στον σκεπτικισμό που προκαλεί στους επενδυτές το επικείμενο Brexit. Οσο για το Χονγκ Κονγκ εξακολουθεί να αποτελεί το επίκεντρο της ασιατικής αγοράς κατέχοντας μερίδιο 15,6%.

ΤΑΣΕΙΣ ΤΟ 2018. Η εικόνα που καταγράφεται στην παγκόσμια αγορά της τέχνης ποιες προβλέψεις επιτρέπει στους ειδικούς για το 2018; «Τα μουσειακού επιπέδου σύγχρονα έργα τέχνης θα εξακολουθήσουν να πωλούνται σε τιμές – ρεκόρ σε αντίθεση με τα μεσαίας και χαμηλής ποιότητας έργα που θα σημειώσουν πτώση, εν μέρει επειδή θα έχουν υπερεκτιμηθεί», απαντά σε σχετική ερώτηση της διεθνούς επιθεώρησης «The Art Newspaper» ο καναδός οικονομολόγος και συγγραφέας τριών βιβλίων γύρω από την αγορά της τέχνης τα τελευταία επτά χρόνια Ντον Τόμσον. Εκτιμά ότι η άνοδος την οποία προβλέπει θα είναι απόρροια της τιμής – ρεκόρ που σημείωσε ο «Σωτήρας του Κόσμου»; «Οχι», είναι η κατηγορηματική του απάντηση. «Το συγκεκριμένο έργο ήταν μια μοναδική αγοραστική ευκαιρία και γι’ αυτό πωλήθηκε σε μοναδική τιμή. Ηταν ένα έργο – τρόπαιο για ένα μουσείο που ενδιαφέρεται να αποκτήσει ένα σήμα κατατεθέν, είτε για έναν συλλέκτη για τον οποίο τα χρήματα δεν έχουν πρωτεύουσα σημασία. Ναι μεν ανέβασε τον πήχη σε σχέση με το τι μπορεί να φέρει στην αγορά ένα μοναδικό έργο, αλλά δεν επηρεάζει τις υπόλοιπες συναλλαγές». Και συμπληρώνει τις προβλέψεις του επισημαίνοντας ότι οι διαδικτυακές πωλήσεις θα κερδίσουν επιπλέον έδαφος διεκδικώντας διψήφιο μερίδιο στην αγορά, ενώ θα μειωθούν οι καλλιτέχνες που θα εκπροσωπούνται αποκλειστικά από μία γκαλερί όσο θα προχωρά η παγκοσμιοποίηση της αγοράς».

Αισιόδοξη εμφανίζεται και η ειδική συντάκτρια τόσο της επιθεώρησης «The Art Newspaper» όσο και των «Financial Times» σε θέματα αγοράς τέχνης Τζορτζίνα Ανταμ, η οποία πιστεύει ότι το θετικό κλίμα του 2017 έχει σοβαρές πιθανότητες να διατηρηθεί και το τρέχον έτος. Ιδιαιτέρως αν ψηφιστούν οι φορολογικές αλλαγές που προτείνει ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, οι οποίες θα ευνοήσουν τους οικονομικά ισχυρούς. Μια τέτοια εξέλιξη σε συνδυασμό με μια εντυπωσιακή άνοδο του χρηματιστηρίου θα επιτρέψει στην αγορά της τέχνης να συνεχίσει τη θετική της πορεία.

ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΕΣ – ΚΟΚΤΕΪΛ. Το 2018 επίσης θα χαρακτηριστεί από τις δημοπρασίες – κοκτέιλ, από εκείνες δηλαδή που αν και θεματικές θα περιέχουν ένα δυο αντικείμενα – έκπληξη στον κατάλογό τους. Κι αυτό διότι το πείραμα του Νοεμβρίου στο οποίο προχώρησαν οι δυο μεγάλοι οίκοι –οι Κρίστις ενέταξαν το έργο του Ντα Βίντσι σε δημοπρασία έργων σύγχρονης και μοντέρνας τέχνης και οι Σόθμπις σε μια ανάλογη βραδιά είχαν συμπεριλάβει μία Φόρμουλα 1 –πέτυχε. Κι αφού η τακτική αυτή αποδείχθηκε αποδοτική η Τζορτζίνα Ανταμ δεν αποκλείει να δούμε κι άλλα «παραστρατήματα» στις παραδοσιακές κατηγορίες.

Στις τάσεις που θα χαρακτηρίσουν το 2018 ενδέχεται να είναι και η αύξηση του ενδιαφέροντος για τα έργα των μεγάλων δασκάλων, των οποίων η αγορά σημειώνει πτώση δεδομένου ότι υπάρχουν ελάχιστα έργα διαθέσιμα, σε συνδυασμό με την έλλειψη νέων αγοραστών, αλλά και την στροφή των «πλούσιων» συλλεκτών προς τη σύγχρονη τέχνη. Η τιμή – ρεκόρ στην οποία πωλήθηκε ο «Σωτήρας» ενδέχεται να ωθήσει εκείνους που διαθέτουν έργα με τόσο μεγάλες υπογραφές να ξανασκεφτούν το ενδεχόμενο της πώλησής τους για να βγουν κερδισμένοι. Κι αυτό διότι η συγκεκριμένη πώληση έχει αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον των τραπεζών και των διαχειριστών κεφαλαίων που αντιμετωπίζουν την τέχνη ως επένδυση και εκτιμάται ότι θα ενδιαφερθούν να τοποθετήσουν τα χρήματά τους σε ένα όνομα που αποτελεί σταθερή αξία.