Ταξίδι στον μαγικό κόσμο των κόμικς

Αν επιτρέπεται ένας προσωπικός –και προφανώς χιουμοριστικός –τόνος, το 45ο Διεθνές Φεστιβάλ Κόμικς της Ανγκουλέμ, ένας από τους μεγαλύτερους θεσμούς της ένατης τέχνης εντός και εκτός ευρωπαϊκών συνόρων, δεν ξεκίνησε καθόλου καλά: αντί το περίφημο Μεγάλο Βραβείο του να δοθεί στον αγαπημένο αμερικανό Κρις Γουέρ, υπεύθυνο για κόμικς εξαίσια όσο τα «Jimmy Corrigan, the smartest kid on earth» αλλά και για μερικά από τα καλύτερα εξώφυλλα του «New Yorker», χτες, Πέμπτη, εναρκτήρια ημέρα της διοργάνωσης, βρέθηκε στα χέρια του συμπατριώτη του Ρίτσαρντ Κόρμπεν, επίσης υποψηφίου για τη διάκριση, όπως βέβαια και ο γάλλος Εμανουέλ Γκιμπέρ. Για να σοβαρευτούμε πάντως, κι ο Κόρμπεν δεν είναι δα κανένας τυχαίος: δημιουργός μερικών από τις καλύτερες ιστορίες επιστημονικής φαντασίας και τρόμου που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Heavy Metal», αρμόδιος επί του χρώματος κάποιων επεισοδίων της σειράς «Spirit» του Γουίλ Αϊσνερ, αλλά και σταθερός συνεργάτης εκδόσεων με τίτλους όπως «Creepie», «Eerie» και «Vampirella», συνέβαλε στην εξέλιξη του μέσου δρώντας από ένα μετερίζι άλλοτε περιθωριακό, αλλά πλέον αναγνωρισμένο.

Ούτε βέβαια το Φεστιβάλ της Ανγκουλέμ είναι μια διοργάνωση που αγνοεί τις τάσεις, τα επιτεύγματα και τις άξιες πένες της διεθνούς σκηνής των κόμικς. Αν ρίξουμε μια ματιά στους αριθμούς που αφορούν στην αγορά της ένατης τέχνης στη Γαλλία, μάλλον δεν μπορεί να κάνει κι αλλιώς: σύμφωνα με μια μελέτη της εταιρείας ερευνών GfK, τα τελευταία δέκα χρόνια οι πωλήσεις των «bande dessinée» (όπως λέγονται τα κόμικς στα γαλλικά) έχουν αυξηθεί κατά 20%, με τις μεγαλύτερες επιδόσεις να σημειώνονται στις τάξεις όσων προτιμούν τις περιπέτειες από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, καθώς και στις κατηγορίες των νεαρών αναγνωστών. Οι τελευταίοι δεν είναι αυτονόητα το κρισιμότερο target group των χάρτινων ηρώων: 41 έτη είναι ο μέσος όρος ηλικίας των πιο ενεργών καταναλωτών, εκ των οποίων το 53% είναι γυναίκες. Μοιάζει λες και εκείνο το παλιό στερεότυπο του νεαρού σπασίκλα αναγνώστη εξαφανίζεται –αν ίσχυε κιόλας στο βαθμό που πιστευόταν -, κάτι που ανεβάζει τους περσινούς αγοραστές σε 8,4 εκατ. συνολικά, ή στο 15,5% του γαλλικού πληθυσμού. Εμπορικά μιλώντας, όλα τα παραπάνω είναι για να τρίβει κανείς τα χέρια του: ο τζίρος των κόμικς στη Γαλλία ήταν φέτος 500 εκατ. έναντι 459 το 2016 κι ίσως γι’ αυτό οι νέες εκδόσεις αυξήθηκαν φέτος κατά 4,2% αγγίζοντας τις 5.090.

Πλούσιο μενού. Στο θέμα μας όμως: στο φετινό φεστιβάλ της Ανγκουλέμ, που μέχρι την Κυριακή 28 Ιανουαρίου αναμένεται όπως κάθε χρόνο να συγκεντρώσει πλέον των 200.000 επισκεπτών, μπορεί κανείς να απολαύσει εκδηλώσεις που περιλαμβάνουν από μια έκθεση κόμικς και εικαστικών για τη Βενετία του 18ου αιώνα με επίκεντρο τον Καζανόβα μέχρι πάρτι βασισμένα στη σειρά «Little Vampire» του Ζοάν Σφαρ, του οποίου το βιβλίο «Πώς να μιλήσεις για τον πατέρα σου;» κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πόλις· από μια ρετροσπεκτίβα στις περιπέτειες του Τιτέφ, του ήρωα με το ξανθό τσουλούφι που δημιούργησε ο ελβετός Ζεπ και που στην Ελλάδα γνωρίζουμε από την Modern Times και την Anubis, μέχρι ένα φόρο τιμής στον πρόσφατα συγχωρεμένο Ανταμ Γουέστ, που από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 και εντεύθεν αγαπήθηκε για την ερμηνεία του ως Μπάτμαν στην ομώνυμη και αρκούντως καλτ τηλεοπτική σειρά· και από μια προεπισκόπηση της κινηματογραφικής μεταφοράς των «Σπιρού και Φαντάζιο», μέχρι εργαστήρια, διαλέξεις και αφιερώματα, ή διεθνείς καλεσμένους όπως ο ιταλός Τζιπί και ελβετός Κοζί, νικητής του περσινού Μεγάλου Βραβείου.

Δηλαδή, εκτός Ευρώπης, τίποτα; Τουναντίον: το «παρών» θα δώσει ο Μαλαισιανός Σόνι Λιου, που βέβαια πλέον σχεδιάζει για λογαριασμό αμερικανικών μεγαθήριων όπως η DC, ενώ η μεγάλη των manga σχολή αναμένεται να εκπροσωπηθεί από ονόματα όπως οι Χίρο Μασίμα, Ναόκι Ουρασάβα και από ένα αφιέρωμα στο έργο του Οσάμου Τεζούκα, του επονομαζόμενου και «πατέρα των ιαπωνικών κόμικς». Μέχρι και έργα από τη Μέση Ανατολή θα παρουσιαστούν, από την Αίγυπτο, την Αλγερία, την Ιορδανία, τον Λίβανο, τη Λιβύη, την Παλαιστίνη ή τη Συρία, όπου, σύμφωνα με τους υπευθύνους του φεστιβάλ εδώ και λίγα χρόνια έχουν πιάσει το πενάκι ακόμα πιο πολλές γυναίκες δημιουργοί, μεταξύ άλλων για να καταγγείλουν τη βία και τις διακρίσεις που υφίστανται.

Τέλος, εκτός από το Μεγάλο Βραβείο, η κριτική επιτροπή του Φεστιβάλ έχει στις επόμενες μέρες να παραδώσει άλλα εννιά στον αριθμό, που αντιστοιχούν σε κατηγορίες για το καλύτερο κόμικ της χρονιάς, τον εντυπωσιακότερο πρωτοεμφανιζόμενο καλλιτέχνη, την αξιολογότερη προσαρμογή λογοτεχνικού έργου ή την πιο αυθεντική και ιδιαίτερη δουλειά. Ποιος ξέρει; Ισως αυτά τα βραβεία, αν επιτρέπεται ένας προσωπικός και προφανώς χιουμοριστικός τόνος, να κλείσουν το 45ο Διεθνές Φεστιβάλ Κόμικς της Ανγκουλέμ ικανοποιώντας ακόμα και τους πιο γκρινιάρηδες συντάκτες.