Το καλοκαίρι του 2011 η Ευρώπη βίωσε μία από τις πιο αιματηρές τρομοκρατικές επιθέσεις στο έδαφός της. Ο ακροδεξιός Αντερς Μπρέιβικ με δύο απανωτές επιθέσεις σκότωσε 77 ανθρώπους στη Νορβηγία. Εξτρεμιστής, ισλαμοφοβικός, φανατικός πολέμιος της πολυπολιτισμικότητας και θιασώτης θεωριών όπως η Ευραραβία, ο Μπρέιβικ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως περίπτωση – αρχέτυπο της νέας ακροδεξιάς τρομοκρατίας στην Ευρώπη. Σε αντίθεση με τις ακροαριστερές και αναρχικές τρομοκρατικές ομάδες, οι ακροδεξιοί εξτρεμιστές και τρομοκράτες εντάσσονται σε λιγότερο ιεραρχικά δομημένες οργανώσεις και κυρίως λειτουργούν ως «μοναχικοί λύκοι». Σε επίπεδο ρητορικής κυριαρχεί ο αντιμεταναστευτικός λόγος και η επίκληση της απειλής από το Ισλάμ. Μπορεί η ετήσια έκθεση της Europol για την εξέλιξη της τρομοκρατίας στην Ευρώπη να καταγράφει μία τάση μείωσης της ακροδεξιάς τρομοκρατίας το 2016 συγκριτικά με το 2015, όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Στην περίπτωση του ακροδεξιού εξτρεμισμού και τρομοκρατίας υπάρχει ένα σημαντικό πρόβλημα εννοιολόγησης και χαρακτηρισμού, ειδικότερα όταν έχουμε να κάνουμε με υποθέσεις που συχνά χαρακτηρίζονται απλώς ως κρούσματα ρατσιστικής βίας ή εγκλήματα μίσους. Μία ακόμη δυσκολία είναι και η απουσία μεγάλων οργανώσεων – δικτύων, όπως αυτές που συναντάμε στην περίπτωση της ισλαμιστικής τρομοκρατίας.
Μπορεί στην ελληνική εσωτερική τρομοκρατία να κυριαρχούν οι ακροαριστερές και αναρχικές οργανώσεις, αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει στη χώρα ακροδεξιός εξτρεμισμός και τρομοκρατία. Στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης υπήρχε έντονη κινητικότητα σε αυτό τον χώρο που έφτασε μέχρι και σε βομβιστικές τρομοκρατικές επιθέσεις, με τον κύκλο αυτό να τελειώνει με τη σύλληψη των βομβιστών το 1978. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 και στη δεκαετία του ’90, τα μέλη της ακροδεξιάς σκηνής στην Ελλάδα προβαίνουν συχνά σε εξτρεμιστικές δράσεις, ακόμη και ιδιαίτερα βίαιες. Το γεγονός – καταλύτης για τη ριζοσπαστικοποίηση και την έξαρση της ακροδεξιάς εξτρεμιστικής δράσης στη χώρα μας είναι η αύξηση των μεταναστευτικών πιέσεων και η εργαλειοποίησή τους –όπως στην περίπτωση του Αγίου Παντελεήμονα –από ακραίες ομάδες. Μηχανοκίνητες περιπολίες, επιθέσεις κατά μεταναστών, τάγματα εφόδου, μαζικά πογκρόμ όπως αυτό που ακολούθησε τη δολοφονία του Μανώλη Καντάρη το 2011, η δολοφονία του Παύλου Φύσσα κ.ά. είναι τα γεγονότα που συνθέτουν το παζλ του βίαιου ακροδεξιού εξτρεμισμού στην Ελλάδα. Αυτός ο εξτρεμισμός διογκώθηκε και μαζοποιήθηκε στην πλατεία των Αγανακτισμένων, με αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια να έχουν εμφανισθεί και τρομοκρατικές ενέργειες, όπως η εμπρηστική επίθεση στη «Φαβέλα» στον Πειραιά. Η πρόσφατη σύλληψη των τεσσάρων φερόμενων ως ακροδεξιών τρομοκρατών ανοίγει με εμφατικό τρόπο το ζήτημα της ακροδεξιάς τρομοκρατίας και στη χώρα μας.
Η ιστορία της εξέλιξης της βίας μας δείχνει πως η έντονη εξτρεμιστική κινητοποίηση –κάτι που βιώνουμε ξεκάθαρα στην Ελλάδα –μπορεί να οδηγήσει σε έξαρση της τρομοκρατίας. Τέλος, μία από τις πιο ανησυχητικές δυναμικές για τον ακροδεξιό εξτρεμισμό είναι η αλληλεπίδρασή του με τον ισλαμιστικό και τον ακροαριστερό, δημιουργώντας συνθήκες πολλαπλασιασμού της βίας.
Ο Τριαντάφυλλος Καρατράντος είναι διεθνολόγος µε ειδικότητα στα θέµατα ασφάλειας και καθηγητής στη Σχολή Εθνικής Ασφάλειας
