Μοιάζει με ιστορία βγαλμένη από βιβλίο του Ντίκενς: κάπου 200 σχολεία στη Γερμανία καλούν τους υπερκινητικούς μαθητές τους να φορούν γιλέκα γεμάτα άμμο, βάρους 1,2-6 κιλών, προκειμένου να κάθονται πιο ήσυχοι. Πολλοί γονείς και επιστήμονες όμως διαμαρτύρονται, ενώ έχει ανοίξει μία μεγάλη συζήτηση για τον τρόπο προσέγγισης των διανοητικών παθήσεων και των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών από τα σχολεία. Οι υποστηρικτές της χρήσης γιλέκων λένε ότι έχουν παρατηρήσει θετικές αλλαγές στη συμπεριφορά των παιδιών με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ), ισχυριζόμενοι ότι το βάρος τα βοηθά να παραμένουν ήρεμα. Οι διευθυντές των σχολείων υποστηρίζουν ότι είναι μία απλή μέθοδος άμεσης αντιμετώπισης του προβλήματος, ηπιότερη από τη χρήση ισχυρών φαρμάκων, ενώ επισημαίνουν ότι τα παιδιά τα φορούν οικειοθελώς. Η Γερμανία άλλωστε, σημειώνουν, δεν είναι η πρώτη χώρα που έχει υιοθετήσει τα γιλέκα με άμμο, καθώς εδώ και χρόνια χρησιμοποιούνται στις Ηνωμένες Πολιτείες από παιδιά με αυτισμό.
Μία μητέρα δηλώνει πεισμένη για την αποτελεσματικότητα του γιλέκου. Ο Φρέντερικ, ο 9χρονος γιος της, που έχει διαγνωσθεί με ΔΕΠ-Υ, φορά τα τελευταία τρία χρόνια γιλέκο βάρους 2 κιλών. «Το φορά οικειοθελώς και νιώθει ότι τον βοηθά. Εχει καλύτερη συγκέντρωση και συμμετέχει πιο ενεργά στο μάθημα. Δεν αποσπάται από την προσπάθειά του να κρατήσει τα άκρα του υπό έλεγχο», λέει η μητέρα του στην «Hamburger Abendblatt». Ο Φρέντερικ παραδέχεται: «Το γιλέκο με ηρεμεί. Οταν το φορώ κάνω καλύτερα γράμματα».
«Τα παιδιά που πάσχουν από τέτοιου είδους διαταραχές συχνά δεν μπορούν να διακρίνουν το ένα ερέθισμα από το άλλο. Τα γιλέκα τα βοηθούν να έχουν καλύτερη αντίληψη του εαυτού τους με αποτέλεσμα να είναι πιο συγκεντρωμένα», επισημαίνει στο «Spiegel» η Γκέρχιλντ ντε Βαλ, επικεφαλής της Μονάδας Ενωμάτωσης σε σχολείο του Αμβούργου, η οποία, εντούτοις, τονίζει ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται πάνω από 30 λεπτά κάθε φορά.
Οι επικριτές, ωστόσο, του μέτρου λένε ότι τα γιλέκα τούς θυμίζουν ζουρλομανδύα και φοβούνται ότι τα παιδιά που τα φορούν στιγματίζονται. Ενας πατέρας έγραψε αγανακτισμένος στο facebook: «Αυτά είναι βασανιστήρια. Πώς λες σ’ ένα παιδί: «Είσαι άρρωστος και για τιμωρία θα φοράς αυτό το γιλέκο που όχι μόνο καταπονεί το σώμα σου αλλά σε κάνει να φαίνεσαι και σαν βλάκας στα μάτια των συμμαθητών σου;»».
Πολλοί ψυχίατροι είναι επιφυλακτικοί διότι δεν υπάρχουν μελέτες για τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της χρήσης των γιλέκων. Ο Μίχαελ Σούλτε-Μάρκβορτ, διευθυντής της Πανεπιστημιακής Κλινικής Παιδικής και Νεανικής Ψυχιατρικής στο Αμβούργο, λέει σε συνέντευξή του στην «Tageszeitung» ότι τα γιλέκα «εγείρουν ζητήματα ηθικής» και υπάρχει κίνδυνος να αρχίσουν να αντιμετωπίζονται ως πανάκεια. Επισημαίνει ότι τα σχολεία εσφαλμένα προσπαθούν να διασφαλίσουν ότι τα παιδιά θα αλλάξουν συμπεριφορά προκειμένου να ενσωματωθούν αντί να επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση του προβλήματος κάθε παιδιού μεμονωμένα.
Οι ειδικοί τονίζουν ότι οι δάσκαλοι δεν είναι επαρκώς καταρτισμένοι ώστε να αναγνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν καταλλήλως τέτοιες παθήσεις. «Πολλές φορές απλώς χαρακτηρίζουν αυτά τα παιδιά άτακτα. Αυτό οδηγεί στην περιθωριοποίησή και τον στιγματισμό τους. Πρέπει να εξακριβώσουμε εάν δέχονται bullying», λέει η Λουίζε Θεοδοσίου, σύμβουλος ψυχικής υγείας, επισημαίνοντας ότι η ενημέρωση και η έγκαιρη διάγνωση ενισχύουν τη αυτοπεποίθηση των παιδιών που συντελεί στη βελτίωση των επιδόσεών τους.
H λύση, για τον Φίλιπ Ασερσον, καθηγητή μοριακής ψυχιατρικής στο King’s Kollege του Λονδίνου, είναι άλλη. «Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ πρέπει να βρίσκουν κάτι που τους αρέσει, κάτι στο οποίο έχουν ταλέντο –σπορ, τέχνες. Τα σχολεία δεν δίνουν έμφαση σε αυτούς τους τομείς στους οποίους πολλά από αυτά τα παιδιά έχουν δεξιότητες. Αναγνωρίζοντας τα ταλέντα των παιδιών τους και ενθαρρύνοντάς τα να τα αναπτύξουν, οι γονείς μπορούν να καταφέρουν πολλά».
