Ενας σωρός από ερείπια στέκει πλέον εκεί όπου μέχρι μόλις πριν από λίγες μέρες βρισκόταν ένας από τους μεγαλύτερους αρχαίους ναούς της Συρίας, ο ηλικίας 3.000 ετών ναός της Αΐν Νταρά. Θύμα των επιθέσεων των τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων, το μνημείο με τους εντυπωσιακούς από βασάλτη λέοντες και σφίγγες, αλλά και τα μυστηριώδη υπερφυσικού μεγέθους ίχνη πελμάτων έχει καταστραφεί σε ποσοστό 60% δημιουργώντας μια νέα πληγή στον κόσμο της αρχαιολογικής επιστήμης. Κι αυτό διότι ο συγκεκριμένος ναός θεωρείται «πατέρας» του «πρώτου ναού» –του Σολομώντα –καθώς φέρεται ότι οι δύο ναοί έχουν πολλά κοινά στοιχεία, βάσει όσων αναφέρονται στη Βίβλο.
«Συντετριμμένος» δήλωσε ο επικεφαλής των συλλογών της Μέσης Ανατολής στο Βρετανικό Μουσείο και τακτικός επισκέπτης του ναού Τζόναθαν Ταμπ. «Η απώλεια είναι ανάλογη με αυτή στην Παλμύρα. Πρόκειται για χώρους εξίσου σημαντικούς», τόνισε υπενθυμίζοντας την ανατίναξη που προκάλεσαν οι δυνάμεις του ISIS το 2015 στα κηρυγμένα ως μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO στην Παλμύρα.
«Μιλάμε για ένα πλήγμα στην ψυχή των Σύρων, αλλά και των διεθνών παρατηρητών που βλέπουν να συμβαίνει κάτι τέτοιο» λέει η σύρα αναλύτρια Μαρίνα Γκάμπριελ αμέσως μετά τη δημοσιοποίηση φωτογραφιών και βίντεο του Συριακού Παρατηρητηρίου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα που επιβεβαιώνουν ότι τα τουρκικά αεροπλάνα έχουν καταστρέψει το μεγαλύτερο μέρος του μνημείου και πολλά από τα χαρακτηριστικά γλυπτά που το κοσμούσαν τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά.
Σκαρφαλωμένος στην κορυφή ενός τεχνητού λόφου μεταξύ της πολύπαθης πόλης Χαλέπι και των τουρκοσυριακών συνόρων ο ναός διαστάσεων 30×30 μ. που αποτελεί δημιουργία των Νεο-Χιττιτών είναι ένας από τους υποβλητικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Συρίας με θέα σε μια καταπράσινη κοιλάδα. Επί της υποδοχής –όταν ο ναός που χρονολογείται περί το 1300 π.Χ. ήταν επισκέψιμος πριν ξεσπάσει ο εμφύλιος στη χώρα –βρισκόταν ένα κολοσσιαίο άγαλμα λιονταριού. Κι ήταν εκείνο το λιοντάρι που το 1955 έδειξε τον δρόμο στους αρχαιολόγους για να αρχίσουν τις πρώτες ανασκαφές και να αποκαλύψουν ό,τι είχε αντέξει στον χρόνο από τον ναό, ο οποίος θεωρείται σημαντικό δείγμα θρησκευτικής αρχιτεκτονικής της εποχής. Ιδιαιτέρως χαρακτηριστικά είναι τα ίχνη πέλματος που έχουν μέγεθος τριπλάσιο από το φυσικό, τα οποία είναι και μοναδικά στην περιοχή. Η πιθανότερη ερμηνεία τους είναι ότι δήλωναν θεϊκή παρουσία στον χώρο, πιθανόν της Ιστάρ που συνδεόταν με τη γονιμότητα και στην οποία ενδέχεται να ήταν αφιερωμένος ο χώρος.
Ο ναός της Αΐν Νταρά φαίνεται να συνδέεται και με τον θρυλικό ναό του Σολομώντα. Αν και βάσει των περιγραφών εκτιμάται ότι ο πρώτος ναός –η ανέγερση του οποίου έγινε με θεϊκή εντολή βάσει σχεδίων που δόθηκαν στον Δαβίδ και θα αποτελούσε τη στέγη για την Κιβωτό της Διαθήκης –έμοιαζε με εκείνον της Αΐν Νταρά, η αρχαιολογική σκαπάνη έχει δείξει ότι η συγκεκριμένη αρχιτεκτονική πρόταση με την τριμερή διαίρεση αποτελούσε μέρος της ευρύτερης πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής, καθώς υπήρχαν αρκετοί ακόμη ναοί με παρόμοια χαρακτηριστικά.
Η ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΗ. Οι τουρκικές αεροπορικές δυνάμεις βομβάρδισαν την περιοχή στο πλαίσιο της στρατιωτικής τους επίθεσης ενάντια στις Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG), της κουρδικής πολιτοφυλακής που μάχεται για αυτονομία από το καθεστώς της Δαμασκού και της κυβέρνησης Ασαντ. Η Αγκυρα καθώς ανησυχεί ότι οι Κούρδοι της Συρίας υποστηρίζουν κούρδους αυτονομιστές και τρομοκράτες στην Τουρκία προχωρά σε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην περιοχή του Αφρίν στη Βόρεια Συρία και ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δηλώνει απερίφραστα ότι «Η Τουρκία θα καθαρίσει από τους τρομοκράτες τα σύνορά της με τη Συρία», αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να διευρύνει τη στρατιωτική της δράση στην περιοχή.
Τα πυρά των τουρκικών αεροπλάνων χτύπησαν την κεντρική πύλη του ναού προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές στο κεντρικό και το νοτιοανατολικό τμήμα του. Δεδομένου –σύμφωνα με τους ειδικούς –ότι η περιοχή δεν χαρακτηρίζεται ως στρατιωτικής σημασίας, η καταστροφή της εισόδου του ναού δείχνει ότι στόχος ήταν ο αρχαιολογικός χώρος. Αν ισχύει κάτι τέτοιο θα σημαίνει ότι η Τουρκία παραβίασε τη Σύμβαση της Χάγης για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών κατά τη διάρκεια ένοπλων συγκρούσεων.
«ΜΙΣΟΣ ΚΑΙ ΒΑΡΒΑΡΟΤΗΤΑ». Το υπουργείο Πολιτισμού της Συρίας σε ανακοίνωσή του «καταδικάζει τις τουρκικές επιθέσεις σε αρχαιολογικούς χώρους» και προσθέτει ότι ο βομβαρδισμός της Αΐν Νταρά «αντικατοπτρίζει το μίσος και τη βαρβαρότητα του τουρκικού καθεστώτος κατά της συριακής ταυτότητας».
Η πλήρης έκταση της ζημίας παραμένει ασαφής. Οι φωτογραφίες δείχνουν ότι τα περισσότερα από τα λιοντάρια και τις σφίγγες της πρόσοψης έχουν ανατραπεί και πολλά έχουν σπάσει ή ακόμη και έχουν κονιορτοποιηθεί. Αγνωστο επίσης παραμένει ποια είναι η τύχη των γιγαντιαίων αποτυπωμάτων ανθρώπινου πέλματος, μήκους ενός μέτρου, που έχουν χαραχτεί στην πέτρα στην είσοδο του ναού.
Οι επιστήμονες τώρα έχουν εναποθέσει τις ελπίδες τους στο γεγονός ότι ο χώρος είναι καλά τεκμηριωμένος, γεγονός που αυξάνει τις πιθανότητες αποκατάστασης των γλυπτών και των αναγλύφων που έχουν υποστεί τις μικρότερες φθορές. Ωστόσο εκτιμάται ότι θα υπάρχουν και αρχιτεκτονικά μέλη ή γλυπτά με τόσο μεγάλες ζημιές των οποίων η αποκατάσταση θα είναι αδύνατη. Τονίζεται ότι προτεραιότητα θα πρέπει να αποτελέσει η φύλαξη του χώρου καθώς οι αρχαιοκάπηλοι καραδοκούν και η μαύρη αγορά θα επιχειρήσει να αντλήσει υλικό από τον κατεστραμμένο ναό.
Τις δύσκολες αυτές ώρες ορισμένοι ανέσυραν την πρόταση που είχε γίνει από ιάπωνες αρχαιολόγους τη δεκαετία του ’80 και η οποία προέβλεπε ένα τσιμεντένιο στέγαστρο προστασίας πάνω από τα κατάλοιπα του ναού. Η ιδέα δεν υλοποιήθηκε κυρίως λόγω υψηλού κόστος. Αν είχε κατασκευαστεί πιθανόν δεν θα έσωζε το μνημείο εντελώς, αλλά ίσως να είχε προσφέρει μια κάποιου είδους προστασία από τις τουρκικές βόμβες.
