H πολιτική, τουλάχιστον στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, επαναλαμβάνει επεισόδια παλιών κωμικών τηλεοπτικών σειρών. Η ιστορία με τα συλλαλητήρια και την «λαϊκή βούληση» θυμίζει αφόρητα την σειρά «Μάλιστα, κύριε Υπουργέ» των αρχών της δεκαετίας του 1980. Ας θυμηθούμε την υπόθεση:

Ενας πολλά υποσχόμενος μεταρρυθμιστής –πρώην αρχισυντάκτης περιοδικού με τον εύγλωττο τίτλο «Μεταρρύθμιση» –ανταμείβεται μετά τις εκλογές με το χαρτοφυλάκιο των Διοικητικών Υποθέσεων. Εκεί βρίσκεται αντιμέτωπος με πλήθος ζητημάτων όπου κυριαρχεί «δημιουργική ακινησία». Στην αρχή, και με την αφέλεια του νεοφώτιστου, η αδράνεια κυριαρχεί. Ομως, φθάνοντας στο 4ο επεισόδιο της δεύτερης σειράς, ο Υπουργός έχει μάθει πια να αυθαδιάζει και προσπαθεί να λάβει κάποιες αποφάσεις σε επιμέρους θέματα. Οι αποφάσεις αυτές είναι γενικά επωφελείς, προσκρούουν όμως σε αντιδράσεις της κοινής γνώμης.

Παρά τις ειλικρινείς προθέσεις του Υπουργού, η άρνηση πάλι κυριαρχεί. Τότε αναφέρει, επί λέξει, το μνημειώδες: «Είναι η βούληση του Λαού. Είμαι ο ηγέτης του και οφείλω να τον ακολουθώ».

Ο Υπουργός της τηλεόρασης είναι συνεπής στον ρόλο του ηγέτη που ακολουθεί, με αποτέλεσμα να ανταμείβεται με το ύψιστο βραβείο –η τρίτη σειρά γίνεται πλέον «Μάλιστα κύριε Πρωθυπουργέ». Ολοι οι πρωταγωνιστές υπηρετούν τον ίδιο διαχρονικό στόχο της ακινησίας και αδράνειας, αλλά από υψηλότερο μετερίζι, και με παρεμφερή αποτελέσματα.

Η ελληνική πραγματικότητα, 35 χρόνια μετά, δείχνει ότι ο «ηγέτης που ακολουθεί» ζει και βασιλεύει. Οι δημοσκοπήσεις θέτουν το ερώτημα «τι θα ψηφίζατε αν γινόντουσαν εκλογές την επόμενη εβδομάδα». Αποτέλεσμα είναι να επεκτείνεται το εκλογικό άγχος. Η «δημιουργική ακινησία» της τηλεοπτικής σειράς βρίσκει συνεχώς ευρύτερο πεδίο εφαρμογής. Σίγουρα το επεκτείνει χρονικά, αφού η εκλογολογία σημαδεύει το σύνολο της κοινοβουλευτικής θητείας. Το επεκτείνει κομματικά –μεταφέροντας το φαινόμενο στην αντιπολίτευση και από εκεί στο σύνολο του εκλογικού κόσμου. η αδράνεια έτσι είναι σίγουρη πριν ακόμη αρχίσει μια νέα θητεία. Τέλος, επεκτείνει την αδράνεια και σε άλλες πολιτικές και αντικείμενα: υποχώρηση σε ένα θέμα αλλάζει συσχετισμούς και προκαλεί μετάσταση σε πολλά άλλα.

Πολλοί ίσως θεωρούν ότι το να υποκύψει κάποιος στη σαγήνη των συλλαλητηρίων σε ένα θέμα που ούτως ή άλλως είναι ακίνητο επί 25ετία «δεν έχασε και τον κόσμο». Είναι απλώς μια τακτική υποχώρηση στο έλασσον προκειμένου να διασφαλιστεί το μείζον, ή έτσι λένε. Οταν στο προσκήνιο ανεβαίνουν ξανά στρατηγοί, είναι χρήσιμο να αναλογιστούμε ότι στην πολεμική ιστορία σχεδόν όλες οι πανωλεθρίες ξεκίνησαν ως τακτικές υποχωρήσεις.

Οταν ακολουθείς κάποιον, η τελευταία σου ελπίδα είναι ότι αυτός που ακολουθείς ξέρει πού πάει (ή πού έχει σταματήσει). Αυτό λέει το θεώρημα του Σοφού Λαού. Μήπως όμως το ξεχαρβαλωμένο σαραβαλάκι του Σοφού Λαού έχει στο πίσω παράθυρο το στίκερ «Don’t follow me! I’m lost, too…»;

Ο Πλάτων Τήνιος είναι οικονομολόγος, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς

Τελευταία Νέα