«Τα πολιτικά κόμματα δεν είναι δύσμοιρα θύματα του οικονομικού ή του δημογραφικού τους περιβάλλοντος, αλλά επίσης ενεργοί διαμορφωτές της δικής τους μοίρας».
Αυτή η διαπίστωση της κορυφαίας θεωρητικού των πολιτικών ιδεών Σέρι Μπέρμαν μοιάζει να γράφτηκε για την Ελλάδα και τη στάση που κράτησαν τα πολιτικά κόμματα στο Μακεδονικό. Το Πρωτείο της πολιτικής εξαφανίστηκε μπροστά στη vox populi, τη φωνή του λαού. «Στο θέμα της ονομασίας των Σκοπίων ισχύει το “vox populi”» είπε κορυφαίος πολιτικός της συντηρητικής παράταξης, επιβεβαιώνοντας ότι οι politicians περισσεύουν, ενώ οι statesmen εξαφανίζονται. Το συμφέρον της χώρας, οι προοπτικές της, η συμμετοχή της σε μια συμμαχία που διασφαλίζει την ευημερία της, όλα αυτά δεν έχουν καμία σημασία μπροστά στη φωνή του λαού.
Ομως, αξίζει να αναρωτηθούμε τι είναι αυτό που κάνει τη «φωνή του λαού» αλάνθαστη και μετατρέπει τα πολιτικά κόμματα σε έμφοβους μηχανισμούς αναπαραγωγής της. Δεν είναι τίποτα άλλο από εκείνη την απλοϊκή εθνικολαϊκιστική αντίληψη ότι ο λαός είναι πάνσοφος, αγνός, άσπιλος και αμόλυντος. Μια αντίληψη που αρνείται το προφανές, ότι πολλές φορές ο «λαός» κάνει λάθος. Ακριβώς σε αυτές τις στιγμές είναι η μεγάλη ώρα της πολιτικής. Το Πρωτείο της.
Είναι ακριβώς η ίδια αντίληψη που θεωρεί ότι το «κοινό περί δικαίου αίσθημα» μπορεί και πρέπει να υποκαταστήσει το κράτος δικαίου. Είναι η αντίληψη ότι οι θεσμοί δεν έχουν σημασία, ο τιμωρός λαός έχει πάντα δίκιο.
Δεν πήραμε κανένα μάθημα για το πού μας οδήγησαν αυτές οι αντιλήψεις. Δεν κατανοήσαμε ότι οι κινητοποιήσεις για το Κυπριακό τη δεκαετία του ’50 απέτρεψαν λύσεις που σήμερα μοιάζουν ιδανικές. Δεν αντιληφθήκαμε ότι οι μαξιμαλισμοί της μεταπολίτευσης οδήγησαν στην έξοδο από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, κάτι που ακόμα πληρώνουμε. Δεν καταλάβαμε ότι τα συλλαλητήρια για το Μακεδονικό της δεκαετίας του ’90 οδήγησαν στο να χαθεί η μεγάλη ευκαιρία να διαδραματίσουμε ηγετικό ρόλο στα μετακομμουνιστικά Βαλκάνια. Δεν συνειδητοποιήσαμε ότι οι Αγανακτισμένοι των δύο πλατειών έφεραν στην εξουσία το φαιοκόκκινο μέτωπο των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ.
Δεν ήταν πάντα έτσι. Υπάρχουν στιγμές στην ελληνική Ιστορία που οι πολιτικοί μας λειτούργησαν διαφορετικά. Στις 5 Σεπτεμβρίου 1910 έγινε μια μεγάλη συγκέντρωση στην Πλατεία Συντάγματος με ομιλητή τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Το παλλόμενο πλήθος ζητούσε επιτακτικά από τον Βενιζέλο Συντακτική Εθνοσυνέλευση. Ο Βενιζέλος πίστευε ότι κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε εθνικό διχασμό και προέκρινε τη λύση της Αναθεωρητικής Εθνοσυνέλευσης.
Το συγκεντρωμένο πλήθος ζητούσε ρυθμικά «Συντακτική». Ο Βενιζέλος επέμενε «Αναθεωρητική». Ο διάλογος συνεχίστηκε για λίγο. Στο τέλος, οι συγκεντρωμένοι σιώπησαν και σε λίγο άρχισαν να χειροκροτούν τον Βενιζέλο. Οπως χαρακτηριστικά έγραψε ο Γεώργιος Βεντήρης «από της ώρας εκείνης η Ελλάς είχε κυβέρνηση. Δεν τον ανεκήρυξεν η φωνή, αλλά η σιωπή του λαού».
Ο Πέτρος Παπασαραντόπουλος είναι εκδότης και συγγραφέας
