Η διάγνωση του καρκίνου του παχέος εντέρου προκαλεί κατά κανόνα μια τρομακτική είδηση για τους ασθενείς –όπως άλλωστε συμβαίνει σχεδόν για κάθε μορφή καρκίνου -, εντούτοις οι επιστήμονες επιμένουν ότι η ιατρική κερδίζει σταδιακά τη μάχη.

Τα στατιστικά δεδομένα είναι ελπιδοφόρα. Κάθε στιγμή στις ΗΠΑ υπάρχουν περισσότερο από 1.000.000 άνθρωποι που έχουν νικήσει τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Αυτό έχει επιτευχθεί τόσο διότι πλέον η διάγνωση γίνεται πιο έγκαιρα όσο και διότι η χειρουργική και η ογκολογία έχουν εξελιχθεί σημαντικά.

Εντούτοις παραμένει ο συχνότερος καρκίνος του πεπτικού συστήματος, ο τρίτος συχνότερος καρκίνος στους άνδρες και ο δεύτερος συχνότερος στις γυναίκες. Υπολογίζεται ότι ένας στους 22 άνδρες και μία στις 24 γυναίκες θα αναπτύξουν στη διάρκεια της ζωής τους καρκίνο του παχέος εντέρου.

Εν τω μεταξύ και σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ για τη χώρα μας, παρόλο που τα ποσοστά για διάφορους άλλους τύπους καρκίνου παραμένουν σταθερά, παρουσιάζονται αυξήσεις στον απόλυτο αριθμό θανάτων, «οι οποίες αντικατοπτρίζουν τη γήρανση του πληθυσμού». Βάσει των δεδομένων αυτών, τα «θύματα» του καρκίνου του παχέος εντέρου παρουσιάζουν αύξηση κατά 51%.

Πώς «γεννιούνται». «Σχεδόν όλοι οι καρκίνοι του εντέρου προέρχονται από έναν εξαλλαγμένο πολύποδα. Οι πολύποδες είναι μικροί καλοήθεις όγκοι που αναπτύσσονται στο βλεννογόνο του εντέρου, δηλαδή στο εσωτερικό του τοίχωμα. Με την πρόοδο των ετών, καρκινικά κύτταρα αναπτύσσονται στην κορυφή του πολύποδα και σταδιακά τον καταλαμβάνουν ολόκληρο. Η συνέχεια είναι δεδομένη αφού χωρίς θεραπεία τα κύτταρα συνεχίζουν να πολλαπλασιάζονται, να διηθούν το τοίχωμα του εντέρου, αλλά και να εξαπλώνονται και σε άλλα όργανα» εξηγεί ο γενικός χειρουργός – χειρουργός παχέος εντέρου Κωνσταντίνος Μ. Στάμου.

Οι έλεγχοι. Με βάση τα παραπάνω, ο προσυμπτωματικός έλεγχος γίνεται για την πρώιμη ανίχνευση και αφαίρεση των πολυπόδων. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας συνιστά την εκτέλεση κολονοσκόπησης σε όλα τα άτομα άνω των 50 ετών και στη συνέχεια ανάλογα με τα ευρήματα και το οικογενειακό ιστορικό ανά δεκαετία, πενταετία ή και συχνότερα.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, εύκολος και αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης είναι και ο έλεγχος των κοπράνων για μικρή, αόρατη ποσότητα αίματος. Τα τεστ αυτά μπορούν να γίνουν στο σπίτι από τον καθένα και τα αποτελέσματά τους να αξιολογούνται μαζί με τον ειδικό γιατρό.

Πάντως, πλήθος μελετών δείχνουν ότι ο καρκίνος του παχέος εντέρου μπορεί να προληφθεί. Υπό τα δεδομένα αυτά, «ένοχες» συνήθειες είναι η συχνή κατανάλωση ζωικού λίπους σε συνδυασμό με μειωμένη κατανάλωση φυτικών ινών, ενώ παράγοντες κινδύνου θεωρούνται επίσης η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα αλλά και η έλλειψη σωματικής άσκησης.

Η κληρονομικότητα. Η κύρια ανησυχία όσων έχουν στην οικογένειά τους ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου είναι εάν αντιμετωπίζουν και οι ίδιοι αυξημένο κίνδυνο να νοσήσουν στο μέλλον. «Η αλήθεια είναι ότι αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο εάν ο καρκίνος έχει διαγνωσθεί σε συγγενή πρώτου βαθμού και σε ηλικία μικρότερη των 50 ετών ή εάν υπάρχουν αρκετοί συγγενείς πρώτου βαθμού με νόσο. Οσοι ανήκουν σε οικογένειες με συγκεκριμένη γενετική επιβάρυνση, πρέπει να υποβάλλονται σε γενετικό έλεγχο, να δέχονται γενετική συμβουλή και να ακολουθούν συγκεκριμένο πρόγραμμα παρακολούθησης» σημειώνει ο ειδικός.

Τα συμπτώματα. Στην ερώτηση ποια είναι τα ύποπτα συμπτώματα ο Κωνσταντίνος Μ. Στάμου απαντά ότι εξαρτώνται από τρία δεδομένα: το στάδιο της νόσου, την εντόπιση του όγκου και την εμφάνιση τυχαίων επιπλοκών.

Ετσι, σύμφωνα με τον ίδιο, οι καρκίνοι που εντοπίζονται στο δεξιό τμήμα του εντέρου εμφανίζονται συχνά με αδυναμία, απώλεια βάρους και αναιμία. «Αυτό συμβαίνει διότι σε αυτό το τμήμα του το έντερο έχει μεγάλη διάμετρο, ενώ τα κόπρανα είναι πολύ αραιά και υδαρή. Αυτό επιτρέπει σε έναν όγκο να μεγαλώσει αρκετά χωρίς να δώσει έντονα συμπτώματα ή να κλείσει τη δίοδο των κοπράνων. Αντίθετα, ο ασθενής χάνει για μακρό χρονικό διάστημα αίμα σε μικροσκοπικό επίπεδο».

Ομως, οι όγκοι που εντοπίζονται στο αριστερό τμήμα του εντέρου, όπως είναι οι όγκοι του σιγμοειδούς και του ορθού, δίνουν διαφορετικά συμπτώματα. «Εμφανίζονται με διαταραχές των συνηθειών του εντέρου, αίμα στις κενώσεις ή και μεγάλη δυσκολία στην κένωση του εντέρου. Αυτό συμβαίνει διότι εδώ το έντερο έχει μικρότερη διάμετρο, ενώ τα κόπρανα είναι πλέον σχηματισμένα και ογκώδη».

Η επέμβαση. Η πρώιμη διάγνωση είναι το πρώτο σημαντικό βήμα, ωστόσο το σημαντικότερο κομμάτι της θεραπείας είναι η χειρουργική επέμβαση καθώς σε μεγάλο βαθμό καθορίζει την πορεία της νόσου. Ειδικότερα, κατά την επέμβαση πραγματοποιείται εκτομή καθορισμένων τμημάτων του παχέος εντέρου μαζί με τα αγγεία και τους λεμφαδένες που τα συνοδεύουν.

«Η κολεκτομή είναι μια επέμβαση που μπορεί να γίνει είτε με την κλασική ανοικτή μέθοδο ή λαπαροσκοπικά. Στην ανοικτή επέμβαση γίνεται μια τομή πολλών εκατοστών από την οποία ο χειρουργός με τη βοήθεια εργαλείων θα κινητοποιήσει το έντερο, θα αφαιρέσει το τμήμα που πάσχει και θα ενώσει τα άκρα στο σημείο της αναστόμωσης. Η λαπαροσκοπική επέμβαση γίνεται με τρεις ή τέσσερις τομές του ενός εκατοστού. Από αυτές εισέρχονται στην κοιλιά μια κάμερα και λεπτά εργαλεία. Αφού κινητοποιηθεί και ετοιμαστεί το έντερο, γίνεται μια τομή λίγων εκατοστών για να αφαιρεθεί το κομμάτι του εντέρου και να πραγματοποιηθεί η αναστόμωση (ένωση) του εντέρου» εξηγεί ο χειρουργός.