Θησαυρός που δικαίως έχει τη θέση του στο κεντρικότερο θησαυροφυλάκιο της χώρας, κι ας μην έχει ούτε τη μορφή ράβδων χρυσού ούτε δεσμίδων χαρτονομισμάτων. Κι ως τέτοιος –μολονότι βρίσκεται στην καρδιά της πόλης σε ένα από τα εμβληματικότερα και μεγαλύτερα δημόσια κτίρια –παραμένει απρόσιτος για το ευρύ κοινό. Είναι η συλλογή 3.000 έργων τέχνης της Τραπέζης της Ελλάδος, ικανή να «αφηγηθεί» σε γενικές γραμμές την ιστορία της τέχνης της χώρας από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους ώς τις μέρες μας. Ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο εξέρχεται από το κτίριο που καταλαμβάνει ένα ολόκληρο τετράγωνο (Πανεπιστημίου, Ομήρου, Σταδίου, Εδουάρδου Λω), στο πλαίσιο του εορτασμού των 90 χρόνων από την ίδρυση της Τραπέζης της Ελλάδος, για μια χορταστική παρουσίαση 160 εκ των κορυφαίων έργων της στο Μουσείο Μπενάκη υπό τον τίτλο «Τόποι αναφοράς».
«Αναζητούμε εργαλεία για να έρθουμε πιο κοντά στο ευρύ κοινό, κάνοντας όμως προσεκτικές κινήσεις» λέει στα «Πρόσωπα» ο διευθυντής του Κέντρου Πολιτισμού της ΤτΕ Παναγιώτης Παναγάκης με αφορμή την έκθεση. «Μέσω του Κέντρου Πολιτισμού, που λειτουργεί ως πυλώνας εξωστρέφειας, αξιοποιούμε αφορμές, όπως η επέτειος των 90 χρόνων, για να παρουσιάσουμε τη συλλογή. Στόχος μας είναι να δείξουμε ότι οι τράπεζες, που διεθνώς έχουν ταυτιστεί με το γκρίζο ως μια στιβαρή και ήρεμη δύναμη, διαθέτουν και λίγο χρώμα» συνεχίζει.
Τι θα δούμε όμως στους «Τόπους αναφοράς» και πώς «χαρτογραφούνται» με μόλις 160 έργα από ένα σύνολο 3.000; «Ο τόπος χρησιμοποιείται με την έννοια της θέσης, του πλαισίου κι όχι του τοπίου» εξηγεί η επιμελήτρια της έκθεσης, ιστορικός τέχνης Χάρις Κανελλοπούλου, η οποία εδώ και δύο χρόνια περιπλανήθηκε σε αίθουσες και γραφεία του λαβυρινθώδους κτιρίου για να γνωρίσει τη συλλογή και να δει από κοντά έργα που ώς τότε γνώριζε μόνο μέσα από βιβλία. «Ώς τώρα οι παρουσιάσεις της συλλογής (σ.σ.: η τελευταία πριν από 15 χρόνια) είχαν χρονολογικό χαρακτήρα, γι’ αυτό κι επέλεξα να την επαναπροσεγγίσω μέσα από τα θέματα που κυριαρχούν: την αρχαιότητα, τον καθημερινό κόσμο και την τοπιογραφία μέσα από εμβληματικά έργα, χωρίς να απουσιάζει η αναφορά και σε δορυφορικά θέματα» λέει για την έκθεση στην οποία θα παρουσιαστούν από τα παλαιότερα έργα της συλλογής, του Βικέντιου Λάντσα (περίπου 1870) μέχρι το νεότερο «Οι ώρες του βουνού» (2013) του Χρόνη Μπότσογλου.
Νικόλαος Γύζης
Η Αθηνά του Πανεπιστημίου
Μιχαήλ Αξελός
«Νίκη» από μολύβι
Δύο πρωτιές κρύβει το σχέδιο με μολύβι της Νίκης που φέρει την υπογραφή του Μιχαήλ Αξελού. Πρώτον διότι ο δημιουργός της είναι ο πρώτος έλληνας ζωγράφος που σχεδίασε χαρτονομίσματα στην Ελλάδα, και μάλιστα εμπνεόμενος από την αρχαία ελληνική γλυπτική και αρχιτεκτονική του 5ου και 4ου αιώνα π.Χ., και δεύτερον επειδή το συγκεκριμένο έργο είναι από εκείνα που για πρώτη φορά παρουσιάζονται στο ευρύ κοινό.
Κωνσταντίνος Βολανάκης
Ο Καραϊσκάκης στο Φάληρο
Σοφία Λασκαρίδου
Το ακρωτήρι της Σαπφώς
Ιωάννης Ζαχαρίας
Το «Ορθιο κορίτσι»
οι επισκέπτες της έκθεσης. Αν και το πηγαίο ταλέντο του καλλιτέχνη που φιλοτέχνησε το «Ορθιο κορίτσι» είχε αναγνωριστεί από τους Νικόλαο Γύζη και Νικηφόρο Λύτρα και παρά το γεγονός ότι βραβεύτηκε στη Διεθνή Εκθεση της Βιέννης το 1873, η ζωή δεν του επιφύλαξε την καλύτερη τύχη. Αφησε σε άγνωστη χρονολογία την τελευταία του πνοή στο ψυχιατρείο της Κέρκυρας, όπου νοσηλεύτηκε μετά την εμφάνιση ψυχικής νόσου.