Οταν μία χώρα είναι εκτός προγράμματος, είναι εκτός προγράμματος. Σε αυτή τη θέση επιμένει ο Πιερ Μοσκοβισί στη συνέντευξη που παραχώρησε στα «ΝΕΑ» κατά την παραμονή του στην Αθήνα, επαναλαμβάνοντας ότι τέταρτο πρόγραμμα δεν θα υπάρξει. Ωστόσο, ο επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων επισημαίνει ότι οι συζητήσεις για το είδος της μεταμνημονιακής εποπτείας βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, έχοντας στον πυρήνα τους τις συνομιλίες για το χρέος και την κατάρτιση μιας αναπτυξιακής στρατηγικής ελληνικής ιδιοκτησίας. Ως ημερομηνία – ορόσημο για τις οριστικές αποφάσεις αναδεικνύει την 21η Ιουνίου, όταν θα συνέλθει το Eurogroup στο Λουξεμβούργο.
Υπάρχει, όπως γνωρίζετε, αρκετή φιλολογία στην Ελλάδα για την επόμενη ημέρα μετά το τρίτο πρόγραμμα. Φαίνεται ότι μπροστά μας διακρίνονται τρεις επιλογές: η ήπια, που αφορά μια μεταπρογραμματική εποπτεία (post-program surveillance), η σκληρή, που αφορά ενισχυμένη εποπτεία μέσω μιας προληπτικής πιστωτικής γραμμής (ECCL) και η υβριδική, τα χαρακτηριστικά της οποίας ακόμη δεν γνωρίζουμε. Ποιοι θα είναι οι καθοριστικοί παράγοντες της τελικής απόφασης; Είναι δυνατή μια «καθαρή έξοδος» ή θα προτιμούσατε τον όρο «ασφαλής έξοδος»;
Πριν από την επόμενη ημέρα, πρέπει να σκεφτούμε για την προηγούμενη ημέρα της εξόδου από το πρόγραμμα. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας στην επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος. Χρειάζεται να ολοκληρωθεί η τρίτη αξιολόγηση για την οποία απομένουν ακόμη ορισμένα προαπαιτούμενα και στη συνέχεια να προετοιμάσουμε την τέταρτη αξιολόγηση, που όμως θα είναι λιγότερο απαιτητική. Ακολούθως, είναι ανάγκη να καταρτιστεί μια αναπτυξιακή στρατηγική ελληνικής ιδιοκτησίας (greek owned), ώστε η Ελλάδα να επιστρέψει στη διαδικασία του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου αυτή την άνοιξη και να μπορέσουν στη συνέχεια να ληφθούν οι τελικές αποφάσεις στο Eurogroup της 21ης Ιουνίου. Με ρωτήσατε για τους κρίσιμους παράγοντες της τελικής απόφασης. Υπάρχει ο καθορισμός των παραμέτρων για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους. Οι συζητήσεις επ’ αυτών έχουν ήδη ξεκινήσει και πρέπει να προχωρήσουμε. Και έχετε δίκιο, πρέπει να βρούμε τον κατάλληλο τρόπο για την άσκηση εποπτείας μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος. Θα ήθελα να είμαι ξεκάθαρος σε δύο πράγματα. Καταρχήν, δεν πρόκειται να υπάρξει τέταρτο πρόγραμμα. Δεν υποστηρίζω καθόλου οτιδήποτε θα μοιάζει καθ’ οιονδήποτε τρόπο. Οταν είσαι σε πρόγραμμα, είσαι σε πρόγραμμα. Οταν είσαι εκτός, είσαι εκτός. Δεύτερον, μεταπρογραμματική εποπτεία υπάρχει για όλες τις χώρες που βρέθηκαν σε πρόγραμμα. Υπήρξε για την Πορτογαλία, την Ιρλανδία, την Κύπρο. Θα υπάρξει και για την Ελλάδα. Αυτή η εποπτεία όμως δεν σημαίνει ότι η ελευθερία της κυβέρνησης, της χώρας και των Αρχών της απειλείται με κάποιον τρόπο. Θα εναπόκειται στους Ελληνες να ορίσουν ποιο θα είναι το μέλλον τους. Δεν θα ήθελα να συζητήσω για ήπια, σκληρή ή υβριδική λύση. Εγώ μιλάω για την κατάλληλη μεταπρογραμματική εποπτεία και αυτή πρέπει να διασφαλίζει ότι, από τη μια πλευρά οι ελληνικές Αρχές θα είναι ελεύθερες να κάνουν τις επιλογές τους και, από την άλλη, ότι οι δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η Ελλάδα θα υλοποιούνται. Σε ό,τι αφορά το ερώτημά σας περί καθαρής εξόδου ή ασφαλούς εξόδου, προτιμώ να χρησιμοποιήσω τον όρο επιτυχής ολοκλήρωση. Η Ελλάδα δεν βγαίνει από κάπου, ολοκληρώνει το πρόγραμμα. Αυτό σημαίνει ότι ακολουθούμε τον δρόμο που οδηγεί στη συνεδρίαση του Eurogroup στις 21 Ιουνίου στο Λουξεμβούργο, στο τέλος του προγράμματος τον Αύγουστο και κατόπιν στην έναρξη μίας νέας εποχής.
Επισημάνατε τη σημασία της κατάρτισης μιας αναπτυξιακής στρατηγικής ελληνικής ιδιοκτησίας ως αποφασιστικού παράγοντα για την επόμενη ημέρα. Τι θα θέλατε να δείτε σε μια τέτοια στρατηγική;
Δεν θα επιθυμούσα να υπάρξει αντίφαση στο σημείο αυτό. Αν αυτή η στρατηγική είναι ελληνικής ιδιοκτησίας, δεν θα ήθελα να πω τι θα έπρεπε να περιλαμβάνει. Θα έπρεπε να καθοριστεί από τις ελληνικές Αρχές, σε συνεργασία με τους οικονομικούς παράγοντες της χώρας με σκοπό να δοθούν απαντήσεις στις πραγματικές προκλήσεις, όπως είναι η επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης, η αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, η προετοιμασία του μέλλοντος για τους νέους, η ανάπτυξη και η προσέλκυση επενδύσεων, η δημιουργία και η επαναπροσέλκυση ανθρώπινου κεφαλαίου ώστε οι άνθρωποι που εγκατέλειψαν την Ελλάδα να επιστρέψουν και να μην αποχωρήσουν άλλοι στο μέλλον, η ύπαρξη κοινωνικής δικαιοσύνης. Αυτές είναι οι προκλήσεις, αλλά δεν είμαι εγώ αυτός που θα υποδείξω τους τρόπους με τους οποίους θα τις διαχειριστούν οι ελληνικές Αρχές. Εξ ορισμού, αυτή η στρατηγική πρέπει να είναι ελληνικής ιδιοκτησίας.
Αναφερθήκατε προηγουμένως στην εξειδίκευση των μεσοπρόθεσμων μέτρων για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους. Μπορείτε να ρίξετε λίγο φως στην πιθανή σύνδεση αυτών των μέτρων με πιθανούς όρους που θα πρέπει να εκπληρώνονται; Υπάρχει επίσης στο τραπέζι η γαλλική φόρμουλα. Εξετάζονται κι άλλες σχετικές ιδέες;
Αναμφίβολα, η γαλλική πρωτοβουλία είχε ενδιαφέρον. Και από αρκετές πλευρές υπήρξε θετική ανταπόκριση στη σύνδεση των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος με την αναπτυξιακή προοπτική της Ελλάδας. Πρόκειται λοιπόν για ένα καλό σημείο εκκίνησης, αλλά θα χρειαστεί να εξειδικεύσουμε τη μέθοδο με την οποία θα μπορούσε να λειτουργήσει ένας τέτοιος μηχανισμός. Πιστεύω ότι το Eurogroup, ως σύνολο, έχει ενδιαφερθεί και αυτό ίσως να είναι το κλειδί για να βρούμε την κατάλληλη μέθοδο.
Πιστεύετε ότι το ΔΝΤ έχει κάποιον ρόλο να διαδραματίσει στη νέα εποχή;
Αυτό είναι κάτι που εναπόκειται στο ΔΝΤ να το αποφασίσει. Ισως ο ρόλος να είναι διαφορετικός. Βέβαια, έχει έναν ρόλο να παίξει μέχρι το τέλος αυτού του προγράμματος, αλλά μετά θα πρέπει να δει τι θα γίνει σε σχέση με το δικό του πρόγραμμα, που είναι διαφορετικό από το δικό μας. Είναι ένα θέμα μεταξύ των ελληνικών Αρχών και του Ταμείου να αποφασίσουν τι είδους σχέση θα έχουν.
Ωστόσο, είναι σαφές ότι μετά το πρόγραμμα, από τους τέσσερις θεσμούς που σήμερα εμπλέκονται, δηλαδή την Επιτροπή, την ΕΚΤ, τον ESM και το ΔΝΤ, η Επιτροπή θα έχει την ηγεσία μαζί κυρίως με τον ESM.
Η ελληνική κυβέρνηση έχει αποδεχθεί την προληπτική νομοθέτηση δύο πολιτικά δύσκολων μέτρων: την περαιτέρω μείωση των συντάξεων και του αφορολόγητου ορίου. Θεωρείτε απαραίτητα τα μέτρα αυτά, ιδιαίτερα στην περίπτωση που θα προκαλούσαν πολιτική αστάθεια στην Ελλάδα;
Ολες οι μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται για να ολοκληρωθεί το πρόγραμμα πρέπει να εκπληρωθούν. Δεν ζητά κανείς περισσότερα μέτρα λιτότητας.
Πιστεύω ότι το μέλλον της Ελλάδας έχει σχέση με το να επιδείξει σοβαρότητα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι χρειάζεται πολιτικές λιτότητας.
Είναι ώρα ο ελληνικός λαός να δει τους καρπούς των δυσκολιών που πέρασε και των προσπαθειών που κατέβαλε. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να υπάρξει οπισθοχώρηση. Η Ελλάδα πρέπει να παραμείνει σοβαρή στη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών και να μην επαναληφθούν λάθη του παρελθόντος. Σε αυτό το πλαίσιο, οι μεταρρυθμίσεις και η αναπτυξιακή στρατηγική είναι αναγκαίες προϋποθέσεις για το καλό των Ελλήνων.
