Μια πράξη λογοκρισίας; Μια επίθεση κατά της δημοκρατίας που θα αναγκάσει το facebook να καταβάλει αποζημίωση 20.000 ευρώ; Η μήπως μία «τυπική παραβίαση» των κανόνων του δημοφιλούς μέσου κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιείται από έναν άνθρωπο της διπλανής πόρτας για να προσελκύσει τα φώτα της δημοσιότητας;
Τα πυρά που ανταλλάσσονται τις τελευταίες ημέρες σε γαλλικό δικαστήριο είναι αλλεπάλληλα. Οι αντίπαλοι μοιάζουν σαν μια σύγχρονη εκδοχή του Δαβίδ και του Γολιάθ. Στη θέση του μικροσκοπικού Δαβίδ ο δάσκαλος νηπιαγωγείου Φρεντερίκ Ντιράν Μπαϊσάς, ο οποίος το 2011 ανήρτησε στην προσωπική σελίδα του στο facebook έναν σύνδεσμο που αφορούσε τον πασίγνωστο πίνακα του Γκουστάβ Κουρμπέ «Η προέλευση του κόσμου», στον οποίο απεικονίζεται ένα αιδοίο. Λίγο αργότερα ο λογαριασμός του «εξαφανίστηκε» χωρίς να του δοθούν εξηγήσεις με αποτέλεσμα έκτοτε να ξεκινήσει μια νομική διαμάχη, η οποία μόλις πριν από λίγες ημέρες κατέληξε σε ακροαματική διαδικασία. Στον ρόλο του Γολιάθ βεβαίως το facebook που έχει χάσει ήδη την πρώτη μάχη καθώς προσπάθησε η δίκη να γίνει σε πιο ασφαλές για εκείνο πεδίο, επί αμερικανικού εδάφους και συγκεκριμένα στην Καλιφόρνια, όπου είναι η έδρα του.
Ο «ΔΑΒΙΔ». Ωστόσο το 2016 η γαλλική Δικαιοσύνη απεφάνθη ότι η υπόθεση πρέπει να εκδικαστεί στη Γαλλία. «Η λογοκρισία του πίνακα δεν είναι τίποτα άλλο παρά επίθεση κατά της Δημοκρατίας, κατά της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη» είπε κατά την έναρξη της δίκης ο δικηγόρος του ενάγοντος Στεφάν Κοτινό. «Αν το facebook έχει διαφορετική οπτική ως προς το περιεχόμενο των νόμων περί ελευθερίας της έκφρασης, δεν έχει δικαίωμα να την επιβάλλει» συνεχίζει ο δικηγόρος που ζητά για λογαριασμό του πελάτη του αποζημίωση ύψους 20.000 ευρώ καθώς και εξηγήσεις για τον λόγο για τον οποίο διαγράφηκε ο λογαριασμός του, ενώ ζητά και την επαναφορά του. «Είχε 800 φίλους στο facebook, οι οποίο αναρωτήθηκαν για ποιον λόγο κατέβηκε ο λογαριασμός του. Ορισμένοι πίστευαν ότι μπορεί να ήταν πρόσωπο αμφιβόλου ηθικής. Κάποιος μάλιστα επί λέξει τον ρώτησε αν είναι ανακατεμένος με σκοτεινές υποθέσεις. Πώς να εξηγήσει στους 800 φίλους του ότι είναι καλός άνθρωπος;» προσέθεσε μία ακόμη δικηγόρος του ενάγοντος, η Μαρίον Κοτινό – Ζους.
Ο «ΓΟΛΙΑΘ». Η πλευρά του facebook ωστόσο υποστηρίζει ότι είναι αδύνατη η επαναφορά του λογαριασμού, καθώς μετά τη διαγραφή του τα στοιχεία διατηρούνται για 90 ημέρες. Και ζητούν από τον Μπαϊσάς συμβολική αποζημίωση ενός ευρώ για πρόκληση ζημίας στην εικόνα και τη φήμη της εταιρείας. «Δεν υπάρχει καμία προκατάληψη, αυτό είναι απλώς ένα πλασματικό πρόσχημα για να προσελκύσει την προσοχή» δήλωσε την Τετάρτη ένας από τους δικηγόρους υπεράσπισης. «Κι η απόδειξη είναι ότι λίγο μετά την κατάργηση του λογαριασμού του, ο ενάγων δημιούργησε ένα δεύτερο προφίλ με ψευδώνυμο (σ.σ.: μια εκδοχή της λέξης μ…κας στη γαλλική αργκό). Απέκτησε ξανά τους φίλους του και συνέχισε να κάνει αναρτήσεις ανάμεσα στις οποίες και το επίμαχο έργο τέχνης». Η εκ νέου ανάρτηση της «Προέλευσης του κόσμου» χωρίς επιπτώσεις από τον ίδιο χρήστη στο νέο του προφίλ δίνει το επιχείρημα στο facebook να υποστηρίζει ότι δεν διέγραψε τον αρχικό λογαριασμό λόγω της «ακαταλληλότητας» του πίνακα, αλλά επειδή ως όνομα χρήστη είχε χρησιμοποιηθεί ψευδώνυμο, γεγονός που αποτελεί παραβίαση των όρων και προϋποθέσεων λειτουργίας του. «Σε αυτή την περίπτωση για ποιον λόγο δεν διαγράφηκε και ο δεύτερος λογαριασμός, που επίσης λειτουργούσε με ψευδώνυμο; Γιατί τον άφησαν ενεργό επί δυόμισι χρόνια και τον έκλεισαν ξαφνικά μόλις αναρτήθηκε ο πίνακας του Κουρμπέ;» είναι τα ερωτήματα που έθεσε στην έδρα η Κοτινό ενόψει της απόφασης που αναμένεται στις 15 Μαρτίου.
ΑΛΛΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ. Το έργο του Γκουστάβ Κουρμπέ δεν είναι το μόνο που «καταπίνουν» οι αλγόριθμοι και οι σαρωτές περιεχομένου του facebook. Το 2011 επίπληξη δέχτηκε η Ακαδημία Τεχνών της Νέας Υόρκης για τη δημοσίευση γυμνών έργων τέχνης από τους σπουδαστές της. Εναν χρόνο αργότερα στο στόχαστρο βρέθηκε ένας πίνακας του Γκέρχαρντ Ρίχτερ υπό τον τίτλο «Εμα» στον οποίο απεικονίζεται μια γυμνή γυναίκα να κατεβαίνει μια σκάλα, έργο που είχε αναρτήσει στη σελίδα του το Κέντρο Πομπιντού του Παρισιού. Το 2016 ζητήθηκε από μέλος του δανέζικου Κοινοβουλίου να κατεβάσει τη φωτογραφία του γλυπτού που αποτελεί το σήμα κατατεθέν της χώρας, της Μικρής Γοργόνας, επειδή είναι «πολύ γυμνή και ενέχει σεξουαλικά υπονοούμενα», απόφαση που λίγο αργότερα ανακλήθηκε.