Είναι προφανές ότι η εκπαίδευση, παρότι είναι κοινωνικό αγαθό, δεν είναι δωρεάν. Αυτό που είναι λιγότερο προφανές είναι ότι, σε μια εποχή που η χρηματοδότηση έχει αναδειχθεί σε κυρίαρχο παράγοντα για την οικονομική πολιτική, η εκπαίδευση μπορεί όχι μόνο να μη στοιχίζει, αλλά να φέρει χρήματα στη χώρα μας.
Η Ελλάδα μπορεί, σε μια σειρά από τομείς με κέντρο τον άνθρωπο, να γίνει πόλος προσέλκυσης σε διεθνές επίπεδο. Για την ακρίβεια, σε μερικούς τομείς αυτό έχει αρχίσει ήδη να συμβαίνει: αρκεί να σκεφτούμε την υγεία, όπου ασθενείς από όλο τον κόσμο καταφεύγουν σε ελληνικές κλινικές και έλληνες γιατρούς, επειδή –πολύ απλά –βρίσκουν φθηνότερες και καλύτερες υπηρεσίες σε σχέση με τις χώρες τους.
Γιατί όχι και στην εκπαίδευση; Αυτή τη στιγμή, τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια είναι γεμάτα από φοιτητές εκτός Ευρώπης, που ζητούν σπουδές σε όλα τα αντικείμενα, από τις κοινωνικές επιστήμες μέχρι τις θετικές και τις φυσικές επιστήμες. Σε μερικά μάλιστα είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς οι ελληνοκεντρικές σπουδές!
Πώς μπορεί να στηριχθεί ένα εκπαιδευτικό πρότυπο στην Ελλάδα, στο οποίο ένας από τους βασικούς άξονες θα είναι η εξωστρέφεια; Μια απλή λύση, χωρίς δημοσιονομικό κόστος, είναι η θέσπιση ενός θεσμικού πλαισίου για την παιδεία που δεν θα έχει μόνο ρυθμιστική προσέγγιση, αλλά θα διευκολύνει –και, γιατί όχι, θα ενθαρρύνει μέσω κινήτρων –την προσέλκυση εκπαιδευόμενων από όλο τον κόσμο. Αρκεί, για παράδειγμα, να προστεθεί στα κριτήρια αξιολόγησης των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων ο βαθμός ύπαρξης σπουδαστών από το εξωτερικό ως σοβαρή ένδειξη για την επιτυχημένη αξιολόγησή τους.
Σε μια εποχή που θα χαρακτηρίζεται όλο και περισσότερο από τη δυνατότητα της γρήγορης προσαρμογής σε νέα δεδομένα, είναι ανεδαφικό να πιστεύουμε ότι το μέλλον είναι η περιχαράκωση στον ελληνικό μικρόκοσμό μας. Η ανοιχτή εκπαίδευση μπορεί να αποτελέσει έναν από τους βασικούς πυλώνες, που θα στηρίξουν τη σύγχρονη Ελλάδα με βιώσιμο πρότυπο και θετικό κοινωνικό πρόσημο.
Ο Σαράντης Καλυβίτης είναι καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και διευθυντής του Εργαστηρίου Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων (LINER)