Βλέπετε τηλεπαιχνίδια; Αν όχι, πολύ κακώς κάνετε. Πώς είναι δυνατόν να έχετε άποψη για το πολιτιστικό πρόβλημα της χώρας χωρίς να ξέρετε πώς σκέφτεται και κυρίως τι γνωρίζει ο λαός, του οποίου τμήμα είστε και εσείς; Απευθύνομαι προς μια μειοψηφία. Την έσχατη μειοψηφία που αγοράζει εφημερίδα και τη χρησιμοποιεί σύμφωνα με τον προορισμό της, που διαβάζει δηλαδή όλα ή μερικά από τα κείμενα. Οι περισσότερες εφημερίδες καταλήγουν πολύ γρήγορα, αφού περιοδεύσουν στο τραπέζι του σαλονιού ή της βεράντας ή κοσμήσουν κάποια καρέκλα στο καφενείο ή στο κουρείο όπου συχνάζει ο αγοραστής, στην εξυπηρέτηση πολύ χαμηλότερων αναγκών όπως το περιτύλιγμα διαφόρων τροφών ή περιττωμάτων, ιδίως τώρα, μετά τη φορολόγηση της πλαστικής σακούλας.
Οι άλλοι θα μου πείτε τι κάνουν; Οι άλλοι απλώς δεν είναι ενημερωμένοι. Ψηφίζουν, ανήκουν σε κόμματα, εκλέγονται στη Βουλή, διδάσκουν καμιά φορά σε αίθουσες όπου παριστάνουν τους εκπαιδευτικούς, αγνοώντας στοιχειώδεις έννοιες. Στη Δύση υπάρχουν δύο μετρήσεις του αναλφαβητισμού. Ο αναλφαβητισμός αυτός καθαυτός σημαίνει να μη γνωρίζεις να διαβάζεις και να γράφεις. Εχει εξαλειφθεί σχεδόν παντού στον αναπτυγμένο κόσμο. Μετριέται όμως και αποτελεί σοβαρό πρόβλημα, γιατί όπου χαλαρώνουν λίγο τα πράγματα έχει την τάση να αυξάνεται ο «λειτουργικός αναλφαβητισμός». Να μπορείς να διαβάζεις δηλαδή αλλά να μην καταλαβαίνεις τι λέει αυτός που μιλάει, τι γράφει η εφημερίδα, να μη μπορείς να βρίσκεις τον δρόμο σου στο σιδηροδρομικό σταθμό ή στον σταθμό του μετρό, να μη μπορείς να διαβάσεις στο Ιντερνετ τα φορολογικά σου και άλλα δεδομένα που αφορούν τις σχέσεις σου με τις Αρχές.
Σήμερα στην Ελλάδα το πρόβλημα είναι ο λειτουργικός αναλφαβητισμός, όχι της πλειοψηφίας των κατοίκων αλλά της πλειοψηφίας των εκπαιδευτικών. Τι γίνεται με αυτήν την αξιολόγηση; Θα πειστούν επιτέλους, με κάποια μέθοδο από αυτές που εφαρμόζει για να μην ασκήσει «καταστολή» η κυβέρνησή μας, οι εκπαιδευτικοί να εφαρμόσουν τον σχετικό νόμο; Και μήπως πρέπει στα κριτήρια της αξιολόγησης να περιλαμβάνεται και η βαθμολόγηση μιας απλής έκθεσης με παράρτημα τον σχολιασμό μερικών δύσκολων γραμματικών και συντακτικών καταστάσεων;
Προ έτους, όταν οι τραμπούκοι αισθάνονταν πιο ελεύθεροι, ωραιοτάτη και εξαιρετικά καλοντυμένη τσουλάρα, που είχε διαβάσει μια συναφή μου άποψη υπέρ της αξιολόγησης με ρώτησε: «Εσάς ποιος σας αξιολογούσε;». Της απάντησα όσο μπορούσα πιο ευγενικά: «Ξέρετε, εμένα σε 32 χρόνια, που εκπροσωπούσα τον λαό της Υπαίθρου Αττικής στο Κοινοβούλιο με αξιολόγησαν 14 φορές οι συμπολίτες μου και αποχώρησα οικειοθελώς στα 74 μου χρόνια. Στα δυο άλλα επαγγέλματα που επέλεξα όταν ήμουν δικηγόρος με αξιολογούσε η αγορά νομικών υπηρεσιών και όταν ήμουν στο Παρίσι πανεπιστημιακός με αξιολογούσε κάθε εξάμηνο επιτροπή από ανώτερούς μου». Το τσουλί αποστομώθηκε, μου γύρισε την πλάτη και έφυγε εγείροντας τα «αχ και βαχ» της γηραλέας παρέας μου.
Την ίδια εποχή έβλεπα μια μέρα στην τηλεόραση μια χαριτωμένη φοιτήτρια που έψαχνε να βρει «πώς λέγεται αυτό το φρούτο που ωριμάζει σε τσαμπιά, που πατιόταν παλιά με τα πόδια και τώρα συνθλίβεται με ηλεκτρικά μηχανήματα, που ο χυμός του υφίσταται ζύμωση με την επίδραση του οξυγόνου και όταν το πιούμε οξειδωμένο μας προκαλεί στην αρχή αισθήματα ευφορίας και μπορεί να οδηγήσει και στην απώλεια του ελέγχου της συμπεριφοράς μας». Η τηλεπερσόνα βοηθούσε κατά ριπάς την τηλεπερσόνα wanna be αλλά φως δεν βλέπαμε.
Μια άλλη φορά, δύο σοβαρότατες κυρίες έπρεπε να απαντήσουν στην ερώτηση ποια είναι τα πολυπληθέστερα αντικείμενα που γυρίζουν γύρω από τη Γη. Υπήρχε η σωστή απάντηση «τεχνητοί δορυφόροι» και υπήρχε και μια άλλη απάντηση «ήλιοι». Οι δύο σοβαρότατες κυρίες (εκπαιδευτικοί) ποντάρισαν τα μισά τους χρήματα στους «ήλιους, που γυρίζουν γύρω από τη Γη».
Προχθές, ήταν μια βροχερή βραδιά στον Αγιο Δομίνικο. Δύο παίχτες του «Survivor», η μια εκ των οποίων ήταν μια ωραιότατη κυρία που άφηνε πολλές υποσχέσεις και προοπτικές μελλοντικού θηλασμού, ερωτήθηκαν τι ποσοστό νερού έχει το μητρικό γάλα. Και οι δυο απάντησαν ποσοστά κάτω από το 60%. Το ταλαίπωρο βρέφος θα προσπαθεί να θηλάσει και θα διαμορφώνει νοοτροπία δράκουλα, αφού το πηχτό αυτό πράγμα μάλλον θα τρώγεται με το κουτάλι.
Πολλοί μου έγραψαν για να μου πουν πως ήταν λάθος αυτό που είχα πει, ότι δηλαδή μια έρευνα έδειχνε ότι το 78% της φοιτητικής νεολαίας δεν γνώριζε ποιος ήταν Πρωθυπουργός. Είχαν δίκιο. Οι περισσότεροι γνώριζαν ότι κάποιος Τσίπρας μας κυβερνάει. Οι περισσότεροι όμως πάλι δεν ξέραν τι έχει σπουδάσει, πόσων ετών είναι, πού εμφανίστηκε, τι έχει στο βιογραφικό του και πώς αναρριχήθηκε στην εξουσία. Ηταν δηλαδή λειτουργικά αναλφάβητοι. Γιατί, αν τα ξέρεις όλα αυτά, επιλέγεις Πρωθυπουργό σύμφωνα με τα συμφέροντά σου και τις πεποιθήσεις σου. Ζεις σε δημοκρατία. Αν δεν τα ξέρεις, ψηφίζεις «ολέ, ολέ Τσίπρα τρελελέ» ή «είναι τρελός ο στρατηγός» ή τραγουδάς «Μαργαρίτα, Μαργαρώ» στον υπερήλικο συνθέτη, που επιτέλους πραγματοποιεί το όραμα που ένας άλλος ποιητής, ο Δημήτρης Χριστοδούλου, που δεν είναι πια μαζί μας, είχε διατυπώσει για πολύ πιο συγκεκριμένους λόγους: «Στρώσε το στρώμα σου για δυο».
Η απελευθέρωση της χώρας από τη δικτατορία της μετριότητας, που μας έχει επιβληθεί, θα ξεκινήσει από το εκπαιδευτικό σύστημα. Μας χρειάζεται ένας Κοραής. Αλλιώς πάμε κατά διαβόλου.
