Ο Φράνκο εξασφάλισε το μέλλον της οικογένειάς του πολύ καλύτερα από ό,τι το μέλλον της χώρας του: με αυτό το σχόλιο συνόδευε τις προάλλες η «El Pais» ένα ρεπορτάζ γύρω από την κληρονομιά που άφησε ο ισπανός δικτάτορας στην οικογένειά του. Το ζήτημα επανήλθε στην επικαιρότητα με αφορμή τον θάνατο, σε ηλικία 91 χρόνων, και την κηδεία στις 11 Ιανουαρίου της Κάρμεν Φράνκο ι Πόλο, της μοναχοκόρης του Φράνκο. Και η συζήτηση αναζωπυρώνεται: έχουν άραγε κληρονομικά δικαιώματα τα επτά εγγόνια του δικτάτορα σε μία περιουσία που αποκτήθηκε σε μεγάλο βαθμό παράνομα στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, την περίοδο 1936-1939, και των 36 χρόνων που διήρκεσε η φασιστική διακυβέρνησή του;

Μετά τον θάνατο του Φρανθίσκο Φράνκο, το 1975, η νεαρή δημοκρατία που προσπαθούσε να σηκώσει την Ισπανία στα πόδια της χορήγησε στην οικογένεια του δικτάτορα προνόμια που ακούγονται σήμερα εξωφρενικά. Η χήρα του, Μαρία ντελ Κάρμεν Πόλο, λάμβανε μέχρι τον θάνατό της, το 1988, σύνταξη υψηλότερη από τις αποζημιώσεις των πρώτων πρωθυπουργών, του Αδόλφο Σουάρεθ ή του Φελίπε Γκονθάλεθ. Η μοναχοκόρη της και ο σύζυγος αυτής διέθεταν έως το 1986 διπλωματικό διαβατήριο. Και όταν η νεαρή ιβηρική δημοκρατία αρνήθηκε την ανανέωσή του, το διπλωματικό διαβατήριο αντικαταστάθηκε από έναν τίτλο ευγενείας απονεμημένο από τον βασιλιά της Ισπανίας. Αλλά αυτά τα προνόμια και τα εισοδήματα δεν είναι παρά ψιλά γράμματα μπροστά στην περιουσία των 500 εκατομμυρίων ευρώ πάνω στην οποία «κάθονται» σήμερα τα επτά εγγόνια του Φράνκο: κτήματα στις πύλες της Μαδρίτης καθώς και στη Γαλικία, κτίρια, χώροι στάθμευσης, συμμετοχές σε εταιρείες ακινήτων και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα συνθέτουν ένα άριστο χαρτοφυλάκιο.

Πολλές φωνές ζητούν την επιστροφή της περιουσίας αυτής στο κράτος. «Κάθε φορά που παρκάρω αναρωτιέμαι αν βοηθάω να γίνει η οικογένεια ακόμα πιο πλούσια», λέει στους βρετανικούς «Times» ο Εμίλιο Σίλβα, επικεφαλής μιας οργάνωσης για την «ανάκτηση της ιστορικής μνήμης». «Μεγάλο μέρος της οικογενειακής περιουσίας αποκτήθηκε παράνομα και είναι ντροπή που το κράτος δεν το ερεύνησε ποτέ», προσθέτει. Αντίθετα όμως με ό,τι συνέβη, για παράδειγμα, στη Χιλή του Πινοτσέτ, όπου οι κληρονόμοι του σύρθηκαν ενώπιον της δικαιοσύνης για κατάχρηση δημόσιου χρήματος, στην Ισπανία η κυβέρνηση αντιτείνει πάντα την ανάγκη συμφιλίωσης ανάμεσα στο χθες και το σήμερα μιας μετάβασης δίχως τέλος. Κι έτσι τα επτά εγγόνια του Φράνκο συνεχίζουν να απασχολούν με τα διαζύγια, τους γάμους και τις εξόδους τους τις κοσμικές στήλες. Ενίοτε, βέβαια, και τις αστυνομικές στήλες: ο μεγαλύτερος γιος της Κάρμεν Φράνκο ι Πόλο, Φρανθίσκο, καταδικάστηκε την περασμένη εβδομάδα σε 30 μήνες φυλάκιση για εσκεμμένη εμβόλιση ενός περιπολικού στη διάρκεια καταδίωξης το 2012· και ο Χάιμε, ο μικρότερος αδελφός του, είχε καταδικαστεί το 2009 σε έναν χρόνο με αναστολή για ξυλοδαρμό της συντρόφου του.

Εξακολουθεί, παρόλα αυτά, να υπάρχει ακόμα και σήμερα στην Ισπανία ένα (οικογενειακό) Ιδρυμα Φρανθίσκο Φράνκο. Εχει την έδρα του σε ένα κάστρο του 19ου αιώνα στη Γαλικία, που ο δικτάτορας «προσέφερε» στον εαυτό του το 1938. Το πελώριο κάστρο, αναγνωρισμένο κομμάτι της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, συντηρείται με χρήματα από τον δημόσιο κορβανά –το οικογενειακό ίδρυμα καλύπτει απλώς το κόστος των επισκέψεων από το κοινό. «Ο Φράνκο έκλεψε το κάστρο από τον λαό της Γαλικίας. Το θέλουμε πίσω», λέει ο αντιπρόεδρος του περιφερειακού συμβουλίου Γκορέτι Σανμαρτίν. «Νομίζω πως η Ισπανία μπορεί μια μέρα να συμβιβαστεί με τη σκοτεινή περίοδο του Φράνκο», σχολιάζει από την πλευρά του ο ιστορικός Ανχελ Βίνιας, «ίσως όμως τον 22ο αιώνα».