Σπουδή πάνω στην παιδεία και την ουτοπία ενός ελεύθερου ανοιχτού χώρου μάθησης ετοιμάζουν οι επιμελητές της ελληνικής συμμετοχής στη φετινή Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας. «Η Σχολή των Αθηνών», με έμπνευση από τη σχολή του Πλάτωνα, τη διαλεκτική μέθοδο του Σωκράτη, αλλά και τις πολεοδομικές προτάσεις του Κωνσταντίνου Δοξιάδη, είναι το έργο των αρχιτεκτόνων Χριστίνας Αργυρού και Ράιαν Ναϊχάιζερ, το οποίο πρόκειται να παρουσιάσουν στο ελληνικό περίπτερο ερμηνεύοντας το κεντρικό θέμα της 16ης Μπιενάλε «Freespace».

Η έκθεση, την οποία έχουν αναλάβει οι αρχιτέκτονες Ιβόν Φαρέλ και Σέλι ΜακΝαμάρα, εγκαινιάζεται στη Βενετία στις 26 Μαΐου και διαρκεί ώς τις 25 Νοεμβρίου. Ωστόσο το σφιχτό χρονικό περιθώριο υποβολής προτάσεων ρίχνει σκιές στην επιλογή της επταμελούς επιτροπής, καθώς η κοινότητα των ελλήνων αρχιτεκτόνων σε αναρτήσεις της στο facebook εκφράζει τον σκεπτικισμό της για την ταχύρυθμη διαδικασία και τη χρονική ανεπάρκεια ενημέρωσής της.

ΣΚΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ. Σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας – αρμόδιου υπουργείου που αναλαμβάνει τη διαδικασία των Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής -, στις 19 Ιανουαρίου ανακοινώθηκε η συγκρότηση της επταμελούς επιστημονικής επιτροπής με σκοπό την επιλογή του επιμελητή στη 16η Μπιενάλε. Με συντονιστή τον Δημήτρη Ησαΐα, κοσμήτορα του Μετσόβιου Πολυτεχνείου, και μετέχοντες τους Αλκμήνη Πάκα, Τόνια Κατερίνη, Γιώργο Πλατσάκη, Φανή Βαβύλη – Τσινίκα, Σόνια Σούμπερτ, Χρυσούλα Κουρτέλη, η επιτροπή έπρεπε έως τις 31/1 να ολοκληρώσει το έργο της. Την ίδια ημέρα, 19/1, αναρτήθηκε και η προκήρυξη συμμετοχής στην Μπιενάλε, στην ιστοσελίδα του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ. Η αρχική προθεσμία ήταν Δευτέρα 22 Ιανουαρίου, μέχρι τη 1 το μεσημέρι. Δόθηκε μια παράταση, με τελική προθεσμία Πέμπτη 25 Ιανουαρίου. Με άλλα λόγια, το αρμόδιο υπουργείο και η γενική γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, υπεύθυνη και για την οργάνωση των Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής, Ειρήνη Κλαμπατσέα έδωσαν περιθώριο μόνο τεσσάρων εργάσιμων ημερών σε όσους ενδιαφερόμενους αρχιτέκτονες επιθυμούσαν να διαμορφώσουν και να στείλουν τις προτάσεις τους για το ελληνικό περίπτερο.

«Η Σχολή των Αθηνών» θα εξετάσει την αρχιτεκτονική των ακαδημαϊκών κοινών – από την Ακαδημία του Πλάτωνα μέχρι τα σύγχρονα πανεπιστημιακά σχέδια. Σύμφωνα με τους επιμελητές, είναι μια φιλοδοξία, ένα ουτοπικό όραμα ενός ελεύθερου, ανοιχτού, άτυπου και κοινού χώρου μάθησης. Είναι ένας χώρος που βρίσκεται στο «ενδιάμεσο». Ούτε μέσα ούτε έξω, δεν έχει τις ιδιότητες ενός δωματίου αλλά ούτε και είναι ένας χώρος μόνο για κυκλοφορία. Παρόλο που συνήθως θεωρούμε ότι η μάθηση λαμβάνει χώρα στην τάξη, εκπαιδευτικοί και αρχιτέκτονες έχουν αναγνωρίσει εδώ και χιλιάδες χρόνια ότι η εκμάθηση πραγματοποιείται επίσης στο «ενδιάμεσο»: στους διαδρόμους, στις σκάλες, στην καφετέρια, στο προαύλιο.

ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΧΩΡΟΣ. «Ο Σωκράτης δίδαξε στην αρχαία Αγορά. Ο Πλάτωνας ίδρυσε την Ακαδημία του στον Ελαιώνα της Αθήνας, όπου συχνά δίδασκε ενώ περπατούσε. Μεσαιωνικά κολέγια ήταν οργανωμένα γύρω από μια κοινόχρηστη αυλή. Τα πανεπιστήμια του 20ού αιώνα είναι γεμάτα από άτυπους μαθησιακούς χώρους, συνήθως συνδεδεμένους με χώρους κυκλοφορίας. Ενώ σήμερα υπάρχει μια ιδιαίτερη γοητεία γύρω από τον σχεδιασμό αμφιθεατρικών ή κλιμακωτών καθισμάτων που αποτελούν το κύριο αρχιτεκτονικό χαρακτηριστικό ενός ακαδημαϊκού κοινού χώρου. Φιλοδοξούμε να κοιτάξουμε και προς το παρελθόν αλλά και να σαρώσουμε το σημερινό τοπίο της πανεπιστημιακής αρχιτεκτονικής και να αναδείξουμε συναρπαστικούς και επιτυχείς χώρους που είναι “ελεύθεροι” – δημοκρατικοί, απρογραμμάτιστοι και κοινοί» αναφέρουν οι Αργυρού και Ναϊχάιζερ. Το επιμελητικό δίδυμο φαντάζεται το ελληνικό περίπτερο ως το δικό του είδος μάθησης «ελεύθερου» χώρου, υιοθετώντας την αρχιτεκτονική κοινοτοπία της σκάλας ή του αμφιθεατρικού τοπίου και δημιουργώντας έναν ενεργό χώρο μάθησης, συζήτησης και επικοινωνίας. Μέσα σε αυτό το τοπίο, αρχιτεκτονικές μακέτες που απεικονίζουν ακαδημαϊκούς κοινούς χώρους από όλη την Ιστορία και όλο τον κόσμο, εν ενεργεία και μη, θα δημιουργήσουν ένα πεδίο αρχιτεκτονικών δειγμάτων που γεμίζει το περίπτερο προς όλες τις κατευθύνσεις. Το έργο αναγνωρίζει ότι οι κοινοί χώροι του πανεπιστημίου – μη προγραμματισμένοι χώροι για αυτοσχέδιες συνομιλίες, περιστασιακά κουτσομπολιά, pop-up διαλέξεις, δικτύωση και άτυπη διδασκαλία – είναι ζωτικής σημασίας για την αδιάλειπτη συνάφεια και ζωντάνια του ακαδημαϊκού θεσμού και αξίζουν συνεχή κριτική και εκσυγχρονισμό.

ΟΙ ΕΠΙΜΕΛΗΤΕΣ. Η Χριστίνα Αργυρού είναι αρχιτέκτονας, αστική σχεδιάστρια και συγγραφέας. Το 2009 έλαβε πτυχίο Μπάτσελορ από το  Πανεπιστήμιο του Princeton και το μεταπτυχιακό της από τη Σχολή Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Yale. Μαζί με τον Ράιαν Ναϊχάιζερ, αρχιτέκτονα, αστικό σχεδιαστή, μηχανικό, καλλιτέχνη και συγγραφέα, ίδρυσαν στο Λονδίνο το αρχιτεκτονικό τους γραφείο Neiheiser Argyros κάνοντας έργα στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Η ελληνίδα αρχιτέκτονας της επιμελητικής πρότασης «Η Σχολή των Αθηνών» έχει προσθέσει στο βιογραφικό της την εργασία της σε βραβευμένα γραφεία του εξωτερικού, μεταξύ των οποίων τα ΟΜΑ και WORKac στη Νέα Υόρκη και Ateliers Jean Nouvel στο Παρίσι.

Αντίστοιχα και ο Ναϊχάιζερ συνεργάστηκε μεταξύ άλλων με τα γραφεία ΟΜΑ του Ρεμ Κούλχαας και των Ντίλερ – Σκοφίντιο στη Νέα Υόρκη. Και οι δύο επιμελητές της ελληνικής συμμετοχής διδάσκουν στο Πανεπιστήμιο Architectural Association (ΑΑ) στο Λονδίνο. Συγγράφουν μάλιστα το βιβλίο «The School of Athens», το οποίο εξετάζει πιο συγκεκριμένα την Αθήνα και τον πιθανό ρόλο που μπορούν να έχουν τα ακαδημαϊκά ιδρύματα στην αναζωογόνηση και την αναδιαμόρφωση της πόλης.

Τελευταία Νέα