Η «κυνηγός» του facebook, οι επιζώντες των Ερυθρών Χμερ

Η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει: τα διαφημιστικά σποτ παρουσιάστηκαν (και αντιπαραθέτουν πλάνα με την Ανιές Βαρντά ή τον Τσε Γκεβάρα, σε ερωτήματα του στυλ «Τι συνέβη;» ή «Πώς αντέδρασες;»), οι παράλληλες εκδηλώσεις ανακοινώθηκαν (και περιλαμβάνουν από μουσικούς σινεμαραθωνίους μέχρι συζητήσεις για τη λογοκρισία στα social media), ενώ την ερχόμενη Τρίτη θα αρχίσει η ηλεκτρονική προπώληση των εισιτηρίων. Κι όμως, το 20ό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης δεν έχει ανοίξει ακόμη όλα τα χαρτιά του –η συνέντευξη Τύπου όπου θα αποκαλυφθεί και η τελευταία λεπτομέρεια έχει οριστεί για την ερχόμενη Δευτέρα στις 12.00, στην Αίθουσα Παύλος Ζάννας του Ολύμπιον. Μέχρι τότε οι φίλοι των ντοκιμαντέρ μπορούν να ρίξουν μια ματιά σε ταινίες που διαγωνίζονται για τα βραβεία του κοινού και που γοητεύουν ήδη από την περιγραφή τους, αν και δεν έχουν ανακοινωθεί επισήμως.

Στην ενότητα «Μουσική» λοιπόν μπορεί κανείς να βρει το «Ηχοι της Κιμπέρα» του Λουίς Λαντσάρες Μπαρνταγί (Ισπανία, 2017), που παρακολουθεί τρεις κατοίκους της ομώνυμης παραγκούπολης, της μεγαλύτερης του Ναϊρόμπι, στην προσπάθειά τους να ιδρύσουν μια μουσική κολεκτίβα. Να στήσουν δηλαδή ένα στούντιο με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας και τελικά να ενώσουν την τοπική μουσική σκηνή, προσφέροντάς της έναν χώρο έκφρασης: το μεγάλο φεστιβάλ που διοργανώνουν απαιτεί προετοιμασίες πολλών ντεσιμπέλ και συνιστά, εν μέσω τόσο σκληρών συνθηκών διαβίωσης, μια υπόθεση ζωής και θανάτου.

Στην ενότητα με τίτλο «Καλειδοσκόπιο», όπου συγκεντρώνονται ταινίες με ιστορίες απ’ όλο τον κόσμο, θα προβληθεί το «Ο άγνωστος του facebook» της Νικόλ Νίλσεν Χοράνι (Δανία, 2017), με επίκεντρο τη δυναμική αφήγηση μιας γυναίκας που διαπιστώνει πως ο σύντροφος με τον οποίον γνωρίστηκε μέσω κοινωνικών δικτύων είναι ένας άγνωστος: το κυνήγι της αλήθειας εκ μέρους της αφενός αποτυπώνει την ανάγκη των ανθρώπων να πιστέψουν σε κάτι μεγάλο, έστω κι αν χρειαστεί να αλλάξουν ταυτότητες και αφετέρου κάνει τον θεατή να ταυτιστεί τόσο με τον «εξαπατημένο» όσο και με τον «απατεώνα» της υπόθεσης. Στην ίδια κατηγορία βρίσκεται και το «Η φούστα δεν πάει στα βουνά» του Ρουμπέν Μεντόζα (Κολομβία, 2017), με την κάμερα να στρέφεται σε μια μεσήλικη γυναίκα που γεννήθηκε άνδρας κι έχει την «τύχη» να ζει σε ένα μικρό χωριό στους πρόποδες των Ανδεων, με βαθιά συντηρητικούς κατοίκους: το όνομά της είναι Μαρία Λουίζα Φουέντες και την ενέργεια που χρειάζεται για να αντέχει τη σκληρότητα των γύρω της την αντλεί, λέει, από τη φύση.

Με ενδιαφέρον γαστρονομικό, η ενότητα «Food Vs Food» περιλαμβάνει το «Πεινασμένοι για ράμεν» του Κόκι Σιγκένο (Ιαπωνία, 2017), με πρωταγωνιστή τον ιάπωνα σεφ Οσάμου Τομίτα, γνωστό και ως βασιλιά της σούπας ράμεν, που αν και έχει αφιερώσει τη ζωή του στην αέναη αναζήτηση του τέλειου ζωμού και των γευστικότερων νουντλς, δεν διστάζει να εξομολογηθεί στην κάμερα τα μυστικά της τέχνης του: προσήλωση στην απλότητα και τυφλή αφοσίωση στον στόχο. Σε μια άλλη προσωπική διατροφική εκστρατεία, ο Τζέιμς Ουίλκς, πρωταθλητής πολεμικών τεχνών, συναντιέται με ιδεαλιστές επιστήμονες, μέλη της παγκόσμιας αθλητικής ελίτ αλλά καθημερινούς ήρωες ή προσωπικότητες όπως ο Αρνολντ Σβαρτσενέγκερ, με σκοπό να αποδομήσει την πεποίθηση ότι το κρέας αποτελεί τη μοναδική πηγή υγείας, δύναμης και πρωτεϊνών: τον σκηνοθετεί στο «Αλλάζοντας τους κανόνες του παιχνιδιού» (ΗΠΑ, 2018), ο οσκαρούχος ελληνοαμερικανός Λούι Ψυχογιός.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ. Στα ντοκιμαντέρ που ζωντανεύουν την Ιστορία και τις μνήμες που μας καθορίζουν, βρίσκεται κι ένα του πολυβραβευμένου Τζο Μπέρλιντζερ με τίτλο «Σκόπιμη καταστροφή» (ΗΠΑ, 2017): στο επίκεντρό του, από τη μια η χολιγουντιανή λογοκρισία στις σκηνές μαζικών εκτελέσεων της πρώτης μεγάλης κινηματογραφικής παραγωγής με θέμα τη Γενοκτονία των Αρμενίων (η ταινία «Η μεγάλη υπόσχεση» του Τέρι Τζορτζ) και από την άλλη η συγκάλυψη των ιστορικών γεγονότων που μεθόδευσε το τουρκικό κράτος και οι αρνητές των 1,5 εκατομμυρίου νεκρών. Το ντοκιμαντέρ του Μπέρλιντζερ δίνει έμφαση και στην προσπάθεια ολοκλήρωσης μιας ταινίας με ιστορικό περιεχόμενο, τη στιγμή που ένα ακόμα, με τίτλο «Ντέιβιντ Στράτον: Μια ζωή σινεμά» (Αυστραλία, 2017), διά χειρός Σάλι Αϊτκεν, στρέφει τον φακό του σε έναν άνθρωπο για τον οποίο ο κινηματογράφος δεν είναι ψυχαγωγία, αλλά, αυτό που λέμε, τρόπος ζωής. Ο λόγος για τον κριτικό Ντέιβιντ Στράτον, του οποίου το ιδιόμορφο βλέμμα εξερευνά την ένδοξη ιστορία της έβδομης τέχνης στην Αυστραλία, τη χώρα που διάλεξε να ζει.