«Μιλάς ελληνικά;». «Ελληνας είμαι». «Εδώ κοιμάσαι;». «Τις τελευταίες μέρες, ναι». «Πώς βρέθηκες στον δρόμο;». «Δεν έχω πού να πάω». «Οικογένεια;»… Γύρισε την πλάτη, δεν ξαναείπε λέξη, ούτε σήκωσε το βλέμμα. Εστρωσε την κουβέρτα στο φαρδύ πεζούλι, έκανε μαξιλάρι μια αλλαξιά ρούχα που έβγαλε από το χαρτόκουτο (ενός ακριβού εκτυπωτή) και έμεινε για λίγο να κοιτάζει το «νοικοκυριό» του.

Το ίδιο πεζούλι στην πίσω «αυλή» της Τραπέζης της Ελλάδος, μεταξύ των οδών Εδουάρδου Λω και Ομήρου, μοιράζονται το τελευταίο διάστημα τουλάχιστον πέντε – έξι άνθρωποι. Αλλοι τόσοι, Ελληνες και αλλοδαποί, περνούν τις νύχτες τους στο προηγούμενο τετράγωνο, ανάμεσα στο κουφάρι του ιστορικού κινηματογράφου Αττικόν και στο (υπερφωτισμένο) κατάστημα αλυσίδας ηλεκτρικών ειδών της πλατείας Κοραή, ενώ ακόμα πιο χαμηλά, από το ύψος της Σανταρόζα μέχρι την Ομόνοια, επίσης διακρίνονται χαρτόνια και πολυχρησιμοποιημένοι υπνόσακοι μέσα σε στοές ή στην είσοδο ξενοίκιαστων μαγαζιών.

Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ. Εικόνες εξαθλίωσης κατέγραψαν τα «ΝΕΑ» σχεδόν σε όλο το μήκος της Σταδίου, σε έναν από τους πιο εμπορικούς δρόμους της πρωτεύουσας τον οποίο κατακλύζουν εξόφθαλμες αντιφάσεις. Η κατάσταση στη νέα «οδό αστέγων» είναι γνωστή στους υπεύθυνους του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης (ΚΥΑΔΑ) του Δήμου Αθηναίων και μη κυβερνητικών οργανώσεων που στηρίζουν αστέγους. «Πράγματι, ξέρουμε τα προβλήματα. Εδώ και δύο χρόνια διαθέτουμε κλιμάκιο στον δρόμο καθημερινά και σε οποιαδήποτε αναφορά πολίτη μέσω του τηλεφωνικού κέντρου μας ή του 1595 ανταποκρινόμαστε» λέει η πρόεδρος του ΔΣ του ΚΥΑΔΑ Ελένη Κατσούλη.

Σύμφωνα με την ίδια, πρόσφατη καταγραφή αποκάλυψε ότι μόνο στο εμπορικό τρίγωνο της Αθήνας υπάρχουν 180-200 άστεγοι: «Η συγκεκριμένη καταγραφή που κάναμε αφορά αυτή την κλειστή περιοχή στο κέντρο της πόλης, χωρίς δηλαδή να προχωρήσουμε προς Στρέφη, Φιλοπάππου, εγκαταλειμμένα κτίρια ή κάτω από γέφυρες. Σε κάθε περίπτωση όποιος πει ότι ξέρει πόσοι είναι σήμερα οι άστεγοι της πόλης θα πει ψέματα». Το ΚΥΑΔΑ προσφέρει καθημερινά 700 μερίδες φαγητού (προσφορά της ΜΚΟ Αποστολή της Αρχιεπισκοπής) ενώ σήμερα στους δύο ξενώνες φιλοξενούνται 180 άνθρωποι.

ΠΟΛΛΑΠΛΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ. Η υπεύθυνη των προγραμμάτων στήριξης αστέγων της ΜΚΟ Κλίμακα Αντα Αλαµάνου μιλάει για το προφίλ των αστέγων: «Σίγουρα όσοι βρίσκονται σε Σταδίου, Μοναστηράκι ή στις εξόδους των σταθμών του μετρό παραμένοντας για χρόνια στους δρόμους δεν είναι νεοάστεγοι. Πρόκειται για τον σκληρό πυρήνα αστέγων με πολλαπλά προβλήματα: συνήθως χρήστες, ίσως με ψυχιατρική διαταραχή, αλκοολικοί κ.τ.λ. Βρέθηκαν λοιπόν στο δρόμο και παραμένουν εκεί γιατί δεν θα μπορούσαν να φιλοξενηθούν στις έστω λίγες δομές που υπάρχουν».

Μεγάλη έρευνα της Κλίμακας το 2012 είχε αποκαλύψει το θέμα των νεοαστέγων, ωστόσο φέρεται ότι αυξάνονται πλέον ανησυχητικά οι εν δυνάμει άστεγοι, οικογένειες που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας: «Μέσα στα χρόνια διαπιστώνουμε ότι οι άστεγοι του 2012, άτομα της μεσαίας τάξης που είχαν χάσει σπίτι και δουλειά, αλλά δεν είχαν ψυχοπαθολογία, έφυγαν από τους δρόμους. Ομως έχουμε πάρα πολλές οικογένειες, Ελλήνων και αλλοδαπών, σε σπίτια χωρίς ρεύμα και με υπέρογκες οφειλές». Και η Αντα Αλαµάνου καταλήγει: «Πλέον είναι ευθύνη όλων μας να εκπαιδεύσουμε την κοινωνία. Δεν είναι μόνο το φαγητό σημαντικό για τον άστεγο. Η αλληλεγγύη ήταν σπουδαία το 2012 αλλά τώρα έχουμε 2018 και δυστυχώς παλεύουμε το τεράστιο αυτό πρόβλημα με συσσίτια. Δεν αρκούν τα μέτρα ανακουφιστικού και φιλανθρωπικού τύπου».

Οι ηλικιωμένοι, οι εξαρτημένοι και οι ψυχικά άρρωστοι

Για τρεις κατηγορίες αστέγων που χρειάζονται εξειδικευμένη φροντίδα και στήριξη μιλούν τόσο η πρόεδρος του ΚΥΑΔΑ Ελένη Κατσούλη όσο και η υπεύθυνη της Κλίμακας Αντα Αλαμάνου. «Οι ψυχικά νοσούντες, οι αλκοολικοί και τοξικοεξαρτημένοι καθώς και οι ηλικιωμένοι –μια κατηγορία που αρχίζει να αυξάνεται –πρέπει να αντιμετωπιστούν με σοβαρότητα και υπομονή» λέει η Ελένη Κατσούλη ενώ η Αντα Αλαμάνου προσθέτει: «Δεν υπάρχει μόνο μία, κοινή, λύση. Για παράδειγμα, ο άστεγος με προβλήματα ψυχικής υγείας χρήζει εξειδικευμένης βοήθειας και θα μπορούσε να φιλοξενηθεί μόνο σε εξειδικευμένη δομή, που σήμερα δεν υπάρχει».

Χωρίς κρατικές δομές. Σύμφωνα με την επικεφαλής του ΚΥΑΔΑ, «στα χρόνια της κρίσης κατέρρευσαν όλες οι κρατικές δομές και τα προγράμματα επανένταξης και οι άνθρωποι αυτοί έμειναν στον αέρα. Εκεί πρέπει να ρίξουμε το βάρος τώρα. Εχει γίνει ήδη μια χρήσιμη δικτύωση με άλλους φορείς και σύντομα αυτή η διασύνδεση θα γίνει ηλεκτρονική με την ελπίδα όλα να προχωρούν ταχύτερα. Αν βρούμε μια μητέρα με ένα παιδί, δεν μπορούμε να την βοηθήσουμε σε κάποιον από τους ξενώνες μας. Μπορεί όμως να βοηθηθεί μέσω άλλου φορέα που δέχεται αυτήν την κατηγορία αστέγων. Καθένα περιστατικό δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται απλώς ως ένας άστεγος».

Τελευταία Νέα