PROJECT SYNDICATE

Με δεδομένη τη διόγκωση των οικονομικών ανισοτήτων στις ΗΠΑ, πολλοί αναλυτές ίσως υποθέσουν ότι οι Αμερικανοί θα θέλουν να περιορίσουν τις διαφορές στα εισοδήματα, καθιερώνοντας ένα πιο προοδευτικό φορολογικό σύστημα. Αυτή η υπόθεση θα ήταν λάθος επειδή, τον Δεκέμβριο, το αμερικανικό Κογκρέσο ενέκρινε ένα φορολογικό νομοσχέδιο που, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, θα ωφελήσει ιδιαίτερα τα πλούσια νοικοκυριά. Ισως ο Τζον Στάινμπεκ είχε δίκιο όταν είπε: «Ο σοσιαλισμός ποτέ δεν θα αποκτήσει ρίζες στην Αμερική επειδή οι φτωχοί δεν βλέπουν τον εαυτό τους ως προλεταριάτο που το εκμεταλλεύονται, αλλά ως εκατομμυριούχους με προσωρινά προβλήματα».

Για όσους πιστεύουν ότι μια κοινωνία θα πρέπει να παρέχει στα μέλη της ίσες ευκαιρίες και ότι όποιος δουλέψει σκληρά μπορεί να ανέβει πιο ψηλά στην κοινωνικοοικονομική κλίμακα, η ανακατανομή του εισοδήματος δεν θεωρείται απαραίτητη. Αυτό πιστεύει η πλειονότητα των Αμερικανών. Σύμφωνα με δημοσκόπηση, το 70% των Αμερικανών θεωρεί πως οι φτωχοί μπορούν να βγουν από τη φτώχεια μόνοι τους. Στην Ευρώπη το αντίστοιχο ποσοστό είναι 35%. Με άλλα λόγια, οι περισσότεροι Ευρωπαίοι θεωρούν τους φτωχούς άτυχους, ενώ οι περισσότεροι Αμερικανοί οκνηρούς. Και ίσως αυτός είναι ένας λόγος που εξηγεί γιατί οι ευρωπαϊκές χώρες υποστηρίζουν ένα πιο γενναιόδωρο κράτος πρόνοιας.
Οι Αμερικανοί έχουν βαθιά ριζωμένες αισιόδοξες απόψεις για την κοινωνική κινητικότητα, που ενισχύονται από τις ιστορίες αυτοδημιούργητων μεγιστάνων. Ομως, πλέον, αυτά τα πιστεύω βασίζονται σε μύθους και όχι στα στοιχεία. Για παράδειγμα, οι Αμερικανοί πιστεύουν ότι μόνο 22% των παιδιών που σήμερα ζουν σε φτώχεια θα παραμείνουν άποροι ως ενήλικοι, όμως το πραγματικό ποσοστό ξεπερνά το 33%. Δηλαδή, υπερεκτιμούν την κοινωνική κινητικότητα προς τα πάνω και υποτιμούν την πιθανότητα του εγκλωβισμού στη φτώχεια επί γενιές. Το εντυπωσιακό είναι πως παρουσιάζονται περισσότερο αισιόδοξοι εκείνοι που ζουν στις περιοχές της χώρας με χαμηλή κινητικότητα –Τζόρτζια, Αλαμπάμα, Βιρτζίνια, Βόρεια και Νότια Καρολίνα.
Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι πως όταν δείχνουμε τα στοιχεία αυτά σε συντηρητικούς πολίτες, δεν επηρεάζονται καθόλου και παραμένουν αντίθετοι με οποιαδήποτε παρέμβαση της κυβέρνησης και με την ανακατανομή εισοδήματος. Και αυτό οφείλεται στην έλλειψη εμπιστοσύνης: μόνο το 17% των συντηρητικών ψηφοφόρων στις ΗΠΑ θεωρεί πως μπορεί να εμπιστεύεται τους πολιτικούς ηγέτες στη χώρα του. Η αντίδρασή τους στις κυβερνητικές παρεμβάσεις προέρχεται και από την πεποίθηση ότι το πολιτικό σύστημα είναι διεφθαρμένο και ότι υπηρετεί ειδικά συμφέροντα και λόμπι, ενώ ενθαρρύνει τη γραφειοκρατία –η δυσπιστία φθάνει σε ποσοστό το 80%. Κάποιες από αυτές τις αντιλήψεις είναι κοινές και στην Ευρώπη.
Υπάρχει τόσο μεγάλη πόλωση τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη, ώστε ακόμα και αφότου δεχθούμε τις ίδιες πληροφορίες, αντιδρούμε με διαφορετικούς τρόπους. Η Αριστερά θέλει περισσότερη κυβέρνηση, ενώ η Δεξιά λιγότερη. Είναι ξεκάθαρο ότι η πραγματικότητα ερμηνεύεται κατά το δοκούν. Είναι επίσης προφανές ότι οι απόψεις των πολιτών για την κοινωνική κινητικότητα έχουν σχέση με την ιδεολογία, τη γεωγραφία αλλά και τις συνθήκες.

Η Στέφανι Στάντσεβα είναι καθηγήτρια Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ
Τελευταία Νέα