Αρχή και τέλος μέσα από τρεις πολέμους: δύο Παγκόσμιους και έναν Ψυχρό. Ετσι γράφτηκε η ιστορία της Τσεχοσλοβακίας, ενός κράτους που ιδρύθηκε μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και τη διάλυση της Αυστροουγγαρίας και έπαψε να υπάρχει λίγο μετά την πτώση του σοβιετικού κόσμου με τον ειρηνικό διαχωρισμό της σε δύο κράτη. Πρώτα μπήκαν οι Γερμανοί το 1939. Αργότερα, μπήκαν οι Σοβιετικοί το 1968. Η γερμανική εισβολή υπήρξε για τις δυτικές χώρες το αποκορύφωμα της αυταπάτης τους πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο: πίστεψαν ότι αν την ανεχθούν θα κατευνάσουν τον Χίτλερ και τη νομιμοποίησαν. Πέτυχαν το ακριβώς αντίθετο. Το 1948, μια δεκαετία σχεδόν αργότερα, μία διαφορετική σοβιετική επέμβαση στο καθεστώς “από μέσα”, υπήρξε το σημείο που πλησίασε όσο ποτέ η μετατροπή του Ψυχρού Πολέμου σε ενδεχόμενο “θερμό”. ΕΣΣΔ, ΗΠΑ και Ευρώπη λάμβαναν θέσεις μάχης.
Μετά τα γεγονότα του 1948 [στην Ελλάδα, που σπαρασσόταν ταυτόχρονα από τον επίσης γεωπολιτικό Εμφύλιο Πόλεμο προσέχθηκαν ελάχιστα τότε και, για άλλους λόγους, έκτοτε] τα δύο μεγάλα διεθνή στρατόπεδα ενέτειναν την προετοιμασία τους για έναν τρίτο παγκόσμιο, ολοκληρωτικό πόλεμο. Στη Δύση, επιταχύνθηκε η δημιουργία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και η απαλλαγή της από τα βάρη του παρελθόντος, οικονομικά και πολιτικά, προκειμένου να καταστεί σταθερό έδαφος ανάσχεσης των Σοβιετικών. Ταυτόχρονα, δημιουργήθηκε το ΝΑΤΟ ως άμεση αντίδραση της Δύσης σε εκείνα τα γεγονότα του 1948. Δεν είναι παράξενο: μόλις τρία χρόνια μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Στάλιν ακολουθεί τώρα τα βήματα του παλαιού συμμάχου του Χίτλερ, τον οποίο στη συνέχεια με λύσσα πάντως πολέμησε όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στη Ρωσία. Η ανησυχία στη Δύση μεγάλωνε καθημερινά. Αλλά και εντός της ίδιας της Τσεχοσλοβακίας, η σοβιετική υποκίνηση στην καθεστωτική μεταβολή και η αναγκαστική στροφή της χώρας στον κουμμουνισμό οδήγησαν σειρά από σημαντικούς ανθρώπους να την εγκαταλείψουν όπως, ανάμεσά τους, και ο κορυφαίος αρχιμουσικός και διευθυντής της Τσεχικής Φιλαρμονικής Ραφαέλ Κούμπελικ.
Ο «ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ». Τα γεγονότα του 1948 ονομάστηκαν από το νέο καθεστώς “Νικηφόρος Φεβρουάριος”. Υπήρξαν το αποτέλεσμα του πραξικοπήματος που οργανώθηκε από το κουμμουνιστικό κόμμα της χώρας με τη σοβιετική υποστήριξη. Το κόμμα, που διατηρούσε πράγματι ισχυρή θέση στην πολιτική ζωή της χώρας ήδη από το Μεσοπόλεμο, είχε μεγάλο αριθμό μελών που ξεπερνούσαν το ένα εκατομμύριο τη στιγμή του πραξικοπήματος –αυτή η λαϊκή βάση αξιοποιήθηκε από τους επιτελείς του, αλλά είναι λίαν αμφίβολο αν παρέμεινε δική του και μετά την επικράτηση του νέου καθεστώτος. Αλλωστε αμέσως μετά τον Πόλεμο το κομμουνιστικό κόμμα της χώρας έδειχνε να είχε επιλέξει τη “μάχη μέσα στο καθεστώς”. Επιπλέον, ισχυρό ήταν το δεξιό Εθνικό Μέτωπο που συγκεφαλαίωνε ιστορικά τις μνήμες της γερμανικής κατοχής και πολιτικά την αντίθεση στον κομμουνισμό.
Η Τσεχοσλοβακία πέρασε τα είκοσι πρώτα χρόνια της κομμουνιστικής της περιόδου με τους σοβιετικούς να ελέγχουν τα πάντα, αλλά και με την αντίδραση στο λαό να κοχλάζει. Ωσπου, το 1967-1968 οι Σοβιετικοί βρέθηκαν μπροστά στην Ανοιξη της Πράγας, η οποία και οδήγησε στη διαβόητη εισβολή τους για να την καταστείλουν. Αυτό που τους ανησύχησε περισσότερο ήταν ότι επρόκειτο για προσπάθεια του ίδιου του κόμματος να φέρει τον “Σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο”, κάτι που ουδόλως άρεσε στη Μόσχα αφού απειλούσε πλέον ευθέως το μοντέλο της. Αυτή τη φορά οι Σοβιετικοί δεν ήταν μόνοι: χρησιμοποιήθηκαν δυνάμεις από πολλές χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας που είχε ιδρυθεί το 1955 ως δική τους τότε απάντηση στο ΝΑΤΟ μετά την εισδοχή σε αυτό της Δυτικής Γερμανίας το ίδιο έτος.
Πέρασαν έκτοτε χρόνια μέχρι τη Βελούδινη Επανάσταση του 1989 και την ξαφνική κατάρρευση του συνόλου του σοβιετικού κόσμου στις αρχές της δεκαετίας του 1990, όταν η χώρα απελευθερώθηκε οριστικά. Και ο Κούμπελικ, μεγάλης ηλικίας πια και παγκοσμίως αναγνωρισμένος, επέστρεψε από το σπίτι του στην Ελβετία για να διευθύνει τις θρυλικές συναυλίες της απελευθέρωσης, οι οποίες κατέστησαν και τα μεγάλα, αιώνια σύμβολά της.
