«Η Ιταλία συρρικνώνεται για να αποκτήσει και πάλι δυναμική και να κάνει το επόμενο άλμα. Πρόκειται για μεταβατική περίοδο, οι εκλογές δεν θα φέρουν κάτι καινούργιο. Χρειάζεται χρόνος για να χωνέψουμε τη γοργή πτώση του Ρέντσι. Και δεν γνωρίζω πού οδεύουμε». Ο Αλεσάντρο Μπαρίκο είναι ο πιο σημαντικός εν ζωή ιταλός συγγραφέας και ένας διανοούμενος που βρέθηκε πολύ κοντά στον Ματέο Ρέντσι επί πρωθυπουργίας του. Η πολιτική τον ενδιαφέρει και στη συνέντευξή του στην ισπανική εφημερίδα «El Pais» δεν μασάει τα λόγια του ούτε για τη χώρα ούτε για τους συμπατριώτες του που οδεύουν προς τις κάλπες της Κυριακής.
Πώς έφθασε η Ιταλία σε αυτό το κλίμα της αποσύνθεσης;
Εδώ δεν γνωρίσαμε ποτέ πολιτική σταθερότητα. Οταν ήμουν νέος, η κυβέρνηση άλλαζε τρεις φορές τον χρόνο. Η πολιτική ανωμαλία είναι πως η Ιταλία είναι η εμπροσθοφυλακή, ένα εργαστήριο. Είχαμε τον δικό μας Τραμπ, 25 χρόνια πριν τον αποκτήσουν στις ΗΠΑ. Αναπτυχθήκαμε πολύ γρήγορα, είμαστε παθιασμένοι με την πολιτική και κάνουμε όλες αυτές τις τρέλες.
Δηλαδή, ποιες;
Το Κίνημα των 5 Αστέρων είναι κάτι που ο κόσμος θα πρέπει να μελετήσει. Είναι το μοναδικό κόμμα που έχει συνδέσει την πολιτική με την ψηφιακή επανάσταση. Και αυτό θα συμβεί παντού, αν και όχι πάνω σε αυτό το μοντέλο. Ο ρεντσισμός επίσης ήταν κάτι περίεργο: στο λυκόφως όλης της ευρωπαϊκής Αριστεράς έρχεται ένας 40άρης και λαμβάνει 40% των ψήφων. Ομως αυτή η πληθώρα εφευρετικότητας και διαίσθησης κάνει αυτή τη χώρα έναν τόπο δύσκολο για την πολιτική.
Τον Ρέντσι τον κατάπιε η Ιταλία;
Ο Ρέντσι είναι μεγάλο πολιτικό ταλέντο. Δεν λέω ότι είναι ο Μέσι ή ο Νεϊμάρ… Ομως το παιχνίδι είναι τόσο δύσκολο που τον συνέτριψε. Και αυτό όταν το βλέπεις απέξω, δημιουργείς μια εικόνα σύγχυσης για το ποια είναι η Ιταλία. Ομως είναι σύγχυση όπως αυτή που επικρατεί σε όλα τα εργαστήρια –δεν πιστεύω ότι πρέπει να δαιμονοποιήσουμε τη ζωτικότητά μας.
Την περίοδο της εξουσίας του ήσασταν πολύ κοντά στον Ρέντσι. Ηταν ένας εκλογικός κυκλώνας, αλλά σήμερα κανείς δεν θέλει να εμφανιστεί στο πλευρό του. Τι συνέβη;
Πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία, ακόμα και από λογοτεχνική σκοπιά: ήταν λίγο σαιξπηρική. Εχει να κάνει με τη δολοφονία του πατέρα, που είναι πανάρχαια υπόθεση και πολύ συναισθηματική. Επαιξε ρόλο και το γεγονός ότι δεν είχε καν συμπληρώσει τα 40. Διέθετε μεγάλη ταχύτητα στην κατανόηση των προβλημάτων, κάτι που δεν είχαν άλλοι. Και η πτώση του ήταν ταχύτατη, επειδή συντομεύει τη διάρκεια των πάντων. Ομως εάν ήταν ένας πραγματικός Χριστιανοδημοκράτης, ο ρεντσισκός θα διαρκούσε δεκαετίες.
Τι σήμαινε η ήττα του Ρέντσι για την Ιταλία;
Ηταν μια μεγάλη ευκαιρία που χάθηκε. Μια ομάδα καλά προετοιμασμένων νεαρών ανδρών, οι οποίοι ανήλθαν στην εξουσία με εναλλακτικό τρόπο συγκρούστηκαν με τον κομματικό μηχανισμό. Και επιθυμούσαν μόνο ένα πράγμα: να μεταρρυθμίσουν τη χώρα.
Γιατί δεν πέτυχε;
Νομίζω ότι πλήρωσε αυτόν τον ατομικισμό, την ανικανότητα να οικοδομήσει δίκτυα πληροφοριών, πολιτικής ικανότητας… Ομως δεν μπόρεσε να αλλάξει και το Δημοκρατικό Κόμμα. Υποτίμησε το πρόβλημα και όταν πήγε στο δημοψήφισμα βρήκε εναντίον του ένα μεγάλο κομμάτι του κόμματος. Το ερώτημα ήταν: Θέλετε να αλλάξει αυτή η χώρα ή όχι; Και είχες μια χώρα που πήγαινε από τον Ντ’ Αλέμα στον Σαλβίνι, από εκείνον που υπηρετεί το Σύνταγμα σε εκείνον που μισεί την πολιτική. Κάπου εκεί χάθηκε η ευκαιρία. Μετά, ίσως έπρεπε απλά να αποχωρήσει.
Ηταν πολύ νέος;
Ο Ρέντσι πάντα ήταν νέος, για όλα.
Ποιος πολιτικός έχει το πιο ισχυρό αφήγημα αυτή τη στιγμή στην Ιταλία;
Κανείς. Το σημαντικό για την Ιταλία τώρα είναι πως κανείς δεν έχει ένα συναρπαστικό αφήγημα. Του Σαλβίνι και του Μπερλουσκόνι είναι παλιά. Το Δημοκρατικό Κόμμα το έχασε και δεν έχει τίποτα.
Και το Κίνημα των 5 Αστέρων;
Είναι οι μόνοι που δείχνουν να ενισχύονται, όμως δεν ξέρουν πώς να το εξηγήσουν. Δεν έχουν ισχυρή ταυτότητα, ποτέ δεν ξέρεις ποιον έχεις απέναντί σου. Κακοδιαχειρίζονται ένα αφήγημα που θα μπορούσε να νικήσει. Βασίζονται στην απέχθεια του κόσμου προς τους πολιτικούς που έρχεται από πολύ παλιά.
Ολοι αυτοί οι πολιτικοί είναι παιδιά του μπερλουσκονισμού. Ομως ο δεινόσαυρος είναι ακόμα εδώ.
Χαχαχα. Ναι, και κάθε φορά έχει πιο πολλά μαλλιά. Η επιστροφή αποτελεί μαθηματική συνέπεια της πτώσης του Ρέντσι. Εάν η Αριστερά υποχωρεί, ενισχύεται η Δεξιά.
Εκείνος εφηύρε τον Τραμπ, 25 χρόνια πριν από τον Τραμπ. Είναι, άραγε, οραματιστής;
Ο Μπερλουσκόνι ήταν πολύ νεωτεριστής. Ομως το κύριο ήταν ότι ήθελε την εξουσία για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντά του.
Η Ιταλία έχει ξεχάσει ποιος είναι πραγματικά;
Η μνήμη των ψηφοφόρων είναι επιλεκτική.