Ενα από τα μεγάλα μυαλά όλων των εποχών, ο Αριστοτέλης, έλεγε «λόγον δε μόνον άνθρωπος έχει των ζώων». Και επειδή η ικανότητα του ομιλείν είναι επικίνδυνο πράγμα, οι αρχαίοι έλεγαν διάφορα σχετικά με την χρήση του λόγου. Ο Χίλων ο Λακεδαιμόνιος έλεγε «γλώττης κρατείν» και το πιο γνωστό «γλώτταν μην προτρέχειν του νου». Επίσης, πολύ γνωστό είναι το αρχαίο γνωμικό «κρείττον του λαλείν το σιγάν» που μας προειδοποιεί ότι ορισμένες φορές είναι καλύτερα να μη μιλάμε.
Παρατηρείται, τελευταία, μια τάση ανθρώπων του δημοσίου βίου να δημοσιοποιούν πράγματα της ιδιωτικής τους ζωής και προσωπικές σκέψεις που θα ήταν καλύτερα να κρατούν για τον εαυτό τους. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις αλλά θα αναφέρω μόνο τρεις. Μία είναι εκείνη του αντιπροέδρου της κυβέρνησης κ. Δραγασάκη, ο οποίος είπε για τους αναρχικούς που διέκοψαν την ομιλία του ότι «Δεν πειράζει, δικά μας παιδιά είναι και αυτά». Η δεύτερη περίπτωση είναι αυτή του κ. Θ. Πάγκαλου, παλιού και αγαπητού μου συντρόφου (στο Κίνημα), ο οποίος είπε για τον κ. Τσίπρα «… το τσογλάνι αυτό, που είναι σήμερα Πρωθυπουργός…». Η τρίτη περίπτωση είναι του καλού, όπως λένε πολλοί, δημάρχου Θεσσαλονίκης κ. Μπουτάρη, ο οποίος δεν διστάζει να δημοσιοποιεί στοιχεία της πολύ προσωπικής του ζωής.
Βέβαια, ο αναγνώστης μπορεί να αναρωτηθεί: «Τι σε νοιάζει εσένα τι λέει ο καθένας; Δικαίωμά του δεν είναι;». Με νοιάζει για έναν μόνο λόγο. Τέτοιες ή παρόμοιες δηλώσεις ανθρώπων του δημοσίου βίου, ανεξάρτητα από το κίνητρο που κρύβεται πίσω από τα λόγια (είτε είναι κάποιο συμφέρον, είτε θυμός και αγανάκτηση ή κάτι άλλο), εκτραχύνουν τις σχέσεις και μολύνουν την ατμόσφαιρα της δημόσιας ζωής. Ολοι έχουμε μυστικές και απόκρυφες σκέψεις, καλές και κακές, αλλά δεν τις διατυπώνουμε δημοσίως. Τα λόγια των δημοσίων ανδρών είναι μηνύματα που επηρεάζουν όλους μας, ακόμη κι αν αντιπαθούμε εντόνως αυτόν που τα λέει.
Οταν ο δήμαρχος δίνει συνέντευξη από οίκο ανοχής είναι σαν να μας λέει ότι η πορνεία, η μαστροπεία και τα συναφή είναι αποδεκτά και εντάξει. Οταν ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης λέει ότι οι αναρχικοί είναι δικά μας παιδιά είναι σαν να μας λέει ότι και οι παράνομες πράξεις είναι παραδεκτές. Οταν ένας διακεκριμένος πολιτικός αποκαλεί τον Πρωθυπουργό τσογλάνι είναι σαν να μας λέει ότι μπορούμε και όλοι εμείς, οι απλοί άνθρωποι, να βρίζουμε όποιον θέλουμε χρησιμοποιώντας οποιοδήποτε υβρεολόγιο μας είναι πρόχειρο.Γενικά, αλλά και περισσότερο στον δημόσιο βίο, η αμετροέπεια δεν είναι αρετή.
Ο Θεόδωρος Π. Λιανός είναι ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. E-mail: tplianos@aueb.gr
