Στη Λέσβο εγκαταλειμμένα βιομηχανικά κτίρια ξαναπαίρνουν ζωή χάρη σε site specific θεατρικά εργαστήρια. Στην Αθήνα, μια καντίνα προσφέρει γεύματα από προϊόντα που υπό διαφορετικές συνθήκες θα κατέληγαν στα σκουπίδια. Στον Πειραιά μια μεικτή ομάδα Ελλήνων και προσφύγων ετοιμάζει την πρώτη θεατρική παράσταση τη στιγμή που στις δομές φιλοξενίας μεταναστών, παιδιά κοινωνικοποιούνται μέσω μιας 3D παιδικής χαράς.
Κοινή συνισταμένη όλων αυτών των δράσεων που φαινομενικά φαίνονται ασύνδετες μεταξύ τους, η προέλευσή τους. Είναι αποτέλεσμα ενός προγράμματος υποτροφιών, με γερμανική χρηματοδότηση. Το «Start – Create Cultural Change» είναι ένα πρόγραμμα μετεκπαίδευσης και υποτροφιών που προορίζεται για ανερχόμενους δημιουργούς, οι οποίοι θέλουν να προωθήσουν πολιτιστικές πρωτοβουλίες και να ενισχύσουν μέσα από αυτές την κοινωνική συνοχή στο τοπικό τους περιβάλλον. Υλοποιείται αποκλειστικά στην Ελλάδα κάθε χρόνο από το 2015, με χρήματα από το Ιδρυμα Robert Bosch σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Γκαίτε της Θεσσαλονίκης, τη γερμανική μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα Ομοσπονδιακή Ενωση Κοινωνικοπολιτιστικών Κέντρων ενώ υποστηρίζεται επίσης από το Κοινωφελές Ιδρυμα Λάτση και το Ιδρυμα Μποδοσάκη. Το «Start» περιλαμβάνει συνολικά τρεις φάσεις στην Γερμανία και την Ελλάδα κατά τις οποίες οι 30 υπότροφοι που επιλέγονται κάθε χρονιά, μετατρέπουν καινοτόμες ιδέες σε ανεξάρτητες πολιτιστικές πρωτοβουλίες με κοινωνικό αντίκτυπο. Σε κάθε φάση, μέσα από στοχευμένα εργαστήρια διαχείρισης έργων, αποκτούν τις απαραίτητες δεξιότητες για να μετουσιώσουν σε πράξη τις θεωρητικές τους συλλήψεις και στο τέλος να είναι βιώσιμες μόλις βγουν στην αγορά. Με την απαραίτητη χρηματοδότηση και καθοδήγηση των εμπλεκόμενων φορέων, οι υπότροφοι χρησιμοποιώντας τέχνες όπως το θέατρο, το χορό, τα εικαστικά και τις εφαρμοσμένες τέχνες, κινητοποιούν πολίτες, στήνουν δίκτυα συνεργασίας κι εντέλει δημιουργούν εναλλακτικές υπηρεσίες ή δομές στην πόλη τους.
ΟΙ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ. Μέχρι σήμερα απ’ το φυτώριο του προγράμματος έχουν περάσει 90 άτομα και ομάδες που επιλέχθηκαν απ’ την ειδική επιτροπή για να αναπτύξουν το δυναμικό τους και να μπουν στην πολιτιστική αγορά. Ο επόμενος κύκλος υποτροφιών ανοίγει για αιτήσεις τις επόμενες ημέρες αλλά μέχρι τότε θα βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη οι εργασίες της προηγούμενης φουρνιάς επαγγελματιών της πολιτιστικής διαχείρισης για την παρουσίαση της τελικής μορφής των ιδεών τους. Μία απ’ αυτές που ξεχωρίζουν είναι η δράση «Reviving Buildings» της Στυλιανής Αυγουστίδου. Η κοπέλα από τη Μυτιλήνη με σπουδές στην αρχιτεκτονική και το θέατρο, ενεργοποιεί την τοπική κοινότητα της Γέρας στο νησί της, ζωντανεύοντας παράλληλα 53 εγκαταλειμμένα βιομηχανικά κτίρια της περιοχής. Με οδηγό θεατρικές τεχνικές, συνεντεύξεις και ιστορική έρευνα, στήνει μια πρωτότυπη παράσταση –ντοκιμαντέρ που θα παρουσιαστεί στο ευρύτερο κοινό μέσα στα κτήρια αυτά, διεκδικώντας ουσιαστικά την ανάδειξη και προστασία τους.
Η Εμμανουέλλα Κυριακοπούλου με το «re<>direct», στοχεύει μέσω δράσεων ανοιχτών στο κοινό της Αθήνας, να καταστήσει το σύστημα παροχής τροφής προσβάσιμο σε όλους. Για το λόγο αυτό η αρχαιολόγος που έχει επίσης σπουδές ιστορίας της τέχνης και φωτογραφίας, συνεργάζεται με super market και αγορές που την προμηθεύουν με τρόφιμα τα οποία διαφορετικά θα πετούσαν, ώστε να πραγματοποιεί δράσεις με την κινητή της καντίνα. Κάποιες από αυτές είναι η παρασκευή γευμάτων με τη βοήθεια σεφ και στη συνέχεια το δωρεάν μοίρασμα τους στους περαστικούς, η πραγματοποίηση ενός φεστιβάλ για το food waste ή το γύρισμα σχετικού ντοκιμαντέρ. Τα παιδιά πρόσφυγες είναι οι τελικοί χρήστες του προγράμματος «Partners in fun», της κινητής παιδικής χαράς, ενισχυμένης με στοιχεία επαυξημένης πραγματικότητας που φέρνει κοντά τους η ομάδα Arkanoint με την καθοδήγηση της Ευαγγελίας Μελισσουργάκη. Μετακινούμενη σε διαφορετικές δομές φιλοξενίας αιτούντων ασύλων, η δράση προσκαλεί νέους του ξενώνα και της γειτονιάς στην Αθήνα να παίξουν μαζί, να επικοινωνήσουν και να γνωριστούν χρησιμοποιώντας τάμπλετ όπου φορτώνονται οι ψηφιακοί γρίφοι, σαν ένα σύγχρονο παιχνίδι θησαυρού. Στο ίδιο κοινό αλλά αυτή τη φορά μέσω του θεάτρου απευθύνεται και η δράση «Θέατρο της ενσωμάτωσης» που ζωντανεύει με πρωτοβουλία του Πέτρου –Ιουλιανού Πιτσούνη. Ελληνες και πρόσφυγες σε Αθήνα και Πειραιά, υπό την καθοδήγηση επαγγελματιών ηθοποιών και σκηνοθετών, συνεργάζονται επί σκηνής, ανεβάζοντας μια παράσταση με βάση τον χορό και τη μουσική καταπολεμώντας τις προκαταλήψεις.
Τέλος, αντιπροσωπευτική ιδέα για το πνεύμα του «Start» είναι και το έργο «Flying duets» της Βασιλικής Βαλκανιώτη με βάση την Αθήνα. Βλέποντας το σωματικό θέατρο και τον χορό ως μέσα που ανοίγουν δρόμους, η ίδια αναπτύσσει μια πλατφόρμα ανθρώπινης διάδρασης σε ζευγάρια. Δύο πρόσωπα κάθε φορά με διαφορετικές εμπειρίες ζωής, συναντιούνται τακτικά και με τη βοήθεια ενός μεσολαβητή ανταλλάσσουν γνώσεις και δεξιότητες, επικοινωνούν ώστε να φτάσουν να επιλύσουν συγκρούσεις ή διαφωνίες που τους βασανίζουν.
