Το Συμβούλιο της Επικρατείας «χωρίζει» τα ζευγάρια στο ετήσιο ραντεβού τους με την Εφορία. Μια απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου φέρνει ανατροπές στη διαδικασία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων καθώς ανοίγει τον δρόμο στους συζύγους να υποβάλλουν χωριστές δηλώσεις και να εκδίδεται για τον καθένα ξεχωριστό εκκαθαριστικό σημείωμα. Σήμερα οι έγγαμοι υποχρεούνται να υποβάλλουν κοινή φορολογική δήλωση, ενώ αντίθετα όσοι έχουν υπογράψει σύμφωνο συμβίωσης έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν εάν θα υποβάλλουν ή όχι κοινή δήλωση φορολογίας εισοδήματος.
Σύμφωνα με το ΣτΕ, ένα από τα επιχειρήματα που προέβαλλε για πολλά χρόνια το υπουργείο Οικονομικών ήταν πως «τεχνικοί λόγοι» επιβάλλουν να καταθέτουν κοινή δήλωση τα νοικοκυριά προκειμένου να μην αυξηθεί ο όγκος των δηλώσεων Ε1 που υποβάλλονται κάθε χρόνο και να καθυστερεί έτσι η εκκαθάρισή τους. Το δικαστήριο υποστηρίζει ότι αυτά τα προβλήματα «έχουν εκλείψει προ πολλού, ενόψει και της εν τω μεταξύ αλματώδους προόδου της τεχνολογίας, τις δυνατότητες της οποίας υποχρεούται να αξιοποιεί η Φορολογική Διοίκηση προς εξυπηρέτηση του έργου της», και ειδικά τα τελευταία χρόνια που οι δηλώσεις υποβάλλονται αποκλειστικά ηλεκτρονικά και η εκκαθάριση του φόρου γίνεται αυτόματα αμέσως μετά την υποβολή της δήλωσης.
Το ΣτΕ επισημαίνει ότι η υποβολή κοινής δήλωσης μπορεί μεν να διευκολύνει τον υπολογισμό της φορολογίας των εγγάμων, αλλά αυτό μπορεί να γίνει και χωρίς την κοινή δήλωση, αφού το άθροισμα των εισοδημάτων των συζύγων μπορεί να προκύπτει και από αυτοτελείς δηλώσεις. Το ίδιο αναφέρει πως ισχύει και για τη χορήγηση των διαφόρων κοινωνικής φύσεως επιδομάτων και παροχών που κρίνονται σε οικογενειακή βάση, με άντληση των συναφών πληροφοριών από τους φορείς του Δημοσίου. Με την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, οι σύζυγοι εφόσον ο ένας από τους δύο το επιθυμεί μπορούν να υποβάλλουν χωριστά φορολογική δήλωση και να έχουν ξεχωριστό εκκαθαριστικό σημείωμα. Η απόφαση στηρίζεται στις αρχές της ισότητας και της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας. Και αυτό γιατί, αν και ο υπολογισμός φόρου γίνεται για τον κάθε σύζυγο ξεχωριστά, το τελικό εκκαθαριστικό πληρωμής ή επιστροφής φόρου εκδίδεται στο όνομα του υπόχρεου.
Κύκλοι της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων εξετάζουν το θέμα που προέκυψε μετά την απόφαση του ΣτΕ, το οποίο, σύμφωνα με τους φοροτεχνικούς, ενδιαφέρει κυρίως όσους έχουν επιστροφή φόρου αλλά τη χάνουν γιατί προκύπτει οφειλή φόρου για τον άλλο σύζυγο ή ο ένας από τους δύο συζύγους έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές και ο άλλος δεν μπορεί να λάβει φορολογική ενημερότητα αν δεν ρυθμιστεί η οφειλή του συζύγου.
Η κοινή φορολογική δήλωση συμφέρει τα ζευγάρια όταν:
n Ενας από τους δύο πιάνεται στην τσιμπίδα των τεκμηρίων. Στην περίπτωση αυτή μπορεί ο άλλος σύζυγος να καλύψει με τα εισοδήματά του τη διαφορά που προκύπτει για να μην επιβαρυνθεί ο άλλος.
n Ενας από τους δύο δεν καλύπτει το απαιτούμενο ποσό δαπανών που πραγματοποιούνται με πλαστικό ή ηλεκτρονικό χρήμα, οι οποίες εξασφαλίζουν το αφορολόγητο όριο εισοδήματος. Εάν καλύπτεται το απαιτούμενο ποσό δαπανών από οποιονδήποτε εκ των δύο συζύγων, το τυχόν πλεονάζον ποσό κατά την εκκαθάριση μεταφέρεται στον άλλο σύζυγο για τυχόν κάλυψη του ελάχιστα απαιτούμενου ποσού δαπανών του.
Σε περίπτωση που ο ένας σύζυγος δεν είναι υπόχρεος σε υποβολή δήλωσης φόρου εισοδήματος στην Ελλάδα, γιατί δεν έχει τη φορολογική κατοικία του στη χώρα μας, δεν υποχρεούται να υποβάλλει κοινή δήλωση φόρου εισοδήματος με το έτερον ήμισυ, εφόσον εκείνο πληροί κριτήρια φορολογικού κατοίκου Ελλάδας.
Χωριστός ο υπολογισμός
Σήμερα, κατά την εκκαθάριση της δήλωσης των συζύγων, ο φόρος εισοδήματος, τα τέλη και οι εισφορές υπολογίζονται χωριστά στο εισόδημα καθενός συζύγου, ενώ τυχόν ζημίες του εισοδήματος του ενός συζύγου δεν συμψηφίζονται με τα εισοδήματα του άλλου συζύγου. Ο φόρος εισοδήματος που προκύπτει από την εκκαθάριση βεβαιώνεται στο όνομα του συζύγου αφού έχει προηγηθεί η εκκαθάριση κατά την οποία συμψηφίζονται οι φόροι μεταξύ των συζύγων. Για παράδειγμα, για τον σύζυγο προκύπτει φόρος για πληρωμή, ενώ για τη σύζυγο επιστροφή φόρου. Τα δύο ποσά συμψηφίζονται και προκύπτει το τελικό ποσό της εκκαθάρισης της δήλωσης.
Χωριστά οι οφειλές
Αν οι σύζυγοι θέλουν να χωρίσουν τις οφειλές τους, μπορούν να το κάνουν υποβάλλοντας αίτηση στην Εφορία. Πιο συγκεκριμένα, με αίτηση του ενός συζύγου μπορεί να ζητηθεί ο χωρισμός των οφειλόμενων ποσών σε δύο ξεχωριστές πράξεις ώστε οι οφειλόμενες δόσεις να αφορούν τα εισοδήματα εκάστου συζύγου και να μην καταβάλλονται από κοινού. Ετσι, ο κάθε σύζυγος έχει τη δυνατότητα να καταβάλλει αυτό που του αναλογεί χωρίς προηγούμενο συμψηφισμό των φορολογικών αποτελεσμάτων. Επίσης με την υποβολή αίτησης δίνεται η δυνατότητα η επιστροφή φόρου που δικαιούται ο ένας εκ των συζύγων να μην συμψηφιστεί με τις οφειλές του άλλου συζύγου.
Φορολογική ενημερότητα
Σε περίπτωση που ένας εκ των συζύγων έχει χρέη στην Εφορία, φορολογική ενημερότητα εκδίδεται μόνο σε περίπτωση που η οφειλή ρυθμιστεί ή εξοφληθεί. Το ίδιο ισχύει και για τον σύζυγο του οφειλέτη. Ο τρόπος για να μπορεί ο σύζυγος να εξασφαλίσει την άμεση διαθεσιμότητα της φορολογικής ενημερότητάς του, εφόσον δεν οφείλει ο ίδιος, είναι η κατάθεση αίτησης διαχωρισμού χρεών.
