Η προστασία των δικαιωμάτων του ατόμου που κατοχυρώνονται σε διεθνή κείμενα [ΕΣΔΑ, Οικουμενική Διακήρυξη Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και τα Πολιτικά Δικαιώματα, Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα, Σύμβαση των ΗΕ κατά των Βασανιστηρίων & Βίαιης, Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης, Σύμβαση για την Εξάλειψη της Φυλετικής Διάκρισης, Σύμβαση για την Εξάλειψη της Διάκρισης εις βάρος Γυναικών, Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού]

α) δεν είναι απαραιτήτως δικαστική, αλλά αφορά και σε εναλλακτικές μορφές, β) μπορεί να επιδιωχθεί με ατομική προσφυγή ενώπιον δικαιοδοτικών και μη οργάνων, γ) είναι σχετικά απλή και δ) είναι δυνατόν να οδηγεί σε πιο άμεση λύση λόγω της δημοσιότητας που μπορεί να προκαλέσει, ανεξάρτητα από τη δεσμευτικότητα ή μη της διαπίστωσης της παραβίασης (soft law).

Σε ευρωπαϊκό – περιφερειακό επίπεδο (Συμβούλιο της Ευρώπης), τέτοιες δυνατότητες προβλέπονται, κυρίως, στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, η προσφυγή στο οποίο είναι απλή και στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση, το Δικαστήριο έχει, επίσης, δικαιοδοσία κρίσης επί παραβάσεων του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Ο πολίτης μπορεί, επιπλέον, να αναφερθεί με μη τυπικό τρόπο στα θεσμικά όργανα της ΕΕ (Commission, Κοινοβούλιο), αλλά και σε μη θεσμικούς σχηματισμούς (Ombudsman, OLAF), αναφέροντας παραβίαση από το κράτος δικαιωμάτων του, να επιτύχει, έτσι, ενεργοποίηση ευρωπαϊκών και κρατικών δομών που θα εξετάσουν την αναφορά και θα δώσουν λύση συντομότερα από μια δικαστική προσφυγή. Στα Ηνωμένα Εθνη διακρίνονται όργανα προβλεπόμενα στο Χάρτη (ΓΣ, Συμβούλιο Ασφαλείας, Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο) και άλλα λειτουργούντα βάσει συνθηκών, ασχολούμενα με τον έλεγχο παραβιάσεων ατομικών δικαιωμάτων. Στα τελευταία ανήκει το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που λαμβάνει και εξετάζει ατομικές αναφορές περί παραβίασης του ΔΣΑΠΔ, και, επίσης, παρέχει συμβουλευτικές δομές, αναθέτει σε Ειδικούς Απεσταλμένους, Εμπειρογνώμονες, Ομάδες Εργασίες κ.λπ. την καταγραφή των παραβάσεων. ΜΚΟ εμπλέκονται, επίσης, ενεργά στο έργο των οργάνων αυτών με τη δημοσιοποίηση σχετικών παραβάσεων.

Καταληκτικά, διαπιστώνεται τάση διεύρυνσης της διεθνούς προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων μέσω της απλούστευσης των μέσων εξασφάλισής της, του πολλαπλασιασμού των φορέων που ασχολούνται με αυτήν και της «αποδικαστικοποίησης» των συναφών διαδικασιών που αφορούν συχνά εναλλακτικούς, μη τυπικούς τρόπους εξέτασης ατομικών αναφορών, που παρακάμπτουν την σύγκρουση με τα κράτη, εστιάζουν στο «δημιουργικό διάλογο» μαζί τους και που, χωρίς να παράγουν δεσμευτικές κρίσεις, ευαισθητοποιούν καίρια και αποτελεσματικά κρατικά όργανα και κοινό, οδηγώντας σε πλείστες περιπτώσεις σε λύσεις.

Ο Δημήτρης Ζημιανίτης είναι αντεισαγγελέας Εφετών, πρώην μέλος της Επιβλέπουσας Επιτροπής της OLAF/Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Τελευταία Νέα