Οι «δούρειοι ίπποι» της Μόσχας στην Ελλάδα και το γεωπολιτικό παιχνίδι

Αργά, αλλά σταθερά η Ρωσία διευρύνει το δίκτυο των υποστηρικτών της στην Ελλάδα αξιοποιώντας διάφορους πυλώνες μέσω επιχειρηματικών ομάδων, τμήματος της πανεπιστημιακής κοινότητας κ.ά.

Σε μια χρονική στιγμή κατά την οποία εξελίσσεται έντονο γεωπολιτικό παιχνίδι τόσο στα Βαλκάνια όσο και στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, η Ρωσία κινείται με στρατηγικό σχέδιο την ενδυνάμωση των φιλορωσικών δυνάμεων.

Ηδη, από τα τέλη του περασμένου Νοεμβρίου, το Atlantic Council (Eurasia Center) κυκλοφόρησε έρευνα με θέμα την άσκηση της ρωσικής επιρροής στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή και αναφερόταν στους «δούρειους ίππους» της Μόσχας σε Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία.

Το προφίλ

Ενισχυτικά της ρωσικής προσπάθειας για ενίσχυση του προφίλ της Ρωσίας εξελήφθη και η πρόσφατη, δεύτερη σε λίγους μήνες, ανακήρυξη του ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν ως επίτιμου διδάκτορα του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου – είχε προηγηθεί το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο – κίνηση που προκάλεσε ποικίλα αρνητικά σχόλια και πυροδότησε ένταση και εντός της πανεπιστημιακής κοινότητας.

Οι ανακηρύξεις αυτές που έγιναν χωρίς τη φυσική παρουσία του Βλ. Πούτιν προβλήθηκαν ιδιαίτερα από τη ρωσική πρεσβεία στην Αθήνα και έγινε εκτενής αναφορά στη Ρωσία από τα κρατικά ΜΜΕ, ενώ στις τελετές παρέστη και ο ρώσος πρεσβευτής Αντρέι Μάσλοφ.

Η Ρωσία δίνει ιδιαίτερο βάρος στην Ελλάδα, ενώ μόλις στις αρχές του Φεβρουαρίου ο Μάσλοφ επισκέφθηκε την Αλεξανδρούπολη – κίνηση που δεν αποκωδικοποιήθηκε από πολιτικά κόμματα και τμήμα των ΜΜΕ -, συναντήθηκε με τον δήμαρχο της πόλης και εξεδήλωσε ενδιαφέρον για το λιμάνι, το οποίο επιθυμούν διακαώς οι ΗΠΑ και προς αυτή την κατεύθυνση κινείται πολύ δραστήρια ο αμερικανός πρεσβευτής στην Αθήνα Τζέφρι Πάιατ.

Κινήσεις

Αν και η κυρίαρχη πολιτική ηγεσία στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης της κυβέρνησης, έχει φιλοδυτική στόχευση και το βλέμμα στις ΗΠΑ, η Ρωσία εντείνει τις κινήσεις της. Εξάλλου, σε ρωσικά think tank συνδεόμενα με το ρωσικό ΥΠΕΞ εστιάζουν ιδιαίτερα στην υψηλή δημοφιλία του Πούτιν στους Ελληνες, αλλά και ότι το 32,4% των Ελλήνων εμπιστεύεται τη Ρωσία.

Κεντρικό ρόλο στην ενίσχυση του φιλορωσικού κλίματος στην Ελλάδα διαδραματίζει ο πανίσχυρος Βλαντίμιρ Γιακούνιν που ανήκει στον κύκλο επιρροής του Πούτιν και είναι μέλος των Σιλοβικί (σ.σ. στα ρωσικά σημαίνει πρόσωπα που έχουν δύναμη και εξουσία), στους οποίους στηρίζεται το Κρεμλίνο.

Ο Γιακούνιν, πρώην επικεφαλής των Ρωσικών Σιδηροδρόμων και πρόεδρος του Ιδρύματος του Ανδρέα του Πρωτοκλήτου που έχει σκοπό την ενίσχυση της Ρωσίας με το Αγιον Ορος, το οποίο επισκέπτεται πλήθος αξιωματούχων της ρωσικής κυβέρνησης και ειδικά τη Μονή Παντελεήμονος, κινείται με όχημα το Διεθνές Φόρουμ της Ρόδου.

Ο ρόλος του Γιακούνιν – επικεφαλής του Τμήματος Πολιτικής Διακυβέρνησης στο Κρατικό Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας – είναι έντονος στην Ελλάδα με το Φόρουμ, που ξεκίνησε το 2002 (φέτος οι εργασίες του θα γίνουν τον Οκτώβριο) με ομιλητές πρώην προέδρους, ανώτερους αξιωματούχους από διάφορες χώρες του κόσμου, μέλη της διεθνούς ακαδημαϊκής κοινότητας και της επιχειρηματικής ελίτ, εκπροσώπους διεθνών ΜΚΟ κ.ά. Εξάλλου, για τη Μόσχα η Ελλάδα έχει καταλυτικό ρόλο στην προώθηση του πανσλαβισμού και γι’ αυτό και δόθηκε βάρος το 2016 στους εορτασμούς για τα 1.000 χρόνια της ρωσικής μοναστικής παρουσίας στο Αγιον Ορος και στην ελληνορωσική φιλία. Υπό τη σκιά του μεγάλου γεωπολιτικού παιχνιδιού των αγωγών στην ευρύτερη περιοχή που πιέζει τις τιμές των ρωσικών κοιτασμάτων, εξελίσσονται ρωσικές δραστηριότητες στην Ελλάδα, που δεν περιορίζονται στο διπλωματικό επίπεδο, αλλά στις επενδυτικές κινήσεις ρώσων επιχειρηματιών, ενώ ο ρωσικός κρατικός ενεργειακός κολοσσός Gazprom αγόρασε μεγάλα μερίδια σε ελληνικές ενεργειακές εταιρείες.

Αν και οι σχέσεις Αθήνας – Μόσχας βρίσκονται στο πιο λεπτό σημείο ισορροπίας των τελευταίων χρόνων και η εποχή των φιλοφρονήσεων μεταξύ Αλέξη Τσίπρα και Βλ. Πούτιν είναι παρελθόν, ειδικά μετά την επίσκεψη του έλληνα Πρωθυπουργού στις ΗΠΑ, η ρωσική στρατηγική δεν αλλάζει, αν και εσχάτως η Ρωσία είναι πιο κοντά με την Αγκυρα μετά και την απόκτηση των ρωσικών πυραύλων S-400 και σιωπά για όσα γίνονται στο Αιγαίο με την τουρκική προκλητικότητα.

Η Ρωσία, που αντιδρά στον Turkish Stream, επιδεικνύει ενδιαφέρον για τα Ναυπηγεία της Σύρου και συνεχίζει την επιχείρηση διείσδυσης στο Αγιον Ορος, ενώ μαίνεται ο παρασκηνιακός πόλεμος του Πατριαρχείου Μόσχας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, επενδύει στον πανσλαβισμό μέσω της θεωρίας της Τρίτης Ρώμης.

Ο Γιακούνιν και ο αρχιμανδρίτη ςΤύχων (ηγούμενος της Μονής Στρετένσκι στα περίχωρα της Μόσχας και πνευματικός του Βλ. Πούτιν) έχουν κεντρικό ρόλο στον πανίσχυρο Κύκλο της Μονής Στρετένσκι (δεξαμενή σκέψης της «Νέας Ρωσίας»), με τον οποίο συνδέεται και ο Αλεξάντρ Ντούγκιν, εμπνευστής της τέταρτης πολιτικής θεωρίας («εθνικομπολσεβικισμός») την οποία ασπάζονται οι Σιλοβικοί. Ειδικά ο Ντούγκιν, που ασκεί επιρροή στον Πούτιν έχει αρκετούς οπαδούς στην Ελλάδα και ξάφνιασε πολλούς όταν προ ημερών βρέθηκε στα Σκόπια προσκεκλημένος του αποκαλούμενου κόμματος «Μοναδική Μακεδονία» με σύμβολο τον ήλιο της Βεργίνας και είπε: «Εάν θεωρείτε ότι πρέπει η χώρα σας να ονομάζεται Μακεδονία, είναι δικαίωμά σας. Είναι το όνομά σας, η ταυτότητά σας».

Με πολλές ιδέες του Ντούγκιν συντάσσεται ο πάμπλουτος επιχειρηματίας Κονσταντίν Μαλοφέεφ, κουμπάρος του εφοπλιστή Γιώργου Καραγιάννη, πρόσωπο που έχει καλή σχέση με τον Πάνο Καμμένο. Ο Ιβάν Σαββίδης υποστηρίζει τη ρωσική παρουσία στην Ελλάδα, αλλά δεν ανήκει στον κύκλο των συνομιλητών του Πούτιν, μετά τις εσωκομματικές έριδες παλαιότερα στο Ροστόφ με τον κυβερνήτη Βασίλι Γκολουμπιόφ και τον επιχειρηματία Βίκτορ Βέκσελμπεργκ. Φιλορωσικοί θύλακοι υπάρχουν στην Ελλάδα, όπως π.χ. το κόμμα Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου, που στήριξαν και το πρόσφατο συλλαλητήριο για το Σκοπιανό στη Θεσσαλονίκη, κ.ά.

Παράγοντες

Στη στρατηγική της ενίσχυσης του φιλορωσικού κλίματος κινούνται εκτός από τον ρώσο πρεσβευτή στην Αθήνα και άλλοι παράγοντες, όπως ο πανίσχυρος επιχειρηματίας Φιλάρετος Καλτσίδης (γεννημένος στην Τιφλίδα), πρόεδρος της EurocementGroup, γνωστός και ως «βασιλιάς του τσιμέντου».Παράλληλα, ενισχυτικό ρόλο διαδραματίζουν και άλλοι ομόκεντροι κύκλοι με τη ρωσική πρεσβεία, όπως π.χ. το Ινστιτούτο Πούσκιν (δεν έχει σχέση με εθνικιστικούς κύκλους και με τις προαναφερόμενες ομάδες) που ιδρύθηκε το 1992 από τον Γιάννη Γιαννίκο έπειτα από συμφωνία με τη ρωσική κυβέρνηση, ενώ σε αυτό συμβάλλουν και sites, blogs και μικρά ΜΜΕ, ιδίως στην περιφέρεια.