Η καθαίρεση του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Ρεξ Τίλερσον ίσως σηματοδοτήσει τη θανατική καταδίκη του Κοινού Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης (ΚΟΣΔ) για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και να κλιμακώσει περαιτέρω την ένταση στις σχέσεις ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και τους συμμάχους της στην ΕΕ, οι οποίοι επιδιώκουν να διασώσουν την ιστορική συμφωνία.
Αιτιολογώντας την απόφασή του, ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ αναφέρθηκε ακριβώς στη ρητή διαφωνία του με τον πρώην ΥΠΕΞ του για το ζήτημα. «Αν κοιτάξετε τη συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα: εγώ θεωρούσα ότι είναι φρικτή, εκείνος θεωρούσε ότι ήταν ΟΚ».
«Συνεργαζόμαστε με τους συμμάχους μας και τους εταίρους μας για να φράξουμε τον δρόμο του Ιράν προς τα πυρηνικά όπλα και αγωνιζόμαστε εναντίον της υποστήριξής του στην τρομοκρατία», συμπλήρωσε αργότερα. «Οπου κι αν πάμε στη Μέση Ανατολή, μας λένε το Ιράν, το Ιράν, το Ιράν».
Θα… ξέρουμε στις 12 Μαΐου
Ο Τραμπ αναμένεται ν’ ανακοινώσει στις 12 Μαΐου εάν, όπως έχει αφήσει να εννοηθεί, θ’ αποσύρει τη χώρα του από τη συμφωνία και θα επαναφέρει σε ισχύ τις αμερικανικές κυρώσεις σε βάρος της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Η συμφωνία υπογράφηκε τον Ιούλιο του 2015 ανάμεσα στο Ιράν και τις μεγάλες δυνάμεις — ΗΠΑ, Ρωσία, Βρετανία, Γαλλία, Κίνα και Γερμανία.
Ορίζει ότι η Τεχεράνη υποχρεούται να διακόψει μέρος των δραστηριοτήτων της εντός των ορίων του πυρηνικού της προγράμματος και να επιτρέπει διεθνείς επιθεωρήσεις στις εγκαταστάσεις της, με αντάλλαγμα τη σταδιακή άρση των οικονομικών κυρώσεων που προκάλεσαν ασφυξία στην ιρανική οικονομία.
Τα υπόλοιπα συμβαλλόμενα μέρη στο ΚΟΣΔ θεωρούν τη συμφωνία ιστορική νίκη των προσπαθειών μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων έπειτα από δέκα και πλέον χρόνια έντασης. Μολονότι η Τεχεράνη διαβεβαιώνει ότι ποτέ δεν είχε στόχο ν’ αποκτήσει πυρηνικό οπλοστάσιο, προειδοποιεί ότι θα ξαναρχίσει πολύ γρήγορα τον εμπλουτισμό ουρανίου εάν η συμφωνία εγκαταλειφθεί.
Ο αμερικανός πρόεδρος έχει απευθύνει τελεσίγραφο στους ευρωπαίους συμμάχους του να συνεννοηθούν με το Ιράν για να «διορθωθούν τα τρομερά ελαττώματα» του κειμένου. Απαιτεί περισσότερες επιθεωρήσεις και, πάνω απ’ όλα, να καταργηθούν τα χρονικά όρια – με ορόσημα το 2025 και το 2030 – των περιορισμών που επιβάλλονται στην Τεχεράνη.
Ο Τίλερσον και η ομάδα του, με την υποστήριξη του υπουργού Αμυνας Τζιμ Μάτις, προέτρεπαν τον Τραμπ ν’ ακούσει τους Ευρωπαίους, που θέλουν να παραμείνει η συμφωνία σε ισχύ και να ενισχυθεί.
Αλλά με τον διορισμό του Μάικ Πομπέο, διευθυντή της CIA και γνωστού«γερακιού» στον φάκελο του Ιράν, ο μεγιστάνας μοιάζει πλέον να κλίνει ν’ ακολουθήσει τα ένστικτά του.
Κακός οιωνός
Αυτό ενδέχεται να έχει «καταστροφικές» συνέπειες για την αμερικανική εθνική ασφάλεια, προειδοποιεί το κέντρο μελετών Diplomacy Works, το οποίο έχουν ιδρύσει σύμβουλοι του πρώην επικεφαλής της διπλωματίας του Μπαράκ Ομπάμα, Τζον Κέρι, που διαπραγματεύθηκε και υπέγραψε τη συμφωνία το 2015.
Μολονότι «ο κ. Τίλερσον δεν ήταν εγκάρδιος υποστηρικτής της συμφωνίας» για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ο αντικαταστάτης του «ασφαλώς θα συμβουλεύσει τον πρόεδρο ν’ απαλλάξει τις ΗΠΑ από τις υποχρεώσεις τους (…) κάτι που μπορεί να βυθίσει τη χώρα μας σε νέο πόλεμο στην περιοχή» της Μέσης Ανατολής, τονίζει το κέντρο αυτό.
Ο Μαρκ Ντούμποουιτς, του συντηρητικού κέντρου μελετών Ινστιτούτο για την Υπεράσπιση των Δημοκρατιών, σπανίως βρίσκει κάτι στο οποίο να συμπίπτει με αναλυτές που πρόσκεινται στους Δημοκρατικούς, αλλά σε αυτή την περίπτωση συμφωνεί σ’ ένα ζήτημα: ο διορισμός του Πομπέο στην ηγεσία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ είναι άσχημος οιωνός όσον αφορά την επιβίωση του ΚΟΣΔ.
